تحریم‌ها و تهدیدها

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/10/11 – شماره 10772 – صفحه 12)

مقام‌های روسی که تاکید می‌کنند، اقدام‌های چهار سال گذشته کاخ سفید به روابط مسکو و واشنگتن بدترین ضربه‌ها را زده است، شاهد صدور مهم‌ترین فرمان ضدروسی باراک اوباما در روزهای پایانی سال 2016 بودند.

اوباما هفته گذشته مجموعه‌ای از تحریم‌ها و اقدام‌ها از جمله اخراج 35 دیپلمات روس را به عنوان پاسخ به حمله سایبری منتسب به روسیه علیه آمریکا امضا کرد و کاخ کرملین نیز هشدار داد اقدام متقابل انجام می‌گیرد. بنا به دستور اوباما، دیپلمات‌های روسی اخراج شده 72 ساعت فرصت داشتند، خاک آمریکا را ترک کنند.

از سوی دیگر، واشنگتن دو مجتمع روسی با موقعیت دیپلماتیک در مریلند و نیویورک را با ادعای انجام فعالیت‌های اطلاعاتی ضدآمریکایی بست.

این تدابیر واکنشی از سوی آمریکا اعلام شده که پیشتر گزارش داده بود، زمان انتخابات ریاست جمهوری این کشور هدف حمله‌های هکری از جانب روسیه قرار گرفته، ولی این ادعا بارها از سوی مقام‌های روسی رد شد.

اکنون انتظار می‌رود با واکنش متقابل مسکو در برابر فرمان ضدروسی اوباما، روابط آمریکا و روسیه در روزهای پایانی کار دولت اوباما (20 ژانویه 2017) بسیار پرتنش‌تر از پیش شود.

یخ روابط مسکو و واشنگتن از نگاه مقام‌های روسی

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرد: رفع آسیب‌های شدیدی که در دولت اوباما به روابط بین مسکو و واشنگتن وارد شده، دشوار و نیازمند تلاش‌های جدی است. به گزارش ایرنا، لاوروف به خبرگزاری روسی اینترفکس گفت: ضرورت انجام تلاش جدی برای بازسازی روابط را می‌پذیریم و از اظهارات دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب آمریکا برای برقراری مناسبات خوب و عادی استقبال می‌کنیم.

لاوروف با تاکید بر اینکه روسیه در وضعیت پیش آمده مقصر نیست، گفت: شرایط کنونی بر اثر اقدام‌های واشنگتن بروز کرده است و ما همواره برای برقراری همکاری‌های قابل پیش‌بینی براساس اصول برابری و احترام متقابل آمادگی داریم.

وزیر خارجه روسیه همچنین در باره چشم انداز همکاری با دولت آینده آمریکا اظهار کرد: اکنون سخن گفتن از کار با جمهوریخواهان دشوار است و باید تا آغاز کار ترامپ بردبار باشیم. وی ادامه داد: مسکو آماده است، سهم خود را ادا کند تا همکاری‌ها در مسیر پایدار و روند بهبودی قرار گیرد. اما نخست باید گفت وگوهای متوقف شده بین نهادهای دو کشور برقرار شود.

دیمیتری مدودیف نخست‌وزیر روسیه نیز با اشاره به سردی حاکم بر روابط گفته است: مناسبات روسیه و آمریکا به پایین‌ترین سطح سقوط کرده و واشنگتن مسئول بروز وضعیت کنونی است. متاسفانه به دلیل رویدادهای اوکراین و اقدام‌های دولت اوباما، شاهد وضعیت کنونی در روابط دوجانبه هستیم.

نخست وزیر روسیه آبان ماه سال جاری در مصاحبه با رادیو رژیم صهیونیستی افزود: زمانی که تماس‌ها را با اوباما در آغاز دوره ریاست جمهوری وی شروع کردیم، هیچ تصوری نداشتیم روابط تا این حد بی‌سابقه سقوط می‌کند.

وی ادامه داد: اکنون نیز این نکته را یادآوری می‌کنیم که طرف روسی مقصر تیرگی روابط با آمریکا نیست و این وضعیت انتخاب ما نبود، بلکه علاقه‌مند به بهبودی روابط دو کشور هستیم.

از سوی دیگر، راهیابی ترامپ به کاخ سفید می‌تواند امیدهای احیای روابط روسیه و آمریکا را که به پایین‌ترین سطح از زمان فروپاشی شوروی (سال 1991) رسیده است، افزایش دهد.

ویتالی چورکین نماینده دائمی روسیه در سازمان ملل حتی اعلام کرده است: روابط مسکو و واشنگتن به پایین‌ترین سطح مشابه دوره جنگ سرد رسیده و وضع کلی بسیار بد و بدترین از سال 1973 (شوروی) تاکنون است.

پیشینه تیرگی روابط

سال 2013 (92ش) که حکومت متمایل به روسیه در اوکراین شاهد اعتراض‌ها و تحصن‌های خیابانی با حمایت گسترده اتحادیه اروپا و آمریکا بود، نخستین نشانه‌های تیرگی در روابط مسکو و غرب به ویژه با آمریکا آشکار شد.

ویکتور یانوکوویچ رئیس جمهوری اوکراین که براساس برگزاری یک انتخابات بر سر کار آمده بود، اوایل سال 2014 (93ش) سقوط کرد و راهی روسیه شد و سپس دولت جایگزین سیاست‌های ضدروسی پیش گرفت.

برگزاری همه پرسی در شبه جزیره کریمه که نتیجه آن الحاق به روسیه و جدایی از اوکراین بود و همچنین درگیری‌ها در شرق این کشور که مسکو به عنوان متهم حمایت از جدایی طلبان معرفی شده است، دو طرف را وارد تحریم‌ها و تهدیدهای متقابل کرد.

از سال 2014 تاکنون اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم‌های گسترده اقتصادی و مالی را علیه روسیه اجرا می‌کنند و این کشور نیز سعی کرده است، پاسخ‌های متقابلی به این اقدام‌ها بدهد و هنوز هم افقی برای توقف یا حداقل کاهش آن دیده نمی‌شود.

سخنان ضدروسی اوباما در نشست سران ناتو:

محور نشست دو روزه سران 28 کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در ورشو پایتخت لهستان که تیرماه سال جاری برگزار شد، اتخاذ مواضع تند علیه مسکو و تائید برنامه‌های جدید گسترش توان نظامی غرب در شرق اروپا و منطقه بالتیک بود. نخستین پیام ضدروسی مربوط به نشست ناتو از سوی رئیس جمهوری آمریکا اعلام شد که گفت: «اقدام‌های خصمانه روسیه علیه اوکراین، تهدیدکننده دیدگاه و مواضع ما برای اروپا به عنوان منطقه صلح و آزادی است و اعضای ناتو باید تعهدهای لازم را برای مقابله با این چالش و همچنین برگزیت و مقابله با داعش برعهده گیرند.»

همچنین الکساندر ورشبوو معاون دبیرکل ناتو در مراسم گشایش نشست سران تاکید کرد: با ناراحتی اذعان می‌کنیم، وارد رقابت راهبردی درازمدت با روسیه شده‌ایم و این مساله نشان می‌دهد، ناتو روند جدید تغییرهای خود را بر اساس این ماموریت آغاز می‌کند.

ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو نیز نیز گفت: تصمیم استقرار نیروهای جدید در شرق اروپا پس از ارزیابی و تجزیه و تحلیل شرایط گرفته شده است و در صورت نیاز حتی تقویت می‌شود. وی تاکید کرد: استقرار این نیروها حضور مناسب ناتو در بخش‌های شرق اروپا را تضمین می‌کند، زیرا معلوم نیست وضعیت کنونی در منطقه تا چه زمانی ادامه داشته باشد.

تقابل نظامی ناتو و آمریکا با روسیه

از سوی دیگر، آمریکا به عنوان پیشگام و دارنده نقش اصلی در ناتو، اجرای سیاست‌های ضدروسی نظامی در شرق اروپا و نزدیک مرزهای روسیه را پیگیری می‌کند.

سال 1991 (70ش) که اتحاد جماهیر شوروی دچار فروپاشی شد و دیوار آهنین فرو ریخت، روسیه میراث‌دار ابرقدرت دوران دو قطبی، جمهوری‌های سابق و شرق اروپا را حریم امنیتی و حیاط خلوت راهبردی خود می‌دانست که تقریبا تا سال 2005 (84ش) خبری از نیروها و نظامیان غربی در آن نبود، ولی اکنون شرایط دگرگون شده و با وجود هشدارهای مکرر مسکو، ناتو و آمریکا نه چندان آرام بلکه شتابان در حال نفوذ هستند.

عملیات راه اندازی بخشی از سامانه موشکی آمریکا در پایگاه دوسلو در رومانی بر جای مانده از دوران شوروی با هزینه 800 میلیون دلاری از اکتبر 2013 (مهر 92) آغاز شده که قرار است رهگیرهای موشکی SM-2 در آن مستقر شوند.

همزمان با این طرح پر تنش، حلقه دیگر اقدام‌های نظامی غرب برنامه ریزی برای اعزام و استقرار نیرو در استونی و لتونی دو کشور هم مرز روسیه و لیتوانی جمهوری‌های سه گانه بالتیکی وقت شوروی است، بگونه‌ای که هم اکنون با گرجستان و مولداوی و همچنین رومانی و لهستان هفت کشور با موقعیت بسیار حساس میزبان دائمی یا موقت نظامیان ناتو و آمریکایی هستند.

از سوی دیگر، بر پایه اعلام خبرگزاری اسپوتنیک، ناتو سال 2015 (94ش) بیش از 200 رزمایش برگزار کرده که نیمی از این تمرین‌ها نزدیک مرزهای روسیه بوده است.

بنا بر این، انتظار می‌رود، غرب بویژه آمریکا با ادامه و حتی تشدید سیاست پیشروی نظامی، دوباره رویکردهای ضدشوروی خود را تکرار کند تا مانند دوران جنگ سرد، هزینه‌های مقابله با ناتو و واشنگتن را این بار برای روسیه افزایش دهد.

گزینه‌های دفاعی روسیه

مسکو همواره از گزینه‌های مقابله سخن گفته که استفاده از آنها در مناطق مرزی سبب افزایش توان تهاجمی روسیه می‌شود، ولی بیشتر شرق اروپا و سپس کشورهای غربی این قاره را زیر پوشش قرار می‌دهد.

آمریکا با توجه به دوری از روسیه در آخرین مرحله دسترسی قرار دارد، در حالیکه واشنگتن طراح اصلی سیاست‌های گسترش توان نظامی ناتو به شرق اروپا و جمهوری‌های شوروی با رویکرد ضدروسی است و بیشترین هزینه‌ها را در این زمینه متقبل می‌شود.

از سوی دیگر، استقرار مجموعه‌های موشک‌های تاکتیکی و پرقدرت اسکندر، بمب افکن‌های قاره پیما با توان حمل تا 40 تن جنگ افزار و برد پروازی 15000کیلومتر، تقویت توان موشکی دوربرد، اعزام تنها ناو هواپیما بر و زیر دریایی‌های پیشرفته و مسلح اتمی به آب‌های بین‌المللی نزدیک آمریکا همراه استفاده از توان فضایی، می‌تواند پاسخ‌های موثر روسیه به پیشروی و تهدیدهای نظامی غرب به ویژه فشارهای نظامی واشنگتن باشد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=119316

ش.د9503380