ضربه آخر اوباما

(روزنامه اعتماد ـ 1395/10/05 ـ شماره 3702 ـ صفحه 1)

قطعنامه لازم‌الاجراي شوراي امنيت سازمان ملل پس از حدود چهل سال رسما از اسراييل مي‌خواهد كه فعاليت شهرك‌سازي‌هاي يهودي را در سرزمين‌هاي فلسطيني متوقف كند، اين قطعنامه با راي مثبت چهارده عضو شوراي امنيت همراه شد و تنها ايالات متحده بدون استفاده از حق وتو به آن راي ممتنع داد. اين قطعنامه رسما اعلام مي‌كند كه تمام شهرك‌سازي‌هاي اسراييل از زمان جنگ سال ١٩٦٧ در سرزمين‌هاي اشغالي و از جمله شرق بيت‌المقدس هيچ اعتبار قانوني ندارد. اين اقدام در حالي رخ داد كه بسياري از كشورها معتقدند ادامه شهرك‌سازي‌هاي اسراييل موجب تهديد اصلي صلح و راه‌حل دو كشوري است.

گفتني است اين قطعنامه تا زماني كه به ميز اصلي شوراي امنيت برسد، راه پر فراز و نشيبي را طي كرد. ابتدا اين قطعنامه بنا بود توسط مصر پنجشنبه بعدازظهر در شوراي امنيت ارايه شود، اما با تماس تلفني دونالد ترامپ رييس‌جمهور منتخب امريكا با عبدالفتاح سيسي و فشارهاي اسراييل به دولت مصر موجب شد اين كشور از ارايه پيش‌نويس قطعنامه در شوراي امنيت منصرف شود. اما در ساعاتي كه بسياري اين موضوع را پيروزي دونالد ترامپ و اسراييل در نخستين گام همكاري با يكديگر مي‌پنداشتند، به نظر مي‌رسيد، دستي پنهان مي‌خواست تا اين قطعنامه به نتيجه برسد و به ناگاه پيش نويس اين قطعنامه با حمايت چهار كشور به شوراي امنيت آمد تا به راي گذاشته شود و در اين بين هم دونالد ترامپ و هم اسراييل به‌شدت در شرايط آچ مز قرار گرفتند تا ديگر دونالد ترامپ نداند كه با رهبر كدام كشور تماس بگيرد تا جلوي اين قطعنامه گرفته شود. اما به نظر مي‌رسيد دولت باراك اوباما نيز تصميم خود را گرفته بود تا جلوي دخالت دونالد ترامپ در سياست خارجي دولت اورا بگيرد و نشان دهد كه هنوز خود رييس‌جمهور امريكا است نه دونالد ترامپ؛ اما با اين وجود امتناع ايالات متحده در اقدامي نادر عليه اسراييل به‌شدت مورد سرزنش نماينده رژيم صهيونيستي قرار گرفت. اما بسياري از كارشناسان معتقدند كه اين اقدام دولت باراك اوباما نشان از سرخوردگي او در راستاي جلوگيري از رشد شهرك‌سازي‌ها در اراضي فلسطيني است كه مهم‌ترين تهديد در راستاي صلح خاورميانه به شمار مي‌آيد. همچنين بسياري معتقدند كه اين راي ممتنع در راستاي زورآزمايي ترامپ و اوباما صورت گرفته است، كه در نهايت دونالد ترامپ شروع‌كننده اين زورآزمايي شد و در زماني كه بسياري او را برنده اين رقابت مي‌دانستند، شكست خورد.

بيانيه نمادين

هرچند ايالات متحده با راي ممتنع خود راه را براي تصويب قطعنامه گشود اما در نهايت سامانتا پاور با خواندن بيانيه نمادين اعتراض خود نسبت به تصويب آن را اعلام كرد. سامانتا پاور صحبت‌هاي خود را با نقل قولي از رونالد ريگان رييس‌جمهوري اسبق ايالات متحده آغاز كرد و عنوان كرد كه ايالات متحده از شهرك‌سازي در سرزمين‌هاي اشغالي پشتيباني نمي‌كند. در واقع بايد اقدامي فوري براي توقف اين شهرك‌سازي‌ها توسط اسراييل پيش از هر اقدامي ديگر صورت گيرد تا اعتماد لازم را به طرف مقابل براي شروع مذاكرات صلح ارايه دهد. سامانتا پاور در ادامه نقل‌قول خود تاكيد كرد كه فعاليت‌هاي شهرك‌سازي نه‌تنها امنيت اسراييل را تامين نمي‌كند، بلكه اميد اعراب را براي رسيدن به يك راه‌حل سياسي عادلانه از بين مي‌برد. سامانتا پاور در بيانيه خود تاكيد كرد كه ايالات متحده عميقا فارغ از اينكه چه دولتي سركار باشد تعهد بلندمدتي به امنيت اسراييل دارد و به دنبال يك صلح جامع و پايدار ميان اسراييل و فلسطينيان است.

پاور عنوان كرد: ايالات متحده مدت‌هاي طولاني است كه معتقد است كه شهرك‌سازي‌ها در سرزمين‌هاي اشغالي امنيت اسراييل را تضعيف مي‌كند و چشم‌انداز صلح و ثبات در منطقه را نيز نابود مي‌كند. وي افزود: امروز شوراي امنيت به اجماع تصويب كرد كه شهرك‌سازي هيچ اعتبار قانوني ندارد. ايالات متحده نيز پنج دهه است كه به صورت خصوصي و عمومي از طريق دولت‌هاي رييس‌جمهور ليندون جانسون، ريچارد نيكسون، جرالد فورد، جيمي كارتر، رونالد ريگان، جورج بوش، بيل كلينتون، جورج واكر بوش و در حال حاضر باراك اوباما عنوان مي‌كند كه بايد شهرك‌سازي‌ها متوقف شود. بنابراين راي امروز ما به طور كامل در خط تاريخي دو حزبي رياست‌جمهوري ايالات متحده بوده است كه نقش خود را در دوره خود ايفا كردند. سامانتا پاور، نماينده امريكا در سازمان ملل، گفت: امريكا همچنان خود را به تامين امنيت اسراييل متعهد مي‌داند، اما راي ممتنع به معني تاكيد امريكا بر تشكيل كشور مستقل فلسطين در كنار اسراييل، به عنوان راه‌حل مساله فلسطين است.

خانم پاور گفت: مشكل شهرك‌سازي‌ها چنان بد شده كه «راه‌حل دو كشور» را به خطر انداخته است. ساختن شهرك‌هاي يهودي‌نشين در اراضي اشغالي فلسطيني يكي از مسائل عمده‌اي است كه مذاكرات صلح را با مانع روبه‌رو كرده است. با اين وجود وي تاكيد كرد كه ايالات متحده با كلمه به كلمه اين قطعنامه موافق نيست. اما از آنجايي كه اين قطعنامه نشان‌دهنده حقايق بر روي زمين است و با سياست‌هاي امريكا در طول تاريخ اين كشور چه در حزب جمهوريخواه و چه دموكرات‌ها همخواني دارد دولت ايالات متحده آن را وتو نكرد. نماينده ايالات متحده در سازمان ملل همچنين عنوان كرد: ما هر قطعنامه‌اي كه فكر كنيم امنيت اسراييل را تضعيف مي‌كند وتو خواهيم كرد. وزير امورخارجه امريكا نيز در بيانيه‌اي گفت: اين قطعنامه به درستي به فعاليت‌هاي شهرك‌سازي كه خشونت‌ها را در منطقه تحريك مي‌كند و دوطرف را به گام‌هاي سازنده براي پيشبرد چشم‌انداز و راه‌حل دو دولت سوق مي‌دهد. سناتور دموكرات دايان فاينستايل كه خود فردي يهودي است در بيانيه‌اي اعلام كرد كه تنش‌ها در كرانه باختري رو به رشد است و اين قطعنامه يك ضرورت مطلق براي صلح بين اسراييل و فلسطيني‌ها است. پل راين، رييس مجلس نمايندگان امريكا و سناتور جان مك‌كين، جمهوريخواه امريكايي تصميم دولت اوباما در دادن راي ممتنع را محكوم كردند. راين در بيانيه‌اي اين اقدام دولت اوباما را «اقدامي قطعا شرم‌آور» و «ضربه به صلح» توصيف كرد. مك‌كين نيز گفت: اين اقدام، امريكا را همدست اين حمله وحشتناك عليه اسراييل مي‌كند.

ترامپ، تهديد كرد

«پس از بيستم ژانويه سازمان ملل متفاوت خواهد بود» اين پيغامي بود كه دونالد ترامپ رييس‌جمهورمنتخب ايالات متحده پس از اعلام خبر تصويب قطعنامه عليه اسراييل در صفحه رسمي توييتر خود اعلام كرد. لحني كه به نظر مي‌رسيد چندان دوستانه نبود و به نظر مي‌رسيد بيشتر با تهديد همراه بود تا سيگنالي را به كشورهاي مختلف ارسال كند و نشان دهد تمام‌قد پشت سر اسراييل خواهد ايستاد. موضوعي كه پيش از ارايه اين قطعنامه در شوراي امنيت نشان داد و تمام تلاش خود را كرد تا اين قطعنامه به راي گذاشته نشود اما اين اتفاق رسما رخ داد تا تنها بتواند پيش از رياست‌جمهوري خود با زبان تهديد با جهان سخن بگويد. ادبياتي كه شايد بسياري از كشورهاي جهان را از آينده ارتباط با امريكا نگران كند. در حال حاضر دونالد ترامپ با انتخاب سفير يهودي و حامي گسترش شهرك‌سازي‌هاي اسراييل نشان داده با دست‌راستي‌هاي اسراييل و شخص بنيامين نتانياهو نزديكي خاصي دارد. از طرفي وعده انتقال سفارت امريكا از تلاويو به اورشليم (قدس) از جمله موضوعاتي است كه مي‌تواند حساسيت‌هاي فراواني را ايجاد كند و نگراني‌ها را براي هرج و مرج و درگيري‌هاي بيشتر در سرزمين‌هاي اشغالي افزايش دهد و اميد بسياري از دولت‌ها و كشورها را براي راه‌حل دو دولت از بين ببرد.

خشم، نخستين واكنش اسراييل

پس از تصويب قطعنامه ضد اسراييل در شوراي امنيت، دفتر نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در بيانيه‌اي عنوان كرد: قطعنامه شرم‌آور ضد اسراييلي شهرك‌سازي در شوراي امنيت سازمان ملل متحد را رد مي‌كند و به هيچ‌وجه قصد رعايت آن را ندارد و در اقدامي بي‌سابقه باراك اوباما را به توطئه عليه اسراييل متهم كرد. اسراييل همچنين اعلام كرد كه تحريم‌ها را بر دو كشوري كه پيش‌نويس قطعنامه را به شوراي امنيت بردند اعمال مي‌كند. بنيامين نتانياهو همچنين سفراي اسراييل در نيوزلند و سنگال را براي مشاوره فراخواند. اسراييل اما روابط ديپلماتيك با دو كشور ديگر يعني مالزي و ونزوئلا كه در ارايه پيش‌نويس قطعنامه مشاركت داشتند نداشت و نتوانست اقدام خاصي انجام دهد.

همچنين دفتر نخست‌وزيري گفت كه نتانياهو سفر قريب‌الوقوع وزير امور خارجه سنگال به اسراييل را لغو كرد و به وزارت خارجه دستور داد تا تمام كمك‌هاي برنامه‌ريزي شده به اين كشور را تعليق كند. نتانياهو همچنين ديدارهاي خود با سفراي غير مقيم سنگال و نيوزلند را لغو كرد. دفتر نتانياهو همچنين باراك اوباما رييس‌جمهور ايالات متحده را براي عدم استفاده از حق وتو عليه قطعنامه به باد انتقاد گرفت. در اين بيانيه آمده است: دولت اوباما، نه تنها قادر به محافظت از اسراييل در برابر اين باند در سازمان ملل نشد بلكه با آنها در پشت صحنه تباني كرد. اسراييل مشتاقانه در انتظار همكاري با رييس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ و همچنين با همه دوستان در كنگره از جمله جمهوريخواهان و دموكرات‌ها بطور يكسان است كه اثرات اين قطعنامه را تضعيف مي‌كنند. وزير كابينه نتانياهو يووال اشتاينيتز گفت: ايالات متحده اسراييل را در شوراي امنيت سازمان ملل متحد رها كرد. وي افزود كه ايالات متحده تنها متحد خود در خاورميانه را رها كرده است. وي افزود كه من از اين خبر پس از هشت سال دوستي با دولت اوباما قلب‌درد گرفتم و توقع نداشتم كه پيش از خروج اوباما از دفتر خود چنين اتفاقي رخ دهد.

سفير اسراييل در سازمان ملل متحد، دني دنون از انتقاد جدي نسبت به ايالات متحده خودداري كرد. وي افزود انتظار مي‌رفت بزرگ‌ترين دوست اسراييل با توجه به دهه‌ها دوستي طولاني اين قطعنامه را وتو كند. وي افزود كه بدون شك در دولت جديد امريكا عصر جديدي از روابط رقم خواهد خورد. اما مخالفان نتانياهو در اسراييل نيز به‌شدت پيگير اين قطعنامه بودند. اسحاق هرتزوگ، رهبر مخالفان كابينه اسراييل در واكنش به اين قطعنامه گفت: اين شب سختي براي اسراييل است. من به‌شدت از اين قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل خشمگين هستم و آن را يك شكست استراتژيك براي اسراييل مي‌دانم. هرتزوگ گفت كه امريكا مي‌توانست اين قطعنامه را وتو كند زيرا اين قطعنامه مي‌تواند به‌طور جدي به سرمايه ما و شهرك‌هاي اسراييلي در طول ساليان اخير آسيب وارد كند و از دولت مي‌خواهم كه منطقي و مسوولانه از آن جلوگيري كند. ژهاوا گالون، رهبر حزب مرتز نيز گفت كه من خوشحال شدم كه امريكا اين قطعنامه را وتو نكرد. وي افزود اين قطعنامه عليه سياست‌هاي اشغالگرايانه بود نه در برابر اسراييل. وي افزود كه جهان صبر خود را در برابر اسراييل از دست داد.

استقبال جهاني از قطعنامه

با تصويب قطعنامه‌ شوراي امنيت عليه شهرك‌سازي‌هاي اسراييل علاوه بر گروه‌هاي فلسطيني كشورهاي عربي و ديگر كشورهاي جهان به حمايت از اين قطعنامه پرداخته و بر لزوم توقف شهرك‌سازي‌ها تاكيد كردند. به گزارش ايسنا صائب عريقات، دبيركل كميته اجرايي سازمان آزاديبخش فلسطين (ساف) نيز قطعنامه شوراي امنيت را مهم‌ترين اسناد صادر شده از سوي اين شورا توصيف كرد و در گفت‌وگويي با تلويزيون فلسطين اظهار داشت: اين قطعنامه به منزله اتفاق نظري بين‌المللي در اين مورد است كه امنيت و صلح هرگز با شهرك‌سازي‌ها، كشتار، محاصره، تروريسم و مسدود كردن مسيرها محقق نخواهد شد بلكه تنها با پايان يافتن اشغالگري، تشكيل كشور فلسطين و برطرف كردن تمامي مشكلات موجود محقق خواهد شد. جنبش مقاومت اسلامي (حماس) نيز از كشورهايي كه از اين قطعنامه حمايت كردند، تقدير كرد. حازم قاسم، سخنگوي حماس بر لزوم تبديل اين قطعنامه به گام‌هايي عملي نه فقط براي توقف شهرك‌سازي‌ها بلكه براي برچيدن اشغالگري و تمامي ملزومات آن تاكيد كرد. حماس در ادامه تاكيد كرد كه فلسطيني‌ها به حق خود در مقابله با شهرك‌سازي‌ها و مقاومت در برابر آن با تمامي اشكال و مبارزه با اقدامات متجاوزانه شهرك‌نشين‌ها ادامه مي‌دهند.

جمال الشوبكي، سفير فلسطين در اتحاديه عرب نيز اين قطعنامه را تاريخي خواند و گفت: اسراييل براساس اين اتفاق نظر بين‌المللي، ملزم به اجراي قطعنامه است. در سطح كشورهاي عربي نيز محمدبن عبدالرحمان آل ثاني، وزير خارجه قطر ضمن استقبال از تصويب اين قطعنامه ابراز اميدواري كرد كه قطعنامه مذكور گامي جدي در مسير تحقق صلحي عادلانه و همه‌جانبه براي مردم فلسطين بوده و به تقويت امنيت و صلح در منطقه كمك كند. محمد المومني، سخنگوي دولت اردن نيز تصويب اين قطعنامه را تاريخي خواند و گفت: تصويب اين قطعنامه با اتفاق آراي اعضاي شوراي امنيت و راي ممتنع يك عضو (امريكا) نشان مي‌دهد كه جامعه جهاني از يك سو معتقد به قانوني نبودن شهرك‌سازي‌هاست و از سوي ديگر حقوق مردم فلسطين را تاييد مي‌كند. مرزوق الغانم، رييس پارلمان كويت نيز اقدام اخير شوراي امنيت را گامي در مسير درست توصيف كرد. سعد حريري، نخست‌وزير لبنان نيز از تصويب قطعنامه مذكور استقبال كرد. ‌

احمد ابوالغيط، دبيركل اتحاديه عرب نيز با استقبال از اقدام شوراي امنيت در تصويب قطعنامه‌اي ضد اسراييلي تاكيد كرد: اين قطعنامه نشان‌دهنده ميزان حمايت جامعه جهاني از مبارزات تاريخي مردم فلسطين جهت دستيابي به حقوق مشروع‌شان از جمله تشكيل كشور مستقل فلسطين است. سفير مالزي هم عنوان كرد كه شوراي امنيت از ۳۶ سال قبل هيچ واكنش و قطعنامه‌اي در محكوميت شهرك‌سازي غيرقانوني اسراييل نداشته است و اكنون وقت آن رسيده كه كليه فعاليت‌هاي شهرك‌سازي محكوم شود. همچنين سفير مصر تاكيد كرد كه چهار كشور ارايه‌كننده پيش‌نويس قطعنامه محكوميت شهرك‌سازي، با اين اقدام خود مانع مشاركت طرف‌هاي مختلف براي حل مساله فلسطين مي‌شوند. بان كي مون، دبيركل سازمان ملل هم از تصويب قطعنامه‌اي عليه شهرك‌سازي‌هاي اسراييل در اراضي فلسطيني‌ها استقبال كرد.

واكنش ايران: اين قطعنامه عزم جهاني را به تصوير كشيد

بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان در پي صدور قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد در محكوميت اشغالگري و شهرك‌سازي رژيم صهيونيستي تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران از هرگونه اقدامي كه متضمن حمايت از تحقق خواست‌هاي برحق فلسطينيان و تقويت جايگاه بين‌المللي فلسطين و در جهت مخالفت با اشغالگري رژيم صهيونيستي و سياست‌هاي توسعه‌طلبانه اين رژيم باشد، استقبال مي‌كند. سخنگوي وزارت امور خارجه افزود: پرواضح است كه سياست‌ها و اقدامات رژيم صهيونيستي براي توسعه شهرك‌ها در اراضي فلسطيني در مغايرت كامل با قواعد و حقوق بين‌المللي است كه جمهوري اسلامي ايران بارها بر اين مساله تاكيد كرده است.

تصويب قطعنامه اخير شوراي امنيت سازمان ملل، با وجود سابقه طولاني مدت برخي قدرت‌ها در حمايت از جنايات رژيم صهيونيستي در عرصه بين‌المللي به ويژه با استفاده از حق وتو در شوراي امنيت، به عنوان نشانه‌اي از عزم جامعه جهاني در پايان بخشيدن به اشغالگري رژيم صهيونيستي و احياي حقوق مردم فلسطين، مورد استقبال است؛ البته تجربه جامعه بين‌المللي نشان مي‌دهد كه رژيم صهيونيستي به هيچ يك از ميثاق‌ها و الزامات حقوقي بين‌المللي پايبند نبوده است. قاسمي خاطرنشان كرد: خوشبختانه آگاهي بين‌المللي نسبت به جنايات و ماهيت غاصب و اشغالگر رژيم صهيونيستي در حال افزايش است. از نظر ما، حل مساله فلسطين نيازمند اهتمام جدي و قاطع جامعه بين‌المللي در راستاي احقاق حقوق مسلّم مردم مظلوم فلسطين و مقابله با سياست‌هاي توسعه‌طلبانه و اشغالگرايانه رژيم صهيونيستي است. انتظار مي‌رود جامعه بين‌المللي به ويژه سازمان ملل متحد با گذشت بيش از هفت دهه گام‌هاي اساسي و موثري در اين زمينه بردارد.

http://www.etemadnewspaper.ir/Default.aspx?NPN_Id=606

ش.د9503205