انتخاب میشل عون به ریاست جمهوری لبنان و عقب نشینی سعد حریری به عنوان رئیس جریان المستقبل و هم پیمان عربستان را نمی توان تنها در سطح داخلی لبنان بررسی کرد. این پیروزی برای مقاومت متاثر از پیروزی های دیگر از موصل تا حلب است.حضور حزب الله در مناطق مرزی سوریه و لبنان باعث شد تا پروژه سرایت بحران سوریه به لبنان شکست بخورد و کارشکنی های سعد حریری به نتیجه نرسد
لبنان به مدت 30 ماه بدون رئیس جمهور بود. جریانات سیاسی در این مدت به دلیل اختلافات که داشتند، نتوانستند به توافق برسند. 45 جلسه پارلمان لبنان به دلیل به حد نصاب نرسیدن یا عدم توافق به شکست انجامید. حد نصاب قانونی برای انتخاب رئیس جمهور حضور دو سوم اعضای پارلمان یعنی 86 نماینده از 128 نماینده در جلسه پارلمان لبنان است. پارلمان لبنان از 25 مه 2014 که دوران ریاست جمهوری میشل سلیمان به پایان رسید تا روز دوشنبه این هفته نتوانست با حد نصاب قانونی تشکیل جلسه دهد.
در دوره های گذشته نیز انتخاب رئیس جمهوری در لبنان همواره با چالش های سیاسی مواجه بوده و گاه حتی به تمدید ریاست جمهوری نیز انجامیده است. نخستین بن بست در سال 1988 و همزمان با اتمام دوره ریاست جمهوری امین جمیل رخ داد که در نهایت موضوع به تشکیل دو دولت متنازع و بحران داخلی منجر شد. توافق طائف و توزیع مجدد اختیارات و تقسیم قدرت، باعث حل و فصل اختلافات و نزدیکی مواضع پس از این بن بست سیاسی گردید.
دومین بحران به سال 2007 باز می گردد؛ زمانی که به دنبال اتمام مهلت ریاست جمهوری امیل لحود، خلا سیاسی در کشور ایجاد شد و این بار بود که توافق دوحه باعث تفاهم برای تعیین رئیس جمهور و دولت جدید و تدوین قانون انتخابات شد. خلاء سوم نیز در شرایط کنونی بود. در لبنان به دلیل ساختار طایفه ای، و حاکم بودن مدل دموکراسی انجمنی، رئیس جمهور از میان مسحیان فرقه مارونی انتخاب می شود و انتخاب او نیز بر عهده پارلمان لبنان است که با آرای دو سوم خود، وی را انتخاب می کنند. اگر هیچ نامزدی اکثریت دو سوم را در دور اول رأی گیری به دست نیاورد، رأی گیری دیگری صورت می‌گیرد که طی آن بتوان یک رئیس جمهور را با اکثریت ساده 65 رأی انتخاب کرد؛ مشروط بر اینکه حد نصاب دو سوم حاضر باشد.
در 30 ماه گذشته نیز حتی این اکثریت ساده 65 رای به دست نیامد. این امر به دلیل برخی اختلافات داخلی و همچنین به دلیل بحران سوریه بود که تاثیرات خود را در لبنان به این شکل نمایان کرده بود.
دو گروه تعیین کننده سیاست های لبنان
فضای سیاسی لبنان در واقع بین دو گروه بزرگ یعنی 14 مارس و 8 مارس تقسیم شده است که برای رسیدن به هر توافقی این دو گروه باید با هم اتفاق نظر داشته باشند.
جریان 8 مارس
ائتلاف 8 مارس در پی راهپیمایی خیابانی سال 2005 حزب الله در بیروت و به دنبال مخالفت‌ها با خلع سلاح این گروه و حمایت از سوریه و مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی شکل گرفت. این راهپیمایی که به دعوت سید حسن نصرالله انجام شد منجر به تشکیل ائتلافی از امل، حزب‌الله و جریان آزاد ملی به رهبری میشل عون گردید. البته میشل عون ابتدا عضو ائتلاف 14 مارس بود، اما چندی بعد به حزب‌الله پیوست.
جریان 14 مارس
تظاهرات ۸ مارس، حساسیت های مخالفین را برانگیخت و آنها هم از فرصت اولین ترور رفیق حریری در ۱۴ مارس استفاده کردند تا با برگزاری یک راهپیمایی و تجمع، به راهپیمایی ۸ مارس پاسخ بدهند، شعار راهپیمایی خود را هم گذاشتند: «سرسپردگی به لبنان و وفاداری به رفیق حریری.» با این دو تظاهرات، لبنان به دو جبهه در مقابل هم تقسیم شد: جبهه ۸ مارس و جبهه ۱۴ مارس. مسائل سیاسی مختلف لبنان از سال 2005 همواره موضوع رقابت این دو گروه بوده است و مساله انتخاب رییس جمهور تنها یکی از حوزه‌های کشمکش بین این دو جریان سیاسی می باشد.
پایان 30 ماه بحران سیاسی
سرانجام پس از 900 روز بحران سیاسی در لبنان، میشل عون نامزد مورد حمایت حزب‌الله لبنان به عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب شد تا پیروزی دیگری در تاریخ افتخارات مقاومت اسلامی صورت گیرد. پارلمان لبنان روز دوشنبه این هفته چهل و ششمین جلسه خود را برای انتخاب رئیس‌جمهور تشکیل داد و برخلاف جلسات قبل این بار تمام نمایندگان در جلسه حاضر شدند و 83 نماینده به میشل عون رای دادند.
میشل عون در این جلسه در دور اول رای‌گیری به دلیل کم داشتن فقط 3 رأی از کسب دو‌سوم آراء (86 رأی) باز ماند و نتوانست در دور نخست، پیروزی را از آنِ خود کند. در دور نخست رأی‌گیری میشل عون 83 رأی به دست آورد و تعداد آراء سفید نیز 36 و تعداد آراء باطله 6 عدد اعلام شد. عون دقایقی بعد و در دور دوم به رأی «نصف+1» یعنی 65 رأی نیاز داشت و با کسب این رای، سیزدهمین رئیس‌جمهور لبنان شد. رئیس‌جمهور لبنان با رأی مستقیم نمایندگان مجلس و برای یک دوره 6 ساله انتخاب می‌شود، حال آنکه انتخابات پارلمانی هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود.
عقب نشینی سعد حریری
انتخاب میشل عون در حالی انجام شده که او از مدت‌ها قبل حمایت حزب‌الله لبنان برای عهده‌دار شدن ریاست جمهوری را در اختیار داشت، اما هر بار با کارشکنی‌های عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورها این موضوع محقق نمی شد. کار به جایی رسید که سعد حریری رئیس حزب مستقبل از رهبران جریان 14 مارس و از مخالفان حزب‌الله لبنان هم بالاخره مجبور شد به انتخاب میشل عون به عنوان رئیس‌جمهور تن دهد.
خبرگزاری رویترز در گزارشی درباره انتخاب رئیس‌جمهور لبنان، به موضوع حمایت حریری از نامزد حزب‌الله پرداخت. در گزارش این رسانه انگلیسی آمده است: «تصمیم حریری برای تایید و حمایت از عون، آغازگر یک امتیاز بزرگ سیاسی بود و این نشانگر، نقش کاهش یافته عربستان در لبنان و نفوذ قاطعانه حزب‌الله مورد حمایت تهران است».
از سوی دیگر نمی توان بحران سوریه را در این مورد بی تاثیر دانست. سعد حریری نماینده ارتجاع عربی و همچنین کشورهای غربی در بحران سوریه بود. عربستان، فرانسه و آمریکا که سعد حریری روابط دوستانه ای با آن ها دارد در 5 سال گذشته به دنبال سقوط بشار اسد بودند. از زمانی که بحران ریاست جمهوری در لبنان به وجود آمد، سعد حریری نیز به نمایندگی از محور عربی- غربی مامور شد تا از به نتیجه رسیدن توافق گروه های لبنانی برای انتخاب رئیس جمهور ممانعت کند. علت این امر نیز این بود که سعد حریری می خواست تعیین رئیس جمهور لبنان را در حالت انتظار قرار دهد تا وضعیت و سرنوشت بشار اسد و سوریه مشخص شود.
در واقع تصور آن ها بر این بود که بشار اسد سقوط می کند و حزب الله لبنان نیز وزن و جایگاه خود را در تعیین رئیس جمهور لبنان از دست می دهد. اما با پیروزی های حزب الله و ارتش سوریه و پایان پروژه برکناری بشار اسد محور ارتجاع عربی و نماینده آن ها یعنی سعد حریری مجبور شدند به توافقی تن دهند که نتیجه آن اثبات اقتدار سیاسی حزب الله بود. البته سعد حریری نیم نگاهی هم به پست نخست وزیری دارد. در واقع سعد حریری به عنوان یک سیاستمدار ورشکسته برای نجات خود مجبور شد در برابر حزب الله عقب نشینی کند. از این رو بسیاری معتقدند به قدرت رسیدن میشل عون به معنای پیروزی حزب الله لبنان است و شاید بتوان این پیروزی حزب الله را بزرگترین پیروزی پس از جنگ 33 روزه دانست.
در بیان رابطه میشل عون و دبیرکل حزب الله لبنان همین بس که وی در سال گذشته اعلام کرده بود، من و سید حسن نصرالله، یک روح در دو بدن هستیم. میشل عون پس از انتخاب شدن به عنوان رئیس جمهور لبنان، در اولین سخنرانی خود در پارلمان اعلام کرد که سند آشتی ملی بدون هیچ گونه تغییری باید به مرحله اجرا در بیاید. وی افزود: همه تلاش خود را برای آزادسازی اراضی لبنان که تحت اشغال رژیم صهیونیستی قرار دارد، به کار خواهیم گرفت.
واکنش رژیم صهیونیستی
انتخاب میشل عون به عنوان رئیس‌جمهور لبنان، موج خشم و نگرانی رژیم صهیونیستی را به دنبال داشته است. تحلیلگران و کارشناسان رژیم صهیونیستیی پیش از این، پذیرش کاندیداتوری «عون» را به مثابه «فرو افتادن بمب که ترکش‌های آن به تمامی سمت‌ها پرتاب می‌شود» ارزیابی کرده بودند. این کارشناسان تأکید کردند که پیروزی رئیس‌جمهور متحد حزب‌الله باعث رضایت و خرسندی ایران شده و شکست دیگری برای مواضع منطقه‌ای عربستان به شمار می‌رود.
روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» در این رابطه نوشته، «حزب‌الله لبنان نسبت به این تحولات ابراز خرسندی می‌کند ، چرا که اگر توافق داخلی در لبنان شکل گیرد، این روند باعث تضعیف نقش عربستان خواهد بود. در نظر بسیاری از تحلیلگران اسرائیلی معرکه ریاست جمهوری لبنان همچنان عرصه مچ‌اندازی بین ایران و عربستان سعودی است.»
روزنامه «یدیعوت آحارونوت» نیز سیدحسن نصرالله را «برنده اصلی» انتخابات ریاست جمهوری لبنان توصیف و تأکید کرد: «ریاست جمهوری و نخست‌وزیری لبنان مهم نبودند، چرا که لبنان در طول سال‌های گذشته نیز به شکل معقولی بدون ریاست جمهوری و پارلمان منتخب به زندگی خود ادامه می‌داد و هیچ‌کس غیاب این دو را متوجه نمی‌شد. اما موضوع پراهمیت در این است که حریری به عنوان رهبر اهل تسنن لبنان و متحد عربستان سعودی، در برابر دیکته‌های سید حسن نصرالله تسلیم شده است.» این روزنامه افزود، «اوضاع در عراق و سوریه نیز به همین صورت است و کفه ترازو بار دیگر به سمت ایران چرخیده است، این در حالی است که آمریکا به اراده خود از جایگاه منطقه‌ای‌اش عقب‌نشینی کرده و از ایفای نقش واقعی خود در خاورمیانه دست برداشته است.»
آحارونوت در نهایت انتخاب «عون» را خبر بدی برای رژیم صهیونیستی دانست. روزنامه صهیونیستی «اسرائیل الیوم» که از تریبون‌های نزدیک به بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی است نیز نوشت، «انتخاب عون به عنوان رئیس‌جمهور به این معنا است که دبیرکل حزب‌الله لبنان بزرگترین پیروز این تحولات است... تأیید رسیدن عون به ریاست جمهوری لبنان به این معنا است که حریری و عربستان پرچم سفید تسلیم را بالا برده‌اند و این روند به نصرالله و ایرانی‌ها اجازه می‌دهد یک گام دیگر به سمت جلو بردارند.»
فرجام سخن
آنچه که مشخص است، انتخاب میشل عون به عنوان رئیس جمهور لبنان و عقب نشینی سعد حریری به عنوان رئیس جریان المستقبل و هم پیمان عربستان را نمی توان تنها در سطح داخلی لبنان بررسی کرد. بلکه این پیروزی برای مقاومت متاثر از پیروزی های دیگر از موصل تا حلب است. در واقع در 30 ماه گذشته تلاش زیادی صورت گرفت تا بحران سوریه به لبنان نیز سرایت کند و حتی برخی شهرها مانند طرابلس نیز شاهد درگیری هایی بود و ظهور احمد الاسیر به عنوان شیخ تکفیری و ضد شیعی فضای سیاسی لبنان را بسیار متشنج کرد. اما حضور حزب الله در مناطق مرزی سوریه و لبنان باعث شد تا پروژه سرایت بحران سوریه به لبنان شکست بخورد. حزب الله علاوه بر حفاظت از مرزها به ارتش سوریه کمک کرد تا تروریست ها را از شهرهای مختلف عقب براند و تهدیداتی که متوجه نظام سوریه بود را خنثی کند. این روند باعث شد تا جریان سعد حریری راهی به جز پذیرش شکست نداشته باشد. انتخاب میشل عون می تواند روند مقاومت مردم لبنان در برابر تروریست ها را مستحکم تر کند و این امر به نوبه خود در پایان بحران سیاسی لبنان موثر خواهد بود./
