آزمونِ درونی‌سازی برجام

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1394/12/26 – شماره 10554 – صفحه 10)

رئیس جمهور در نشست خبری خود به تشریح دستاوردهای برجام پرداخت و در کنار آن برای چندمین بار چهره‌ها، گروه‌ها و نهادهای حاضر در جامعه سیاسی ایران را به تعامل، گفت وگو و حرکت در مسیر پی افکندن «برجام داخلی» دعوت کرد.

به گزارش ایرنا حسن روحانی رئیس جمهوردر نشست خبری شانزدهم اسفندماه به پرسش‌های گوناگون خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی پاسخ داد. بهره گیری از سازوکارهای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) و الگوبرداری از آن در فرایندهای سیاست داخلی به منظور انسجام بیشتر در جامعه سیاسی در جهت دستیابی به اهداف و منافع کشور، از مهمترین توصیه‌های رئیس جمهوری بود که در قالب پاسخ‌های وی در این نشست خبری بیان شد.

با توجه به اهمیت این نشست و موضوع‌های مطرح شده در آن بیان 2 نکته بایسته به نظر می‌رسد:

1- برجام یک و 2،موضوع مهمی بود که رئیس جمهور در این نشست به تفسیر و تبیین آن پرداخت. برجام یک بر پایه عقلانیت سیاسی، خردورزی در عرصه سیاست خارجی و مهارت نمایندگان دیپلماتیک ایران، دستاوردهای بزرگی همچون حفظ حقوق هسته‌ای و لغو تحریم‌های بین‌المللی را به همراه داشت. در همین پیوند، روحانی با اشاره به دستاوردهای برجام گفت: با تصویب نهایی برجام همه تحریم‌های اقتصادی، مالی و بانکی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، لغو شد.

رئیس جمهور همچنین تصریح کرد: امروز فعالیت بانک‌های ایرانی با بانک‌های خارجی آغاز شده و مساله سوئیفت حل و بیمه تا اندازه زیادی اجرایی شده است. هزینه نقل و انتقال ارزی ما برای تولید و صادرات 10 درصد و در بخش حمل و نقل دریایی 25 درصد کاهش یافته، همچنین طی چند ماه گذشته 4.2 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به ثبت رسیده است.

با وجود این دستاوردها، این واقعیتی روشن است که آشکارشدن همه پیامدهای برجام در کوتاه مدت امکان پذیر نیست و تحقق آنها به زمان نیاز دارد. برجام به دنبال یک روند پیچیده و فشرده دیپلماتیک به دست آمد. به همین شکل آثار واقعی آن نیز در میان مدت و بلندمدت قابل لمس و نمایان خواهد شد. بنابر سخنان روحانی، تفاهم با یک شرکت یا کشور به معنای آن نیست که در زمان کوتاهی خواسته‌ها و هدف‌ها، اجرایی و به نتیجه برسد. تبدیل تفاهم‌ها به قرارداد، امضای آنها، ورود سرمایه و شروع کار فرایندی بلندمدت است و تلاش‌ها بر این است که از فرصت‌ها به بهترین شیوه استفاده شود.

افزون بر آنچه گفته شد، کاهش قیمت نفت یکی از چالش‌هایی است که به رغم رفع بسیاری از تنگناهای تحریمی بر وضعیت اقتصادی کشور تاثیرگذار بوده و امکان ارزیابی واقع بینانه فضای پسابرجام را دشوار ساخته است. همین وضعیت دولت را در اجرای برنامه‌ها و سیاست‌هایش با دشواری‌هایی روبه رو می‌کند. در این زمینه رئیس جمهوریادآور شد که قیمت درآمد نفتی کشور در سال1390، 120 میلیارد دلار بود که در سال 1394 به حدود 20 میلیارد دلار یعنی به یک ششم درآمد پیشین کاهش یافته است.

2- برجام 2 بخش مهم دیگری از سخنان رئیس جمهور با خبرنگاران در این نشست بود. به گفته رئیس جمهور، برجام یک را کم و بیش به پایان رساندیم و اکنون زمان اجرای برنامه جامع اقدام مشترک ملی برای رونق اقتصادی، پیشرفت، افزایش قدرت ملی و ساختن ایران اسلامی در سایه وحدت، اتحاد و برادری است. با توجه به این سخنان می‌توان گفت، برخلاف برجام یک که بازیگرانش قدرت‌های جهانی بودند، بازیگران برجام2 کنشگران سیاسی داخلی هستند. از این رو همانگونه که برجام یک با نتیجه برد- برد به دست آمد، برجام 2 نیز می‌تواند چنین آورده‌ای را در عرصه داخلی تحقق بخشد. در واقع برجام 2 به نوعی بازتولید برجام یک است که به عنوان ثمره مذاکره‌های سخت و پیچیده به دست آمد. با توجه به این امر، می‌توان برجام 2 را الگویی بر مبنای گفت و گو، رواداری و پذیرش نگرش‌های متفاوت سیاسی دانست.

روحانی دراین نشست گفت: مردم در انتخاب ریاست جمهوری یک دستورالعملی برای دولت تعیین کردند که ما دعوا، قهر، نزاع و جنگ نمی‌خواهیم و از شما می‌خواهیم که در تعامل با دنیا و به فکر زندگی مردم باشید. به نمایندگان مجلس نیز گفتند که تعامل شما باید چگونه باشد. پیام‌های مردم مشابه بود و همان پیامی که در 92 دادند، در 94 هم تکرار کردند.

با توجه به این سخنان روحانی، مشارکت گسترده مردم در انتخابات هفتم اسفند را می‌توان به عنوان معیاری برای سنجش دیدگاه آنان درباره دستاوردهای نظام به ویژه توافق هسته‌ای دانست؛ مشارکتی که نتیجه آن نیز به نوعی بازتاب دهنده نگرش مردم نسبت به گفت وگوها و دستاوردهای برجام بود. این انتخابات همانند انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 نشان داد مردم خواهان فضای تعاملی و بدون چالش در کشور هستند.

با وجود این، بزرگترین چالش در اجرایی شدن برجام 2، معدود گروه‌ها و چهره‌هایی هستند که خواهان گفت وگو نیستند و همچنان با نگاهی بدبینانه به برجام یک می‌نگرند؛ گروه‌هایی که نتیجه نگرش خود را در انتخابات هفتم اسفندماه دیدند و امید می‌رود که با این تجربه از دریچه‌ای نو به مساله تعامل در فضای سیاسی بنگرند.

فرجام سخن آن که برجام 2 به معنای قرار دادن جامعه سیاسی کشور روی ریل آشتی و تفاهم ملی است؛ رخدادی که برای رسیدن به توسعه‌ای پایدار و همه جانبه گریزی از آن نیست.

http://jomhourieslami.net/?newsid=84866

ش.د9405895