آیت‌الله موسوی‌اردبیلی درگذشت

آیت‌الله‌العظمی‏ موسوی‌‌اردبیلی، دادستان و رئیس سابق شورای‌عالی قضائی که به علت عفونت روده در بیمارستان بستری شده بود، دو روز پیش به کما رفت و روز گذشته در ٩١سالگی درگذشت.

به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین پارسا، رئیس دفتر حضرت آیت‌الله موسوی‌اردبیلی اعلام کرد، پیکر این مرجع تقلید عصر چهارشنبه (دیروز) به شهر قم منتقل شد و به احتمال فراوان، صبح جمعه، پنجم آذر، مراسم تشییع پیکر مرحوم آیت‌الله موسوی‌اردبیلی برگزار مي‌شود تا در نهایت در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) به خاک سپرده شود. رئیس دفتر آیت‌الله موسوی‌اردبیلی ضمن ابراز تأسف از درگذشت این مرجع تقلید جهان تشیع، از عموم علاقه‌مندان و مقلدان ایشان که در چند روز گذشته پیگیر وضعیت جسمانی ایشان بودند، تشکر کرد.

آیت‌الله موسوی‌اردبیلی در سال ١٣٠٤ در اردبیل، در خانواده‌‌ای روحانی متولد شد. سال ١٣٢٧ هجري شمسي وارد قم شد و در مدرسه فیضیه اقامت گزید. همان زمان با شهید بهشتی آشنا ‌شد. خودش گفته است: «بیشتر بحث ما بعد از برگشت از نجف بود. ما کتاب صلات را پیش مرحوم آیت‌الله بروجردی می‌خواندیم. هم مرحوم بهشتی درس را می‌نوشت و هم من می‌نوشتم. ایشان نوشته خود را به من می‌داد، من هم نوشته خودم را به او می‌دادم که اگر مطلب تازه‌ای داشته باشیم اضافه کنیم. بعد که من گرفتم، دیدم ایشان نوشته من را حاشیه زده و زیر آن نوشته «منه عفی عنه».

یک وقتی زبان فرانسه پیش آقایی می‌خواندیم، اما بعد دیدیم ایشان نه حال دارد، نه آمادگی. آقای بهشتی انگلیسی بلد بود، ما مقداری زبان انگلیسی پیش ایشان خواندیم، نمی‌دانم چند مدت شد». آیت‌الله‌العظمی‏ موسوی‌اردبیلی در تابستان ١٣٤٧ وارد تهران شد. با همکاری و همفکری بعضی از دوستان دیگر، مانند شهید آیت‌الله بهشتی، شهید آیت‌الله مطهری، شهید حجت‌الاسلام مفتح و برخی دیگر، تحقیق در علوم قرآن را به صورتی جدی آغاز کرد. برای این منظور، محلی در جوار مسجد امیرالمؤمنین‏ علیه‌السلام آماده شد و در آنجا، کتابخانه‏‌ای اختصاصی برای استفاده تحقیقاتی تأسیس شد.

علیرضا بهشتی می‌گوید: «شهید بهشتی مرکز تحقیقات اسلامی را سال ١٣٤٩ با همراهی آقای موسوی‌اردبیلی تشکیل داد؛ کارِ تحقیقاتی جمعی واقعی بود. هر منبعی را باید دو نفر فیش‌برداری می‌کردند. تقسیم کار می‌کرد و جلسه برگزار می‌کرد و... و کاری مدرن انجام می‌داد. پیش از آن هم ایشان در اواخر دهه ٣٠ کاری جمعی درباره حکومت اسلامی انجام داد. کارهایی ازاین‌دست زیاد انجام شد». پس از انقلاب اسلامی آیت‌الله موسوی‌اردبیلی عضو شورای انقلاب، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، عضویت هیأت سه‌نفره رسیدگی به اختلاف بنی‌صدر و دیگران، نمایندگی دوره اول مجلس خبرگان رهبری، دادستان کل کشور، ریاست دیوان‌عالی کشور، عضو شورای‌عالی قضائی و عضو شورای بازنگری قانون اساسی و مسئول اجرای فرمان شش‌ماده‌ای امام خمینی بود.

از حزب جمهوری اسلامی تا شورای ‌عالی قضائی

آیت‌الله موسوی‌اردبیلی، یکی از مؤسسان حزب جمهوری اسلامی بود. آغازبه‌کار حزب جمهوری اسلامی، ٢٩ بهمن ٥٧ بود. آیت‌الله موسوی‌اردبیلی درباره همکاری‌اش با حزب گفته است: «حزب را ما با هم تأسیس کردیم، بعد من دست کشیدم، من می‌گفتم من به حزب نمی‌روم، من حزبی نیستم. من کار حزبی را قبول داشتم، ولی خودم برنامه و روحیه حزبی نداشتم، اما با اصرار آقای بهشتی ادامه دادم. روابط ما خاص بود، حتی مدتی در این اواخر، قبل از انقلاب بهشتی حالت انزوا گرفته بود و از همه بریده بود و فقط با من ارتباطش محفوظ بود. ولی بالاخره کار سیاسی بدون حزب نمی‌شود، اگر هدفی را دنبال می‌کنیم با سازمان و کار جمعی و با برنامه می‌شود به آن رسید، هدف ما هم از تأسیس حزب همین بود؛ خصوصا که در آن فضا هم رقبای زیادی وجود داشت، جمهوری اسلامی هم هنوز شکل نگرفته بود».

آیت‌الله موسوی‌اردبیلی، عضو شورایی بود که مسئولیت ایجاد ستاد فرمانده کل قوا را برعهده داشت. امام خمینی در سال ٥٨ دستور تشکیل ستاد فرماندهی کل قوا را صادر کرد و شورایی سه یا پنج‌نفره از آقایان: آیت‌الله موسوی‌اردبیلی، آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و دو نفر دیگر تشکیل شد تا اقدامات لازم برای تشکیل ستاد فرماندهی کل قوا را فراهم آورند. آیت‌الله موسوی‌اردبیلی درباره انتصابش به جانشینی بهشتی به سمت ریاست دیوان‌عالی و شورای‌عالی قضائی گفته است: «بعد از اینکه آقای بهشتی از دنیا رفت، امام ما را خواست و فرمود: شما از دادستانی به دیوان‌عالی کشور بروید. گفتم: من این را با صراحت به شما می‌گویم، در آن مدتی که من در دادستانی بودم، به مسائلی برخوردم که برای خود من حل‌شده نیست. شما اگر اجازه بفرمایید، در آن مسائل من دخالت نکنم.

ایشان فرمودند: اشکال ندارد؛ بنابراین بنای ما بر این بود که در مواردی که شبهه داشتیم و تصمیم‌گیری در آنها مشکل بود، به نظرات امام عمل می‌شد؛ مثلا نظر امام این بود که آنهایی که فرار کرده‌اند، مالشان محترم است؛ ولی نظر من این بود که اگر غیرمسلمان باشد، مالش محترم نیست. این نظر سبب شد که مثلا اموالشان را مصادره می‌کردند؛ ولی امام این‌طور نمی‌گفت؛ بنابراین من به نظر خودم عمل نمی‌کردم». اسدالله لاجوردی هم در هشتم تیر ۱۳۶۳ و در جمع دادیاران دادستانی انقلاب گفته است: «آقای اردبیلی به من فرمودند همه مردهای زندانی را آزاد کن و صد نفر از آنها را نگه‌دار و دختر‌ها را هم از پدر و مادرشان تعهد بگیر که بروند شوهر کنند و همه را آزاد کن. این مطلب را حضرت آیت‌الله اردبیلی می‌فرمایند. ما خدمت حضرت امام رفتیم و ایشان می‌فرمایند: «من از اول اعتقادم بر این بود که اینها آدم نمی‌شوند».

‏هجرت مجدد به قم‏

چهاردهم خرداد ١٣٦٨ و پس از رحلت امام خمینی، آیت‌الله موسوی‌اردبیلی که در دوران حیات امام تقاضای کناره‏‌گیری از مسئولیت‌های اجرائی را کرده و پاسخ منفی شنیده بود، در شهریور همان سال به قم هجرت کرد و شروع به تدریس خارج فقه و اصول کرد؛ همچنین اقدام به تأسیس مؤسسه‏‌ای به نام دانشگاه‏ علوم‏ انسانی (دارالعلم) مفید کرد؛ هدف از تأسیس این دانشگاه این است که علوم مورد نظر اسلام یعنی علوم انسانی در آنجا تدریس شود و درباره نظرات اسلام نیز در ردیف نظرات سایر مکاتب بحث و بررسی شود. درحال‌حاضر رشته‌های حقوق، اقتصاد، فلسفه، علوم سیاسی و علوم قرآن در این مؤسسه تدریس می‌شوند. آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی‌‌اردبیلی ازجمله مراجع منتقد دولت احمدی‌نژاد بود؛ درباره طرح هدفمندی یارانه‌ها گفته بود: «مردم هنوز درباره طرح هدفمند‌کردن یارانه‌ها روشن نشده‌اند، سعی شود این طرح به‌گونه‌ای اجرا شود که مردم گرانی را احساس نکنند».

موسوی‌اردبیلی از منتقدان ورود سپاه و بسیج به حوزه اقتصاد بود و سال ٨٨ گفته بود: «ما بسیار مُصر هستیم که سپاه و بسیج پاک بماند و به‌گونه‌ای رفتار نشود که این دو نهاد مقدس مورد تهمت قرار گیرند. این دو نهاد باید به راه خود که درواقع در راه خدا‌بودن است ادامه دهند و وارد میدان‌های سیاسی و اقتصادی نشوند، زیرا این دو میدان تهمت‌آور بوده و چه کار انجام شود و چه نشود، تهمت‌آور است». آیت‌الله موسوی‌اردبیلی در گفت‌وگویی با اشاره به شرایط هشت‌ سال دولت احمدی‌نژاد، گفته است: «نتیجه عملکرد مسئولان در هشت سال گذشته برای همه مردم و دلسوزان انقلاب و کشور زحمت داشت؛ شرایط به‌گونه‌ای بود که هیچ‌کس حرفش را به دیگری نمی‌گفت یا اگر می‌گفت نتیجه‌ای در بر نداشت؛ اما اکنون با عوض‌شدن شرایط می‌توان گفت وضع خوبی ایجاد شده است».

به گزارش ایلنا، آیت‌الله‌‌العظمی موسوی‌اردبیلی به دیدار خود با آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری اشاره کرد و گفت: «قبل از اینکه ایشان ثبت‌نام کنند با ایشان دیدار داشتم و پرسیدم آیا از شرایط خسته شده‌اید یا نه؟ ایشان در پاسخ گفتند خسته شده‌ام؛ به ایشان گفتم اگر می‌خواهید کاری برای مردم و کشور انجام دهید، معطل نکنید و ثبت‌نام کنید، چراکه اگر دخالت نکنید وضع کشور بد‌تر از گذشته خواهد شد و باید جواب خدا را بدهید؛ ایشان بعد از چند روز تماس گرفتند و گفتند بعد از فکرکردن به این نتیجه رسیدم که حق با شماست». این مرجع تقلید گفته بود: «رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مردم را عصبانی کرد و سبب شد مردم در انتخابات به حرف ایشان گوش کنند و بنا بر توصیه ایشان به آقای روحانی رأی دهند».

او خاطرنشان کرد: «حتی بعد از رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، آقای روحانی پیش من آمد و گفت اگر صلاح می‌دانید و هر کاری لازم می‌دانید بگویید تا من انجام دهم که من به ایشان گفتم شما فعلا کاری نکنید، چراکه شاید وضعی پیش بیاید که حتی آقای هاشمی و همین‌طور آقای خاتمی از شما حمایت کنند». آیت‌الله‌العظمی موسوی‌اردبیلی گفت: «خوشبختانه با روی‌کار‌آمدن دولت جدید می‌بینیم که اشکالات جدی در کار‌ها وجود ندارد و فعلا اوضاع امیدوار‌کننده است».

http://www.sharghdaily.ir/News/108608

ش.د9503109