- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات ـ 1395/08/12 ـ شماره 26575 ـ صفحه 12)
قریب به یک ماه از عملیات آزادسازی موصل می گذرد و در این روزها ارتش و نیروهای مردمی عراق توانستند با دستیابی به پیروزی‌های مهم،راه را برای آزادسازی کامل شهر موصل از اشغال داعش هموار کنند.
آغاز عملیات آزادسازی و رفتار کنشگران داخلی و بین‌المللی، سئوال‌های فراوانی را در رابطه با کیفیت عملیات و نقش سایر کشورها در آن مطرح میکند. مثل این سئوال که جایگاه ایران، ترکیه و آمریکا در این عملیات چگونه است؟ در عراق و در روزهای اخیر موج جدیدی از تلاش‌های مردمی و نظامی برای آزادسازی موصل و مناطق پیرامونی آن از اشغال داعش آغاز شده است. موجی که به دلیل موقعیت استراتژیک شهر موصل، باعث می شود تا عملیات آزادسازی این شهر، یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌های ارتش عراق علیه داعش قلمداد شود.
دکتر سعدالله زارعی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل عراق در رابطه با تحولات اخیر و اهمیت این منطقه از کشور عراق به «تابناک» گفت: شهر موصل مرکز استان پهناور نینوا با حدود 25هزار کیلومترمربع است و از نظر اهمیت دومین یا سومین شهر عراق محسوب می شود. بعد از بغداد، موصل دومین شهر یا پس از بغداد و بصره سومین شهر عراق به حساب می آید. لذا آزادسازی موصل در عراق به مثابه آزادسازی حلب در کشور سوریه است.
مورد دیگر در مورد اهمیت موصول اینکه موصل بزرگ ترین شهر سنی نشین عراق است. در حدود 3میلیون نفر جمعیت دارد و از طرف دیگر از نظر جغرافیایی در موقعیتی است که از یک طرف با ترکیه و از طرف دیگر با منطقه کردی سوریه مرز دارد. نکته مهم دیگر اینکه شهر موصل نقطه آرمانی گروهک داعش به حساب می آید. داعشی‌ها تئوری خلافت را با پایتختی موصل دنبال کرد.
زمانی که موصل از دست داعش خارج شود در واقع این نظریه و نقشه خلافت قلّابی باطل خواهد شد و عملاً یک جریانی که آمده بود تا با داعیه اسلامی در برابر انقلاب اسلامی قد علم و در واقع جنبش استقلال طلبی اسلامگرا را منحرف کند در حال از بین رفتن است و این موضوع سبب خواهد شد یک مانع مهم از سر راه انقلاب اسلامی برداشته شود.زارعی در مورد چرایی علاقه ترکیه به شرکت در عملیات آزادسازی موصل و دلایل مخالفت دولت عراق با خوسته ادامه داد: بالاخره آرام آرام مسئله آزادسازی موصل به یک نماد مبارزه با تروریسم تبدیل شده است و این صحنه تبلیغاتی به گونه ای پیش رفته که گویا کسانی که در این صحنه غایب هستند، موافق جریان داعش هستند.مضاف بر آن اینکه ترکیه از نظر تاریخی ادعایی در مورد بخشی از استان نینوا و شمال موصل دارد و این منطقه را منطقه اشغالی خودش توسط دولت عراق به حساب می آورد.
به همین دلیل زمانی که نیروهایی از ارتش ترکیه خاک عراق شدند، هیچ گونه هماهنگی با دولت بغداد نکردند و این گمان را تقویت کردند که ورود ترکیه به این منطقه نه با هدف مبارزه با داعش و کمک به دولت عراق بلکه برای تحقق آن ادعای تاریخی انجام شد و لذا دولت عراق در برابر آن واکنش نشان داد. الان هم عراقی‌ها به دلیل ترسی که از ماندگاری ترکیه در این منطقه دارند از حضور آنها در عملیات آزاد سازی مخالفت می‌کنند.
دیگر اینکه در ماه‌ها و سال‌های گذشته که داعش این مناطق را به تصرف درآورد و پیش از آن که داعشی‌ها خودشان را آماده تسلط بر این مناطق کنند، سازمان امنیتی ترکیه با این جریان و بعثی‌های علاقمندِ بازگشت به قدرت همکاری فعال و مشارکت جویانه داشت.همانطور که شاهد بودیم وقتی داعش این استان را تصرف کرد، برخی از نیروهای کنسولگری ترکیه به راحتی و بدون هیچ آسیبی منطقه تحت تصرف داعش را ترک کردند.
این در حالی بود که امکان ترک منطقه برای نیروهای دیگر کشورها فراهم نشد. بنابراین این گمان برای طرف عراقی وجود دارد که ترکیه نه تنها نمی خواهد صادقانه در این عملیات فعال شود، بلکه قصد دارد با هدف تخریب عملیات علیه داعش در صحنه حاضر شود. به خاطر همین نیت است که عراق به ترکیه مشکوک است.
این کارشناس مسائل عراق در مورد نقش آمریکا در فرایند آزادسازی موصل در مبارزه با داعش اضافه کرد: سئوال ما این است که در آن زمان که عراقی‌ها کمک می خواستند، آمریکایی‌ها کجا بودند و چرا کمک نکردند؟ اگر ما در این چند سال سابقه آمریکایی‌ها را بررسی کنیم می‌بینیم آمریکایی‌ها در ابتدا جنگ را یک جنگ عدالت خواهانه تعریف کردند و می گفتند که سنی‌های عراق با هدف رفع تبعیض مبارزه می کنند و و لذا جنگ داعش علیه عراق را مشروع می شمردند.
اکنون که عراقی‌ها خودشان با کمک دوستان منطقه ای شاخ داعش را شکستند و بسیاری از مناطق مثل بخش‌هایی وسیعی از استان‌های الانبار، دیاله، صلاح‌الدین و...حتی بخش زیادی از استان نینوا را از تصرف داعش خارج کردند و از سویی دارای هزاران نیروی مردمی و تجربه بیش از دو سال مبارزه هستند، دیگر احتیاجی به کمک خارجی ندارند. لذا آمریکایی‌ها در شرایطی به میدان آمده اند که پیروزی بر داعش بسیار آسان است.
زارعی در بخش دیگری از سخنانش در مورد نقش ایران در عملیات آزادسازی شهر موصل افزود: به دلیل اینکه ایران احساس می کند توانایی عراقی‌ها برای آزادسازی موصل کفایت میکند، اصراری برای حضور در این عملیات ندارد. اگرچه ایران در آزادسازی بسیاری مناطق مثل صلاح الدین، الانبار، کرکوک و.. حضور داشت اما ایران امروز عراق را از طریق تقویت نیروی حشدالشعبی و ارتش عراق را به جایی رسانده که عراق خودکفا شده است.
به عبارتی این ایران بود که حشدالشعبی را تقویت و آماده کرد و آموزش داد. از این جهت در این عملیات ایران حضور دارد ولی حضورش مستقیم نیست .زارعی در پایان و در رابطه با مدت زمان عملیات موصل و فرجام آن گفت: نمی توان به صورت دقیق برای پایان یافتن عملیات آزادسازی موصل زمان مشخص کرد ولی بر‌اساس روند کنونی به نظر می‌آید که زمانی بین 2 تا 6 ماه نیاز است تا این عملیات پایان یابد ولی آنچه مشخص است پیروزی قطعی ارتش و نیروهای مردمی عراق بر داعش است.
مادر جنگ‌ها علیه داعش
گرچه نبرد موصل از صبح روز دوشنبه ۲۶مهر آغاز شد، اما شمارش معکوس این عملیات به طور دقیق بیش از چهار ماه پیش و در پی موفقیت عملیات آزادسازی فلوجه آغاز شده بود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم،از زمانی که موصل واقع در 400 کیلومتری بغداد، سحرگاه 10 ژوئن 2014 (20 خرداد 93) به اشغال داعش در آمد تا این لحظه، نقشه مناطق تحت اشغال داعش در عراق کوچکتر شده است، زیرا از دو سال پیش که عراق با حمله داعش روبه رو شد و بخش‌های گسترده ای از خاک آن به اشغال این گروه در آمد تحولات میدانی مختلفی رخ داده است که حاصل آن آزادسازی مناطق مهمی از عراق از جمله رمادی، هیت، فلوجه به اضافه بخش‌های گسترده ای از استان صلاح الدین بوده است.
در پی این تحولات که کفه ترازو را به نفع عراق تغییر داد، اکنون موصل با یک و نیم میلیون جمعیت آخرین پایگاه مهم داعش در عراق به شما می آید، در نتیجه آزادی آن، راه شکست نهایی داعش را هموارتر می کند.
از حدود چهار ماه پیش تا کنون بحث و بررسی‌های متعددی در خصوص عملیات آزادسازی موصل جریان داشت و محور آن بیشتر بر چگونگی آغاز این عملیات و نیروهای شرکت کننده در آن متمرکز بوده است.با توجه به گستردگی نبرد موصل از آن تحت عنوان بزگترین عملیات نظامی علیه داعش و مادر جنگ علیه این گروه یاد می شود.
مشارکت یا عدم مشارکت نیروهای پیشمرگه کُرد یکی از چالش‌های مربوط به عملیات نظامی موصل به شمار می آید و مسئولان عراقی چند ماه قبل اعلام کردند که نیروهای پیشمرگه کُرد در نبرد آزادسازی موصل مشارکت نخواهند داشت اما اکنون به نظر می رسد این نیروها با هماهنگی و توافق بغداد در مناطق از پیش تعیین شده حضور دارند و به نظر می‌رسد بیانیه «مسعود بارزانی» رییس اقلیم کردستان عراق نیز در راستای همین هماهنگی‌ها باشد زیرا وی اعلام کرد نیروهای پیشمرگه بدون هیچ گونه گرایش‌های حزبی و قومی و تنها بر مبنای اهداف ملی در این عملیات حضور دارند.اما مشارکت نیروهای الحشد الشعبی نیز بحث و جدل زیادی را به دنبال داشت تا جایی که برخی طرف‌های منطقه ای و پیش از همه عربستان و ترکیه مخالفت خود را با حضور این نیروها در نبرد موصل ابراز داشتند و حتی عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان نیز مشارکت آنان در نبرد مزبور را فاجعه! دانست و ترکیه نیز در مورد عواقب مشارکت این نیروها در عملیات موصل و ورود آنان به این شهر به اهالی آن هشدار داد.الحشد الشعبی در واقع نیروهای بسیج مردمی از گروههای مختلف عراق هستند که برخی طرف‌های منطقه ای و بین المللی در تلاش هستند آن را یک گروه متشکل از شیعیان معرفی کرده و به این ترتیب اینگونه القا کنند که الحشد الشعبی رویکردهای طایفه ای و مذهبی دارد.
در این میان الجبیر مخالفت خود را با هر گونه مشارکت الحشد الشعبی در نبرد آزادسازی موصل اعلام کرد و هشدار داد اگر این نیروها وارد این شهر که بسیار بزرگتر از فلوجه است، بشوند واکنش بسیار شدیدی در انتظار آنان خواهد بود.
رجب طیب اردوغان رئیس جهوری ترکیه نیز تاکید کرد که کشورش از هیچ کس دستور نمی‌گیرد و از پایگاه بعشیقه بیرون نخواهد رفت. آنکارا همچنین سقف اظهارات خود را با هدف فراهم ساختن شرایط نقش آفرینی مستقیم در عملیات نینوا و مرکز آن موصل بالا برد واردوغان توصیه کرد برای پی بردن به رابطه کشورش با این منطقه و ساکنان ترکمن و عرب و نیز کُردها باید تاریخ مطالعه شود.
نقشه تبدیل نینوا و موصل به مناطق مستقل
ترکیه و عربستان در استان‌های غربی عراق نفوذ قابل توجهی دارند و در سال‌های گذشته توانسته اند ائتلاف‌های جدی در این مناطق تشکیل دهند که با تکیه بر برخی شخصیت‌های محلی و پیش از همه اثیل النجیفی و رافع العیساوی صورت گرفت؛ دو فردی که در تلاش برای تقویت نقشه‌های خود در نینوا و الانبار هستند.در این شرایط آنکارا و ریاض در تلاش برای تبدیل نینوا و الانبار به مناطق مستقل شبیه اقلیم کردستان عراق هستند که از زمان نفوذ داعش در عراق مرزهای آن به میزان زیادی گسترده شده است.
نقشه آمریکا برای مرحله پس از آزادی موصل
در این میان بغداد بیم دارد که همزمان با گسترش دامنه نبرد آزادسازی موصل، توطئه‌ها برای تقویت نقشه نفوذ در استان نینوا به ویژه از ناحیه واشنگتن افزایش یابد زیرا واشنگتن اکنون بر ترسیم نقشه شمال سوریه و عراق بر اساس اولویت‌های خود متمرکز شده است و به عنوان نمونه شرط « استقرار نیروهایی مشخص در داخل موصل بعداز آزادسازی» این شهر را مطرح کرده است.
به نظر می رسد آمریکایی‌ها قصد دارند پس از آزادسازی موصل کنترل این شهر را به یک نیروی شبه نظامی موسوم به الحشد الوطنی به فرماندهی اثیل النجیفی، استاندار معزول نینوا و همپیمانان عشایر آن واگذار کنند و جالب اینکه جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز پیشتر به این طرح واشنگتن اشاره کرده بود .
دغدغه‌های بغداد در نینوا و الانبار
به هر حال آنچه پیچیدگی تحولات کنونی شمال عراق را دو چندان می کند، اینکه بغداد از مهار اشتهای زیاده خواهانه اقلیم کردستان ناتوان است و با بلندپروازی‌های مهره ترکیه در عراق یا همان اثیل النجیفی و رافع العیساوی مبنی بر توسعه نینوا و الانبار به عنوان مناطق مستقل روبه رو است و از سوی دیگر عرب‌های اهل تسنن نیز با افزایش نقش و نفوذ نیروهای پیشمرگه کُرد در نینوا و موصل مخالف هستند.در این میان تکاپوهای جاری برای تشکیل مناطق مستقل و اجرای نقشه تقسیم عراق به عنوان هشدار جدی مطرح است.
نخست‌وزیر عراق تکلیف را روشن کرد
در بحبوحه این بحث و جدل‌ها و مواضع طرف‌های مختلف از جمله عربستان، ترکیه و آمریکا، حیدر العبادی نخست وزیر عراق با اعلام اینکه عملیات آزادسازی موصل با مشارکت نیروهای ارتش و پلیس عراق در کنار نیروهای الحشد الشعبی و پیشمرگه‌های کُرد انجام می گیرد، هرگونه ابهام در این خصوص را از بین برد.وی در عین حال تاکید کرد که به جز نیروهای ارتش و پلیس عراق هیچ گروه دیگری وارد شهر موصل نخواهد شد.
همچنین مسئولان عراق به صراحت اعلام کردند که هیچ نیروی خارجی در میدان نبرد حضور نخواهند داشت که این موضع در واقع پاسخی به مواضع ترکیه است که بر حضور نیروهای ترکیه در شمال عراق و مشارکت در عملیات آزادسازی موصل پافشاری دارد.
خبرهای خوش از نبرد موصل
نبرد موصل هماهنگی بی‌سابقه بین تمامی نیروهای عراقی شرکت‌کننده در این عملیات را به تصویر کشیده است به گونه‌ای که تنها دو روز پس از آغاز این عملیات بیش از 20روستا و سه بخش و یک مرکز شهر تحت کنترل نیروهای عراقی درآمده است.
عملیات زمینی نیز از چهار محور در اطراف موصل جریان دارد و نبرد در دو محور شرق و شمال شرقی با مشارکت فعال نیروهای پیشمرگه انجام می شود. محور جنوبی عملیات از سمت پایگاه «القیاره» به دست ارتش و پلیس عراق به اجرا درآمده و محور چهارم که همان محور غربی است با هماهنگی ارتش عراق و پیشمرگه‌ها اداره می شود که هدف آن جلوگیری از فرار داعش به داخل خاک سوریه است.
تاکتیک داعش در نبرد موصل چیست؟
نبرد موصل تاکنون با پیشروی قابل ملاحظه نیروهای ارتش و دفاع مردمی همراه بوده است، حال آنکه به نظر می‌رسد داعش در این نبرد تاکتیک مشخصی ندارد.
به گزارش تسنیم به نقل از پایگاه خبری المیادین، این گروه تروریستی تا این لحظه بیشتر به اقداماتی نظیر به آتش کشیدن چاه‌های نفت در جنوب و استفاده از خودروهای بمب‌گذاری شده در جنوب و شرق موصل متوسل شده است؛ اقداماتی که در تمامی نبردهای قبلی از آن استفاده می‌کرد.داعش کنار این اقدامات بارها در تلاش برای نفوذ کردن بین نیروهای مستقر در جنوب موصل برآمد و کوشید با به تن داشتن لباس پلیس این هدف را تحقق بخشد .همچنین تصاویری از موصل منتشر کرده است که در آن استقرار نیروهای آن در خیابان‌های این شهر نشان داده می‌شود بدون اینکه تجهیزات جنگی متوسط و یا سنگین در اختیار داشته باشند.
در این میان پیش‌بینی می‌شود نیروهای کُرد از محور بعشیقه تحرک خود را آغاز کنند اما نبود هیچ گونه تحرک به‌سمت مناطق شمال غربی و غرب می‌تواند تحرک داعشی‌ها به‌سمت مرزهای سوریه را تسهیل کند. برای جلوگیری از این اقدام، تکاپوی نیروهای کُرد در بعشیقه موجب به کنترل در آوردن مناطق مرزی مشترک با سوریه می‌شود؛ زیرا اکنون عملیات متعددی در استان الانبار آغاز شده است از جمله عملیات قریب الوقوع نیروهای توپخانه برای آزادی یکی از شهرستان‌های نزدیک گذرگاه مرزی القائم.
همچنین برخی اطلاعات حاکی از این است که احتمال دارد نیروهای بسیج مردمی (الحشد الشعبی) به‌سمت محور جنوبی القیاره حرکت کنند تا از آنجا عملیات محدودی را در الحویجه که منطقه حساس و خطرناکی به شمار می‌آید، به اجرا در آورند.
به‌هرحال دایره نبرد موصل گسترده‌تر از یک عملیات امنیتی است و در سطح داخلی و منطقه‌ای و نیز بین المللی ابعاد سیاسی به خود گرفته است؛ زیرا پیش از آغاز آن اختلافاتی بر سر هویت نیروهای شرکت کننده و نقش آنان پیش آمد و با آغاز نبرد اختلافات و شکاف‌ها به‌ویژه بین ترکیه و عراق بیشتر شد.
حملات انتحاری، مهمترین ابزار دفاعی داعش
نیروهای عراقی در محور جنوب شرقی موصل شامل القیاره، نمرود و حبانی پیشروی کردند و توانستند چند روستای دیگر را نیز به کنترل خود در آورند.
در مقابل این دستاوردها، تروریست‌های داعش سخت تلاش کردند از طریق حملات انتحاری مانع پیشروی ارتش عراق شوند و همچنین با حفر تونل‌های متعدد در روستاها نه‌تنها تلاش می‌کنند خود را از تیررس حملات هوایی دور نگاه دارند، بلکه با پیشروی نیروهای عراقی از تونل‌ها خارج می‌شوند و عملیات انتحاری انجام می‌دهند. در این میان تروریست‌های داعش تلاش کردند با توسل به حملات انتحاری در محورهای متعدد توازن نبردها را به‌سود خود تغییر دهند از همین رو با استفاده از سه دستگاه خودروی بمب‌گذاری شده تلاش کردند سنگرهای نیروهای پیشمرگه را در سنجار مورد هدف قرار دهند که در نتیجه درگیری شدید در این نقطه را به‌دنبال داشت که حاصل آن انهدام هر سه دستگاه خودروی مزبور بود.
بمب‌گذاری مسیرهای منتهی به موصل توسط داعش
بسیاری از مسیرهای منتهی به موصل توسط داعش بمب‌گذاری شده در نتیجه خنثی‌سازی این بمب‌ها از سوی نیروهای متخصص و مهندسی بسیار وقت‌گیر است و به‌کندی پیش می‌رود.
همزمان با پیشروی نیروهای ارتش عراق به‌سمت حمدانیه که یک شهر مسیحی‌نشین است، داعشی‌ها در تلاش هستند مانع پیشروی نیروهای ارتش عراق به‌سمت مرکز این شهر شوند حال آنکه باید در نظر داشت که کنترل حمدانیه به نیروهای ارتش عراق امکان می‌دهد یکی از مهمترین ستون‌های دفاعی داعش را قبل از ورود به موصل فتح کند.
برملا شدن جنایت‌های داعش در موصل
همزمان با پیشروی نیروهای عراقی و کنترل برخی روستاها، جنایات داعش در مناطق تحت اشغال برملا می‌شود از جمله اینکه ارتش عراق در روستای حوت یک زندان را که در زیر زمین ساخته شده بود، کشف کرد.
در این میان استفاده از تک‌تیرانداز در عملیات‌های قبلی از جمله تکریت فلوجه یکی از تاکتیک‌های مهم داعش برای جلوگیری از پیشروی نیروهای عراقی به شمار می‌آمد اما در عملیات موصل تا به امروز، هیچ اثری از این تاکتیک نبوده است که این برای نیروهای عراقی عجیب است. ادامه دارد...
ش.د9502572
