- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه ايران ـ 1395/07/10 ـ شماره 6324 ـ صفحه 10)
روز 10 مهر ماه 1360سالروز سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری است که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای توانست با 15 میلیون و 905 هزار و 987 رأی (95 درصد) به عنوان سومین رئیس جمهوری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی معرفی شود؛ حکم تنفیذ ایشان در تاریخ 17 مهر 1360 به دست رهبر فقید انقلاب صادر شد.
سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری از جهات مختلف، محل توجه است. این انتخابات 10 مهر 1360 مانند انتخابات قبلی خود، زودهنگام برگزار شد؛ زیرا رئیس جمهوری منتخب پیشین محمدعلی رجایی، در 8 شهریور 1360به شهادت رسید و پیش تر از آن نیز در خرداد 1360 نخستین رئیس جمهور، سید ابوالحسن بنی صدر، با رأی نداشتن کفایت از سوی مجلس شورای اسلامی، عزل شده بود. با این وصف، سومین انتخابات، موجب انتخاب نخستین رئیس جمهوری شد که تمام دوره ریاست جمهوری 4ساله خود را به پایان رساند و با انتخاب مجدد در سال 1364، تقریباً یک دوره 8 ساله ثبات مدیریتی در کشور، محقق شد.از دیگر امتیازهای این انتخابات آن بود که برای نخستین بار به اذن حضرت امام خمینی(ره)، روحانیون نیز به عنوان داوطلب پا به صحنه رقابت‌ها گذاشتند. زیرا پیش از آن، در دو انتخابات پیشین در بهمن 1358 و تیر 1360، حضرت امام خمینی(ره) نسبت به ورود روحانیت به این عرصه نظر مساعدی ابراز نمی‌کردند.
داوطلبان در میدان انتخاب
پس از واقعه ۸ شهریور، حزب جمهوری اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را به جای شهید باهنر، به عنوان دبیرکل حزب برگزید. در همین شرایط شهید سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان قانون اساسی و دبیر حزب جمهوری اسلامی در مشهد، پیشنهاد داوطلبی آیت‌الله خامنه‌ای برای ریاست‌جمهوری را مطرح کرد.البته خود او سه روز پیش از انتخابات، در هفتم مهر ۱۳۶۰ از سوی گروهک منافقین هدف قرار گرفت و به شهادت رسید. در این انتخابات، حضرت امام خمینی(ره) که پیشتر مخالف حضور روحانیت در عرصه اجرایی کشور بودند، به درخواست نخبگان کشور، اقشار مختلف مردم، شخصیت‌های انقلابی و روحانی، برای نامزدی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پاسخ مثبت دادند. با شکل‌گیری صحنه انتخابات، ۴۶ نفر به عنوان داوطلب ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند. شورای نگهبان از بین افراد ثبت نام کننده، حضرات آقایان سیدعلی خامنه‌ای، محمدرضا مهدوی کنی، سیدعلی اکبر پرورش، سیدرضا زواره‌ای و حسن غفوری فرد را واجد صلاحیت تشخیص داد. البته مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی پیش از انتخابات از حضور در رقابت‌ها انصراف داد. بنابراین تا روز انتخابات تنها چهار نامزد، به رقابت ادامه دادند.
تحلیل و ارزیابی نتایج انتخابات
در نتیجه این انتخابات، مجموعاً ۱۶ میلیون و ۸۴۷ هزار و ۷۱۷ رأی به صندوق‌های اخذ رأی ریخته شد و در شمارش آرا مشخص شد که حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای با کسب ۱۵ میلیون و ۹۰۵ هزار و ۹۸۷ رأی (حدود ۹۵ درصد آرا) رئیس جمهوری ایران شد.
آرای دیگر داوطلبان نیز به ترتیب رتبه‌ای که کسب کردند بدین شکل بود؛
سیدعلی اکبر پرورش ۳۳۸ هزار و ۲۹۴ رأی. سیدرضا زواره‌ای با ۷۷ هزار و ۷۹۸ رأی و حسن غفوری فرد ۶۱ هزار و ۸۰۵ رأی.
برای حضور در این انتخابات ۲۳ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۵۱۴ نفر واجد شرایط رأی دادن بودند. این در حالی بود که تعداد واجدان شرایط رأی دادن در انتخابات دوم (مرداد ۱۳۶۰)، ۲۲ میلیون و ۶۷۸ هزار و ۱۷ نفر و در انتخابات دوره اول (بهمن ۱۳۵۸) تعداد واجدان شرایط رأی دادن ۲۰ میلیون و ۹۹۳ هزار و ۶۴۳ نفر بود. بنابراین برخلاف کاهش میزان داوطلبان در مورد میزان واجدان شرایط رأی دادن، شاهد افزایش قابل توجه مشارکت در این دوره هستیم.
میزان و درصد مشارکت در این انتخابات نیز نسبت به دو دوره پیشین، حاکی از یک حد نصاب جدید بود. در این انتخابات ۱۶ میلیون و ۳۳۵ هزار و ۲۲۰ نفر (بیش از ۷۰ درصد واجدان شرایط) مشارکت کردند. این در حالی بود که در انتخابات دوم (مرداد 1360) این تعداد ۱۴ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۸۰۳ نفر (کمی بیش از ۶۴ درصد واجدان شرایط) و در انتخابات اول (بهمن 1358) این تعداد ۱۴ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۸۸۷ نفر (حدود 67/5درصد واجدان شرایط) بود.به معنای دیگر با وجود فاصله کم دو انتخابات (مرداد تا مهرماه 1360) و احتمال بروز خستگی مردم و مسئولان از برگزاری انتخابات، شهادت شهید محمد علی رجایی، موجب برانگیختگی بیشتر احساس مسئولیت مردم برای حضور در انتخابات بود. در واقع تعبیر شورانگیز حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه «بکشید ما را ملت بیدارتر می‌شود.» در این انتخابات جامه عمل به خود پوشید و به طور ویژه بیانات ایشان قبل از انتخابات، تحرک سیاسی بیشتری در جامعه ایجاد کرد.وضعیت آرای منتخب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، نیز شگفت‌انگیز و یک حد نصاب جدید و بی‌سابقه را نشان می‌داد. در حالی که در انتخابات دوره سوم همانند انتخابات دوره دوم، چهار داوطلب در صحنه حضور داشتند، اما مجموع آرای دیگر رقبا به علاوه آرای باطله، حدود ۵درصد بود و حدود ۹۵ درصد مردم به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رأی داده بودند.
این افزایش محبوبیت افزون بر «بیدارتر شدن ملت» در پی شهادت رئیس جمهوری دوم را می‌توان نشانه علاقه مردم به «روحانیت» و «سادات» دانست. زیرا با حضور ایشان در انتخابات، برای نخستین بار مردم شاهد حضور یک روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری بودند.
به علاوه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از حدود دو سال پیش به عنوان امام جمعه تهران، به اقامه نماز جمعه و ایراد خطبه می‌پرداختند و نیز با حضوری فعال در مساجد و اجتماعات مردمی به تبیین مسائل روز همت می‌کردند. از این‌رو بیش از پیش برای مردم شناخته شده بودند.
در کنار این موارد، نمایندگی حضرت امام خمینی(ره) در بین دانشجویان پیرو خط امام(ره) پس از شهادت شهید مطهری، نمایندگی حضرت امام(ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیز حضور فعال در جبهه‌ها و انتخاب ایشان به‌عنوان دبیر کل حزب جمهوری اسلامی پس از شهادت شهیدان بهشتی و باهنر، بیش از پیش کارآمدی و محبوبیت ایشان را در بین رزمندگان اسلام و نیروهای مؤمن و متعهد به انقلاب، نمایان ساخته بود.
استقبال حضرت امام از رأی ملت
7 روز بعد از برگزاری انتخابات ( 17 مهر 1360 ) که مصادف با عید قربان بود، مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهورى در حسینیه جماران برگزار شد. حضرت امام خمینی(ره) در حکمی که برای سومین رئیس جمهوری منتخب مرقوم کردند، نوشتند: «گرچه دست جنایتکاران و منافقان، رئیس جمهوری متعهد و مؤمنى را از ملت مجاهد ایران گرفت... و گمان کرد که با ترور اشخاص، ملت بپاخاسته از تصمیم خود عقب مىنشیند... ولى شرکت بىسابقه مردم کشور، امید بدخواهان را مبدل به یأس و طمع آزمندان را براى همیشه برید... خداوند متعال بر ما منت نهاد که افکار عمومى را براى انتخاب رئیس جمهورى متعهد و مبارز، در خط مستقیم اسلام و عالِم به دین و سیاست هدایت فرمود... اینجانب به پیروى از ملت عظیم الشأن و با اطلاع از مقام و مرتبت متفکر و دانشمند محترم جناب حجت‌الاسلام آقاى سید على خامنهاى- ایده‌الله تعالى- رأى ملت را تنفیذ و ایشان را به سمت ریاست جمهورى اسلامى ایران منصوب کردم و رأى ملت مسلمان متعهد و تنفیذ آن محدود است به اینکه ایشان به همان نحو که تاکنون خدمتگزار اسلام و ملت و طرفدار قشر مستضعف و به حکم قرآن کریم اشِدَّاءُ عَلَى الْکفَّارِ رُحَماءُ بَینَهُمْ (برکافران سختگیر و بین خویش مهربان. فتح: 29) بودهاند از این پس نیز به همان تعهد باقى باشند...»
اوج بحران سیاسی
سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری، در حالی برگزار شد که کشور در اوج بحران سیاسی قرار داشت. ادامه جنگ تحمیلی و نیازهای جبهه به حمایت‌های لجستیکی و انسانی و همچنین تشدید ترورهای گروهک های ضد انقلاب دو بحران مهم کشور بود. مسائل جنگ و محاصره آبادان به دست نیروهای بعثی عراق از موضع ضعیف شده ایران در جنگ حکایت داشت اما بسیج نیروهای مردمی به هدایت امام خمینی و حمایت‌های دولت توانست یکی از مهم‌ترین پیروزی‌های جنگ را رقم بزند که حصر آبادان در 6 مهر 1360با مقاومت مردمی در هم شکسته شد.علاوه بر اینها مبارزه با فعالیت‌های تروریستی گروهک منافقین، ترور آیت‌الله مدنی، امام جمعه تبریز و حجت‌الاسلام هاشمی‌نژاد، مسئول دفتر حزب جمهوری اسلامی در مشهد، حمله به مرکز سپاه و مردم عادی از مهم‌ترین مسائل کشور در آستانه برگزاری این دور از انتخابات بود، در کل می‌توان مهم‌ترین عناصر و شاخصه‌های برگزاری این دوره انتخابات ریاست جمهوری در عرصه داخلی را حاکمیت فضای ترور و انفجار، جدا شدن جناح لیبرال از بدنه سیاسی نظام، نامزد شدن روحانیون برای ریاست جمهوری و حاکمیت یکپارچه احزاب و گروه‌ها از یک نامزد دانست.گفتنی است که در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی رویداد یا تحول خاصی در آستانه برگزاری انتخابات سوم ریاست جمهوری و در آن برهه زمانی اتفاق نیفتاده بود.
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6324/10/152674/0
ش.د9502031
