آزاد سازی کامل شهر راهبردی حلب در شمال سوریه از دست گروه های تکفیری ـ تروریستی، نقطه عطف مهمی در روند تحولات و بحران شش ساله این کشور محسوب می شود. بخش های مهمی از حلب در سال 2012 به تصرف عناصر تروریستی مانند فتح الشام (جبهه النصره سابق) درآمد. از آن زمان تا کنون، حلب فراز و نشیب های فراوانی را شاهد بوده است. کشمکش اصلی طی چهار سال گذشته آن بود که تروریست ها در صدد تصرف کامل شهر بودند و در مقابل، نظام سوریه خواهان آزادی و پاکسازی حلب بود.
طرح جبهه ضد سوری آن بود که با تسلط بر حلب، میان شمال و جنوب سوریه جدایی انداخته و زمینه تجزیه سوریه را فراهم آورند. به این ترتیب شمال سوریه تبدیل به جولانگاه تروریست ها و حامیانی چون ترکیه می شد که به حیاط خلوت مناسبی در جنوب مرزهای خود دست می یافت.
طرح آزادسازی حلب که از سال گذشته کلید خورد، امروز ثمر داده و مردم رنجدیده این شهر مشغول جشن و شادی هستند. آزادی حلب رویای دشمنان سوریه را بر باد داده و موقعیت تروریست ها را نه تنها در شمال سوریه، بلکه در سایر مناطق به مخاطره افکنده است.
آزادی حلب به عنوان یک رویداد مهم و تاثیرگذار در تاریخ سوریه، متضمن فرصت ها و در عین حال چالش هایی است که به طور خلاصه در محورهای ذیل قابل ذکر است:
فرصت ها:
- آزادی حلب یک پیروزی بزرگ را برای نظام سوریه و متحدانش رقم زده و در مقابل، شکست سختی را به تروریست ها وارد کرده است. این پیروزی روحیه سوری ها را ارتقا داده و به همان نسبت تروریست ها را دچار سرخوردگی و فروپاشی کرده است. این وضعیت فرصت مناسبی را برای تداوم عملیات های ارتش سوریه جهت آزادسازی مناطق باقی مانده به ویژه ادلب در غرب و رقه در شرق فراهم ساخته است.
- در سطح منطقه ای، آزادسازی حلب موازنه قوا را به نفع محور مقاومت تغییر داده و نظام سوریه و متحد اصلی منطقه ای آن یعنی جمهوری اسلامی ایران در برابر رقبایی چون عربستان و ترکیه دست برتر را پیدا می کنند. این تحول تازه در معادلات منطقه ای، احتمالا بر سایر پرونده های منطقه همچون عراق و یمن تاثیرگذار خواهد بود. متقابلا، شکست داعش در عراق نیز برگه برنده تازه ای به محور مقاومت خواهد افزود.
- در سطح بین الملل، پیروزی در حلب به نام روسیه به عنوان حامی راهبردی سوریه ثبت می شود. شکست تروریست ها هم ناکامی غرب به ویژه آمریکا را به دنبال دارد که روی حلب حساب ویژه ای باز کرده بودند. روسیه طی یک سال اخیر حضور و فعالیت های خود را در سوریه به طور چشمگیری افزایش داده و حملات سنگین هوایی نیروی هوایی این کشور در شکست گروه های تروریستی نقش تعیین کننده داشت. وتوی قطعنامه های شورای امنیت هم از جمله اقداماتی بود که روسیه به همراه چین در عرصه سیاسی بین الملل به نفع سوریه انجام داده و این امر موجب تسریع پیروزی در حلب شد.
- حلب از دیرباز قطب اقتصادی، تجاری و صنعتی سوریه بوده است. هر چند بسیاری از زیرساخت های این شهر همچون شهرک صنعتی شیخ نجار و یا باغ های زیتون آن در اثر جنگ از بین رفته است، اما با بازسازی حلب، فرصت بازگرداندن آن به وضعیت گذشته و در نتیجه استفاده از ظرفیت های اقتصادی این شهر فراهم خواهد شد.
چالش ها:
- شکست سنگینی که تروریست ها و حامیانشان در حلب متحمل شده اند، به مثابه پایان کار آنان نیست. قطعا جبهه ضدسوری برای مرحله پس از حلب طراحی های تازه ای انجام خواهد داد. حمله داعش به تدمر در گیر و دار آزادسازی حلب، نمونه ای از برافروختن جنگ در جبهه ای دیگر برای انتقامجویی یا تحت الشعاع قرار دادن نبرد حلب بود. حضور گروه های متعدد تروریستی در شرق و غرب حلب احتمال حملات مجدد آنان را به حلب یا سایر مناطق را تقویت می کند.
- با توجه به باز بودن مناطقی از غرب استان حلب و به طور خاص استان ادلب به سوی مرزهای ترکیه، احتمال تقویت گروه های تروریستی و چه بسا بازتولید گروه های جدید وجود دارد. این تجربه ای است که پیشتر ترکیه و عربستان با تشکیل گروه جیش الفتح در تصرف ادلب در سال 2014 با موفقیت آزموده بودند. تروریست ها با کسب حمایت های تازه از متحدان خود، اولا در حفظ مناطق تحت تصرف مانند ادلب می کوشند و در وهله بعد حلب را هدف قرار خواهند داد. قطعا حفظ و تحکیم مواضع خطوط تماس توسط ارتش در مرحله پس از پیروزی حلب، مانع نفوذ گروه های تروریستی می شود.
- حتی اگر گروه های تروریستی در عرصه میدانی قادر به پیشروی نباشند، دست کم به فاز امنیتی روی آورده و انفجارات و ترورهای تازه را در دستور کار خود قرار می دهند. برای نمونه گروه تروریستی «نورالدین زنکی» تهدید کرده است مقاومت خود را علیه نظام سوریه با همه ابزارهای ممکن از جمله انفجارات و ترور ادامه خواهد داد.
- در سطح سیاسی و تبلیغاتی، حامیان تروریست ها تلاش های زیادی را به خرج داده اند تا پیروزی حلب را زیر سوال ببرند. تکیه بر ابعاد حقوق بشر و مسایل انسانی یکی از شیوه هایی است که سعی می شود از طریق آن، مانع پیشروی های بیشتر ارتش سوریه و متحدانش شود. برای نمونه مجامع حقوق بشر و از جمله سازمان ملل حمله تبلیغاتی سنگینی را علیه سوریه و روسیه آغاز کرده و بر این ادعا هستند که شهروندان بی گناه زیادی قربانی حملات آنان شده اند. تمسک به شورای امنیت و صدور قطعنامه های احتمالی علیه سوریه نیز همچنان از سوی کشورهای غربی دنبال می شود.
- خلا ناشی از نقل و انتقال ریاست جمهوری در آمریکا، فرصت خوبی خصوصا به روسیه داد تا کار حلب را یکسره کند، اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ، معلوم نیست سیاست های کاخ سفید در قبال سوریه به ویژه پس از آزادی حلب چگونه خواهد بود. به رغم وعده هایی که ترامپ مبنی بر همکاری با روسیه و یا مبارزه با تروریسم به جای مقابله با نظام بشار اسد داده بود، بعید است واشنگتن به راحتی دست روی دست بگذارد و شاهد پیروزی های متوالی محور مقاومت و رقیب بین المللی خود یعنی روسیه باشد. لذا یکی از چالش های بعد از پیروزی حلب، واکنش و برنامه های غرب و به ویژه آمریکا نسبت به آینده سوریه خواهد بود./
