- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اعتماد – 1395/10/25 – شماره 3719 – صفحه 10)
تيلرسون مقابل سناتورهاي امريكايي قريب به ١٠ ساعت نشست تا ثابت كند كه گزينه مناسبي براي شصت و نهمين وزارت امور خارجه ايالات متحده است. اما در اين ساعت‌هاي متوالي آنچه بيشتر به چشم آمد موضع‌گيري‌هاي تيلرسون درباره ايران و روسيه بود.
لورا روزن، تحليلگر ارشد مسائل ايران درباره اين نشست براي المانيتور مي‌نويسد: دولت ترامپ نسبت به نگه داشتن توافق هسته‌اي ايران با ١+٥، منعطف است و البته اين توافق را از تمام زوايه‌ها و كاملا دقيق بررسي مي‌كند تا از وفاي به عهد كامل ايران و اجراي بي‌كم و كاست برجام از سوي اين كشور مطمئن شود. تيلرسون در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود ادعا كرد كه شايد اين دولت اقدام به بررسي يك توافقنامه ضميمه‌اي كند تا به اين قطعيت برسد كه ايران هرگز به سمت سلاح هسته‌اي نخواهد رفت. تيلرسون در بخش مقدماتي سخنان خود خطاب به سناتورهايي كه به وي زل زده بودند، گفت: اولويت‌هاي بي‌شماري در منطقه خاورميانه وجود دارد. اما اين اولويت‌هاي متعدد نبايد توجه ما را از اصلي‌ترين آنها كه مبارزه با داعش است، دور نگه دارد. بايد توجه داشته باشيم كه زماني كه همه‌چيز را در قالب اولويت براي خود تعريف كنيم ديگر هيچ اولويتي نخواهيم داشت. مبارزه با داعش بايد اصلي‌ترين اولويت ما در خاورميانه باشد.
امتناع از جنايتكار خواندن پوتين
سخت‌ترين پرسش‌ها از تيلرسون را ماركو روبيو، سناتور جمهوريخواه از ايالت فلوريدا مطرح كرد و البته مهم‌ترين آنها نيز سياستي بود كه تيلرسون در قبال روسيه اتخاذ خواهد كرد. گزينه ترامپ براي وزارت امور خارجه از اينكه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه را جنايتكار جنگي بخواند، سرباز زد و البته تاكيد كرد كه امريكا بايد دست به اقدام جدي‌تري در سال ٢٠١٤ در برابر روسيه مي‌زد. اشاره تيلرسون به مساله اشغال كريمه توسط روسيه در آن سال بود.
عربستان در مسيردلخواه ما حركت مي‌كند
مساله ديگري كه منجر به داغ شدن بحث ميان تيلرسون و روبيو شد مساله حق زنان در عربستان سعودي بود. تيلرسون تلاش كرد نشان دهد كه وي از همان ارزش‌هايي دفاع مي‌كند كه روبيو از آنها سخن مي‌گويد اما به هرحال تاكيد كرد كه فكر نمي‌كند چندان بتوان درباره ارتقاي اين مسائل در ساير كشورها با مشت آهنين برخورد كرد. تيلرسون در اين مقوله اندكي عنان كلام را به سمت حمايت از حاكميت سعودي برد و گفت: در حال حاضر تغييراتي در عربستان سعودي در شرف رخ دادن است. اين كشور در همان مسيري حركت مي‌كند كه ما به دنبال آن هستيم. من فكر مي‌كنم ما نبايد گام‌هاي تحريك‌زايي‌برداريم كه عربستان را از ادامه مسيري كه در آن قرار دارد، منحرف كنيم.
نه قاطع به سياست تغيير رژيم
تيلرسون در مجموع سخنان خود در اين ٩ ساعت بارها و بارها بر لزوم نگاه منطقي به حوادث تاكيد كرد و خود را مهندسي خواند كه عمدتا با حقايق سر و كار داشته و ايده آل‌گرايي جايي در تصميم‌گيري‌هايش ندارد. وي برخي تلاش‌هاي امريكا براي تغيير رژيم و حاكميت در ساير كشورها را زير سوال برد و گفت: فكر مي‌كنم كه شغل من به عنوان ديپلمات ارشد در كابينه آتي خواهد بود كه گزينه‌هاي ديگر را به جاي تغيير رژيم پيش ببرم. تيلرسون در اين باره گفت: هر تصميمي براي تغيير در حاكميت و رهبري يك كشور نبايد با سهل‌انگاري گرفته شود. وي در پاسخ به سوال يك جمهوريخواه ديگر درباره جايگاه دخالت‌هاي نظامي در دولت آتي ترامپ گفت: سوال اصلي اين است كه پس از اين دخالت چه اتفاقي رخ خواهد داد؟ وظيفه من اين است كه از قرار گرفتن كشور در مسير يك دخالت نظامي ديگر جلوگيري كنم. مسووليت من اين است كه راهكارهاي ديگري را پيدا كنم تا در سايه آنها بتوانيم رشد آرام و حركت كردن حاكميت يك كشور به سمت مسيري كه مي‌خواهيم را تضمين كنيم.
غيبت آمريكا، در را براي روسيه باز كرد
بخش بزرگي از سخنان تيلرسون به روسيه اختصاص داشت. وي كه سابقه فعاليت‌هاي تجاري در روسيه را در كارنامه خود دارد ابتدا به عنوان مقدمه تلاش كرد به سناتورهاي كميته روابط خارجي سنا بگويد كه مسكو از چه لنزي جهان را نگاه مي‌كند با اينهمه درباره رفتاري كه وزارت امور خارجه وي در قبال روسيه اتخاذ خواهد كرد، سخن چنداني به ميان نياورد. وي البته سياست‌هاي باراك اوباما در قبال روسيه در پرونده اوكراين و همچنين منش وي در پرونده سوريه زماني كه از خطوط قرمز مدنظر واشنگتن عبور شد اما كاخ سفيد سكوت كرد، را به باد انتقاد گرفت. شاه كليد سخنان تيلرسون درباره روسيه آنجا بود كه گفت: بايد درباره رابطه خود با مسكو با شفافيت كامل برخورد كنيم. روسيه امروز يك خطر براي ما محسوب مي‌شود اما رفتارهاي اين كشور در تامين منافعش به هيچ‌وجه غيرقابل پيش‌بيني نيست. حمله اين كشور به اوكراين، الحاق كريمه به خود، حمايت از دولت بشار اسد همه و همه قانون‌هاي بين‌المللي را زير پا گذاشته است.
اما اين غيبت رهبري امريكا و ارسال سيگنال‌هاي متفاوت بود كه در را براي اين اقدام‌هاي روسيه باز گذاشت. ما به وعده‌ها و تعهدهايي كه به متحدان خود داده بوديم وفا نكرديم و از آنها عقب‌نشيني كرديم. يا سيگنال‌هاي متفاوت يا ضعيف از خود بروز داديم و خط قرمزهاي ما در نتيجه انفعال ما به خطوط سبز بدل شدند. تشخيص نداديم كه روسيه نه مانند ما فكر مي‌كند و نه مانند ما عمل مي‌كند. روسيه بيش از هر چيز ديگري به دنبال بازتعريف نقش خود در نظم جهاني است. براي رسيدن به اين جايگاه تلاش مي‌كند و مي‌خواهد سايرين را به گفت‌وگو درباره نقشي كه مي‌تواند در نظم جهاني ايفا كند، وادار كند. دو كشور مي‌توانند به درك بهتري از هم دست پيدا كنند و البته كه ما دو كشور به احتمال بسيار زياد نمي‌توانيم دوست باشيم.
تاكيد بر نظارت دقيق بر اجراي برجام از سوي ايران
لورا روزن در بخش‌هايي از گزارش خود مي‌نويسد: هنگامي كه نوبت به پرسش و پاسخ درباره ايران و توافق هسته‌اي رسيد، پاسخ‌هاي تيلرسون به يك سناتور دموكرات نشان داد كه وي تسلط چنداني به برجام ندارد. وي ادعا كرد كه در سايه برجام، ايران مي‌تواند اسلحه هسته‌اي بخرد اما نمي‌تواند آن را در داخل توليد كند. البته بعدها وي در فاصله استراحت تعيين شده اين سخنان خود را تصحيح كرد و گفت مطلع شده است كه ايران هم در سايه معاهده منع تكثير تسليحات هسته‌اي و هم در سايه برنامه جامع اقدام مشترك هرگز نمي‌تواند به سلاح هسته‌اي دست پيدا كند. نامزد مدنظر ترامپ براي وزارت امور خارجه دولتش در ادامه سخنانش تاكيد كرد كه دولتش بازبيني برجام را انجام خواهد داد و در ميان مدت تلاش مي‌كند اجراي آن را به دقت دنبال كند. برنامه احتمالي تيلرسون براي دراز مدت نيز اين است كه شايد به سمت مذاكره دوباره‌اي برود كه در نتيجه آن يك توافقنامه ضميمه هم متولد شود. تيلرسون در اين باره گفت: درباره توافق هسته‌اي، من تلاش مي‌كنم نگاه جامعي به آن داشته باشم و البته توافق جانبي را هم دنبال كنم تا در سايه آن از تمام فعاليت‌هاي ايران آگاهي داشته باشيم. بايد بدانيم كه آيا ايراني‌ها به تمام تعهدات خود براي شفافيت‌سازي برنامه‌هاي خود پاسخ مثبت مي‌دهند يا خير. هدف ما تغيير نكرده و همچنان همان است كه ايران نمي‌تواند تسليحات هسته‌اي داشته باشد.
وزير امور خارجه مدنظر ترامپ در حالي بر عدم دستيابي ايران به بمب اتمي تاكيد دارد كه دولت ايران بارها و بارها تاكيد كرده به دنبال بمب هسته‌اي نبوده و نيست و بسته شدن پرونده ابعاد احتمالا نظامي برنامه اتمي ايران موسوم به پي‌ام دي نيز گواه ديگري بر همين ادعاي ايران است. تيلرسون در مقدمه سخنان خود ايران و كره شمالي را در كنار هم قرار داد و ادعا كرد: دشمناني مانند ايران و كره شمالي تهديدهاي جدي براي جهان هستند چرا كه با نرم‌هاي بين‌المللي كنار نمي‌آيند. نامزد وزارت امور خارجه كابينه ترامپ در بخش‌هاي ديگري از اين مقدمه با بيان اينكه حذف داعش مي‌تواند نخستين گام در از ميان بردن توانايي‌هاي ساير گروه‌ها و افرادي باشد كه امنيت امريكا و متحدانش را تهديد مي‌كنند، گفت: «حذف داعش مي‌تواند به ما اجازه دهد كه بر حذف ساير نيروهاي راديكال مانند القاعده، اخوان المسلمين و برخي گروه‌هاي حامي ايران تمركز كنيم. در حالي كه ابهام درباره چهره‌هاي حاضر در بدنه وزارت امور خارجه تيلرسون همچنان به قوت خود باقي است اما مشخص نيست كه چه كسي به تيلرسون درباره ايران و به خصوص چند و چون توافق هسته‌اي مشاوره مي‌دهد.
وزير امور خارجه ترامپ از پاره كردن برجام سخن نگفت
آنچه از سخنان تيلرسون درباره ايران به چشم رسانه‌ها آمد، تعهد وي به اجراي برجام بود. رويترز دراين باره نوشت: هرچند كه تيلرسون وعده بازبيني كامل توافق هسته‌اي را داده است اما خواهان رد كامل توافقي نشده است كه ايران و ١+٥ در سال ٢٠١٥ به آن دست يافتند. اين موضع‌گيري تيلرسون را مي‌توان نخستين نشانه‌هاي برآمده از كابينه آتي ترامپ درباره برجام دانست كه برخلاف اظهارات شخص دونالد ترامپ هنگام رقابت‌هاي انتخاباتي است. نامزد جمهوريخواهان در كارزار انتخاباتي‌اش اين توافق را به‌طور كلي زير سوال برده بود اما از زمان پيروزي، سيگنال‌هاي متفاوت و گاه متناقضي را درباره اجراي برجام يا ناديده گرفتن آن نشان داده است.
ترامپ گاه از پاره كردن برجام سخن گفته است گاه گزينه مذاكره مجدد را روي ميز گذاشته و از امتياز‌گيري دوباره از ايران سخن گفته است. برخي منابع نزديك به ترامپ مي‌گويند كه تيلرسون بسيار بيش از ساير شخصيت‌هاي درون كابينه ترامپ مانند وزير دفاع يا رييس سازمان سيا مورد مشورت رييس‌جمهور تازه نفس درباره ايران خواهد بود. تيلرسون مانند شخص ترامپ روحيه تجاري دارد و يك بار در ماه مارس در مصاحبه‌اي ادعا كرده بود كه با توجه به موقعيت ايران، كمپاني‌هاي امريكايي مي‌توانند به روي سرمايه‌گذاري در ايران فكر كنند. برخي از تحليلگران غربي مي‌گويند كه تيلرسون در جريان نخستين حضور خود در كميته روابط خارجي سنا و ٩ ساعت جدل با سناتورها تلاش كرد درباره ايران موضع ميانه را اتخاذ كند و به خصوص اين ميانه روي را هم درباره جمهوريخواهاني كه خواهان پاره كردن برجام بودند به كار بگيرد و هم درباره كساني كه نگاه منعطف‌تري به برجام دارند و مي‌گويند كه اين توافق بايد با جديت و سختگيري بيشتري از سوي امريكا دنبال شود.
تيلرسون در بخش‌هايي از سخنان خود تاكيد كرد كه محدوديت‌هاي هسته‌اي اعمال شده بر ايران در سال ٢٠٣٠ به پايان خواهد رسيد و نگراني وي اين است كه در آن زمان ايران به مسير قبلي بازگردد. مساله توافق هسته‌اي ايران با ١+٥ تنها موضوعي نبود كه تيلرسون درباره ايران روي آن تمركز كرد. وي در بخش‌هايي از سخنان خود گفت: تمركز بيش از حد بر مساله هسته‌اي، موجب مي‌شود تا از تهديد فوري‌تر از جانب ايران، يعني حمايت اين كشور از حماس و حزب‌الله غافل شويم. وجود «تهديد ايران» موجب شكل‌گيري يك محور مشترك شده است. به واسطه ايران، اكنون شاهد آن هستيم كه اسراييل، ايالات متحده و همسايگان عرب منطقه، همگي دشمني مشترك دارند. در حالي كه تيلرسون نيز مانند ترامپ، مقابله با داعش را اصلي‌ترين اولويت دستگاه ديپلماسي امريكا مي‌داند، فضايي براي همكاري با ايران بر سر داعش به وجود مي‌آيد كه در اين هفته‌ها همواره اين مساله يكي از پرسش‌هاي مدنظر خبرنگاران از تيم ترامپ بوده است. تيلرسون در نخستين نشست خود با سناتورها احتمال همكاري با ايران براي مقابله با گروه تروريستي داعش را رد نكرد و در اين باره گفت: شكست داعش پيش روي ماست و همين حالا هم داريم با ايراني‌ها در عراق همكاري مي‌كنيم.
برجام، تعهد بين‌المللي ما است
جيمز ماتيس، ژنرال بازنشسته، رييس پيشين ستاد فرماندهي مركزي ايالات متحده، مردي كه به واسطه مواضع تند و صراحت كلامش به سگ ديوانه شهرت يافته است. يونيفورم‌پوشي كه ابتدا به گعده دولت باراك اوباما در سال ٢٠١٠ راه پيدا كرد اما در سال ٢٠١٣ به دليل اختلاف نظرهاي فاحشي كه با مافوق خود بر سر ايران پيدا كرد، كنار گذاشته شد. افسر حرفه‌اي نظامي كه اگر از سد سنا عبور كند اولين مقام نظامي در اين جايگاه و رتبه است كه بعد از ۵۰ سال به وزارت دفاع امريكا مي‌رسد. جيمز ماتيس بارها و بارها ايران را پايدارترين تهديد براي ثبات و صلح در خاورميانه خوانده بود. هرچند دونالد ترامپ و ركس تيلرسون مقابله با داعش را اولويت اصلي دولت آتي امريكا مي‌دانند اما اين ژنرال ايران‌ستيز اوايل بهار در يك سخنراني تمام وزنه خود را بر روي پرونده ايران گذاشته بود و گفت: القاعده و داعش تهديدهاي جدي هستند اما هيچ تهديدي از نظر تاثيرات پايدار در بلندمدت روي ثبات و شكوفايي منطقه و اميد جوانان به آينده بهتر، جدي‌تر از ايران نيست. هرچند كه گفته مي‌شود تيلرسون اصلي‌ترين طرف مورد مشورت ترامپ در كابينه درباره ايران است اما به شكل سنتي نبايد از نقش وزراي دفاع در پرونده‌هاي نظامي فرامرزي در امريكا به سادگي گذشت.
ماتيس پيش از اين‌باراك اوباما را به عنوان معمار توافق هسته‌اي با ايران به ساده لوح بودن متهم كرده بود. وي همچنين با انتقادهاي تند و تيز از برجام تاكيد كرده بود كه اين توافق معيوب است و نبايد آن را توافق ناميد بلكه نام صحيح آن يك تاخير هسته‌اي بدون توقف كامل است. با اينهمه در نگاه ماتيس به توافق‌هاي بين‌المللي مزيتي وجود دارد كه ذات توافق هسته‌اي را حفظ شده مي‌كند. ژنرال ماتيس برخلاف همه سياست‌هاي ايران‌ستيزانه‌اي كه دارد متوجه ماهيت چندگانه بودن توافق هسته‌اي است و پيش از اين هم اعلام كرده بود كه هرگونه عقب‌نشيني از اين توافق به ويژه بدون حمايت متحدان ديگر، امريكا و منطقه را در مسير شكست قرار مي‌دهد. روز پنجشنبه ٢٤ ساعت پس از حضور ركس تيلرسون در كميته روابط خارجي مجلس سنا، ژنرال جيمز ماتيس، نامزد پيشنهادي دونالد ترامپ براي وزارت دفاع در كميته امور دفاعي سنا حاضر شد.
ماتيس نيز با سوال‌هاي بي‌شمار درباره ايران در اين جلسه دوره شد. وي مجددا در اين نشست، توافق هسته‌اي ايران با كشورهاي غربي را توافقي غيردوستانه ناميد اما همزمان تاكيد كرد كه وقتي امريكا تعهدي داده است، ما بايد با همكاري هم‌پيمانان خود به آن تعهدات عمل كنيم. ماتيس همچنان تلاش كرد صفت‌هاي پيشين داده شده به برجام را حفظ كند و تاكيد كرد كه برنامه جامع اقدام مشترك مصوب جولاي ٢٠١٥ يك توافقنامه ناقص كنترل تسليحاتي است. سخنان ماتيس درباره ايران سناتورهاي نشسته در كميته دفاعي را كه انتظار شنيدن موضع‌گيري‌هاي سرسختانه‌تري را داشتند نااميد كرد. ماتيس در بخش‌هايي از سخنان خود درباره برجام گفت: اين يك توافقنامه دوستانه نيست اما زماني كه امريكا تعهد مي‌دهد بايد پاي اين تعهد بايستد. با توجه به آنكه دونالد ترامپ پس از پيروزي درباره خط و مشي رسمي خود در قبال برجام سخني به ميان نياورده است و تنها در يك مورد در واكنش به قطعنامه ضد اسراييلي در توييتر خود توافق هسته‌اي را آغاز پايان دوستي اسراييل و امريكا در دوره اوباما خواند، رسانه‌هاي غربي سخنان ماتيس را فاصله گرفتن از مافوقش در قبال ايران خواندند.
تمركز ماتيس بر محدود كردن منطقه‌اي ايران؟
يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هايي كه در مورد دولت دونالد ترامپ وجود دارد بحث تلاش‌هاي اين دولت براي تشديد تحريم‌هاي غيرهسته‌اي عليه ايران به بهانه فعاليت‌هاي منطقه‌اي تهران، آزمايش‌هاي موشكي اين كشور و همچنين اختلاف‌ها با غرب بر سر مسائل حقوق بشري است. اين استراتژي احتمالي ترامپ در برابر ايران سوژه سوالي از ماتيس شد و يكي از سناتورها از وي درباره جنبه‌هاي غير هسته‌اي فعاليت‌هاي ايران سوال كرد. ماتيس در پاسخ گفت: اگر آشكارا نشان دهيم ايران با استفاده از حاميان و نيروهاي تروريستي چه مقاصدي را در سر دارد، مي‌توانيم ايران را محدود كنيم. منظور ماتيس از آشكارا به تصوير كشيدن فعاليت‌هايي از ايران در منطقه است كه بتواند اجماع كشورهاي اروپايي با امريكا براي اقدام عليه ايران را جلب كند. دولت باراك اوباما نيز در سال‌هاي نخست حضور خود در كاخ سفيد با حصول اجماع توانست تحريم‌هاي رنگارنگي را از كانال اتحاديه اروپا، كنگره و دولت امريكا وشوراي امنيت سازمان ملل عليه ايران وارد كند. ماتيس در حالي اميدوار به جلب چنين اجماعي است كه اتحاديه اروپا در يك سال گذشته از عمر اجراي برجام اميدوار به بقاي اين توافق و استفاده از ظرفيت نقش‌آفريني ايران در منطقه براي پايان دادن به بحران‌هايي است كه سرريز امنيتي آن قاره سبز را گرفتار كرده است.
ژنرال ماتيس در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود تاكيد كرد كه بايد تهديد موشك‌هاي بالستيك ايران را جدي گرفت. ژنرال ماتيس پيش از اين در سخناني تاكيد كرده بود كه سه اولويت دارد: ايران، ايران و ايران. اين موضع‌گيري ماتيس از وي چهره‌اي ضدايراني ساخته بود و بسياري از مخالفان برجام به وي به چشم سرمايه‌اي براي مقابله با توافق هسته‌اي نگاه مي‌كردند. با اينهمه گفته مي‌شود كه ماتيس هرچند در مساله برجام خواهان حفظ اتحاد ميان امريكا و ساير اعضاي ١+٥ است اما در سال‌هاي حضور خود در كابينه ترامپ عليه فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران موضع‌گيري‌هاي سختگيرانه‌تري خواهد داشت. هرچند كه ماتيس از سال‌هاي دور مخالف فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران بوده است اما برخي از تحليلگران مي‌گويند كه نظر وي با نظر ترامپ درباره همكاري با بازيگران منطقه‌اي مانند ايران براي مهار داعش متفاوت باشد. يكي از اصلي‌ترين سوال‌هايي كه براي تحليلگران مسائل منطقه وجود دارد اين است كه ماتيس با اين سابقه ايران ستيزي چه طرحي براي مقابله با افزايش نقش و نفوذ ايران در منطقه به روي ميز كاري ترامپ خواهد گذاشت ؟
ترجيح ناتو بر روسيه
پس از اظهارات ماتيس در كميته امور دفاعي سنا، رسانه‌هايي مانند پاليتيكو نوشتند كه وزير دفاع كابينه ترامپ با وي بر سر مساله ايران اختلاف‌هاي فاحشي دارد. ماتيس برخلاف ترامپ و تيلرسون، روسيه را نگراني و دغدغه جدي و در حال رشد از چند جبهه خواند. از سوي ديگر در حالي كه رييس‌جمهور منتخب امريكا مي‌گويد امنيت، مقوله‌اي است كه متحدان امريكا بايد بهاي بيشتري براي آن پرداخت كنند و بارها و بارها هم نقش ناتو را زير سوال برده و توجه به آن را ذيل شعار امريكا اول است، قرار داده اما ماتيس خواهان افزايش جايگاه ناتو و توجه اعضاي آن به اين پيمان امنيتي است. ماتيس از منظر توجه به ائتلاف‌ها و اتحادهاي بين‌المللي به برجام نگاه مي‌كند و اعتقاد دارد كه آنچه در طول تاريخ اهميت آن اثبات شده مساله حفظ اتحادي فراآتلانتيكي است. ماتيس درباره نقش ناتو به سناتورهاي حاضر در كميته امور دفاعي سنا گفت: ناتو يك حلقه مركزي براي حفظ امنيت ما و همچنين پرونده دفاعي ما است.
من فكر مي‌كنم كه ما بايد اراده سياسي جديدي را براي تقويت اين اتحاد نظامي به تصوير بكشيم. بايد از اين اتحاد براي به عقب نشاندن روسيه و پايان دادن به رفتارهاي خشن او استفاده كنيم. پاليتيكو در اين باره مي‌نويسد: نگاه‌هاي كلان ماتيس توانست نظر مساعد و مثبت بسياري از اعضاي اين كميته را تامين كند. در اين كميته چهره‌هاي بسيار تندي حضور دارند و بسياري از سناتورهاي حاضر در نشست فوق به‌شدت نگران سياست‌هاي روسي دونالد ترامپ در سال‌هاي آتي هستند. ماتيس در اين نشست به صراحت ميان نگاه خود و ترامپ درباره روسيه فاصله گذاشت و تاكيد كرد كه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه تلاش مي‌كند اتحاد درون ناتو را تضعيف كند. سناتور جان مك كين از ماتيس سوال كرد كه آيا فكر مي‌كند ترامپ بيش از ساير روساي جمهور امريكا در نزديكي امريكا و روسيه توفيقاتي را به دست بياورد؟ ماتيس در پاسخ گفت: تاريخ شوخي نيست و من هيچ راهنمايي بهتر از تاريخ براي جلو رفتن در مسيرهاي‌مان نمي‌بينم. فكر مي‌كنم در حال حاضر مهم‌ترين چيز اين است كه متوجه واقعيت وضعيت به وجود آمده ميان خود و پوتين باشيم. بايد بدانيم و بپذيريم كه او به دنبال شكستن اتحاد ميان اعضاي اتحاد آتلانتيك شمالي (ناتو) است. ما بايد گام‌هاي اقتصادي، ديپلماتيك، نظامي لازم را با متحدان‌مان‌برداريم تا بتوانيم از خود در برابر اين اتفاق دفاع كنيم.
بر اجراي صحيح برجام نظارت مي‌كنم
مايك پومپئو، نامزد رياست سيا، سازمان اطلاعات مركزي امريكا روز پنجشنبه در جلسه كميته سنا كه براي تاييد وي به عنوان رييس اين نهاد اطلاعاتي امريكا تشكيل شده بود، حاضر شد. يكي از چندگانه‌هاي ترسناك در كابينه دونالد ترامپ كه از اعضاي جنبش تي پارتي است. وي به يكي از راست‌ترين چهره‌هاي حاضر در طيف جمهوريخواهان تعلق دارد و از هر طرح خشونت‌طلبانه‌اي حمايت مي‌كند. پومپئو، عضو انجمن ملي اسلحه، گروه لابي گسترش استفاده از سلاح گرم در امريكا است. وي همواره مخالف بستن بازداشتگاه گوانتانامو بوده است و روحانيون مسلماني را كه حملات تروريستي را به اندازه كافي محكوم نمي‌كنند، برابر با تروريست‌ها مي‌داند. وي در سال‌هاي حضور در كنگره از مخالفان سرسخت سياست‌هاي اوباما در ليبي و در مواجهه با مذاكرات هسته‌اي ايران بوده است. پومپئو تا پيش از حضور در جلسه مجلس سنا از سرسخت‌ترين مخالفان برجام و نه البته مخالف معمولي بود.
وي درست چند روز پيش از حضور در اين جلسه در حساب توييتري خود نوشته بود: منتظر عقبگرد از اين توافق فاجعه‌بار با بزرگ‌ترين دولت حامي تروريسم در جهان باشيم. اين نخستين موضع‌گيري ضدبرجامي وي نبود و چندماه پيش نيز در يك يادداشت ادعا كرده بود كه توافق هسته‌اي ما را در معرض خطر فزاينده قرار داده است. مايك پومپئو همچنين يكي از نمايندگان جمهوريخواه بود كه در ماه فوريه سال ٢٠١٦ ميلادي از طريق دفتر حفاظت منافع ايران براي بازديد از ايران درخواست داده بودند. در آن مقطع زماني آنها دليل اين درخواست براي حضور در ايران را نظارت بر انتخابات مجلس شورا و مجلس خبرگان در هفتم اسفند ٩٤ خوانده بودند. وزارت امور خارجه ايران نيز با رد درخواست آنها اين اقدام را نامناسب خوانده بود. مايك پومپئو يكي از چهره‌هاي تندرويي است كه ادعا مي‌كند به غير از توافق هسته‌اي بين ايران و قدرت‌هاي جهاني، ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم دو توافق جانبي محرمانه دارند. ادعايي كه دولت باراك اوباما بارها و بارها تكذيب كرده است.
نامزد دونالد ترامپ براي حضور در راس ساختار سيا همچنين به دنبال تشديد تحريم‌هاي تسليحاتي ايران است. در جلسه روز پنجشنبه مجلس سناي امريكا با مايك پومپئو، وي از مواضع پيشين خود فاصله گرفت و اعلام كرد كه براطلاع‌رسانى دقيق به سنا در مورد اجراى توافق هسته‌اي با ايران موسوم به برجام متمركز خواهد بود. در حالي كه بسياري از سناتورها انتظار داشتند مايك پومپئو همان اظهارنظرهاي توييتري درباره برجام را در جلسه نيز تكرار كند اما وي در پاسخ به سوال‌هايي درباره يادداشت‌هايي كه در اين خصوص نوشته و موضع جديديش براي نظارت كامل بر اجراي برجام گفت: اين اظهارات پيش از اعلام نامزدي‌ام براي تصدي رياست سيا بوده است و درصورت تاييد شدنم براي تصدي اين مقام بر اطلاع‌رسانى دقيق به سنا در مورد اجراى توافق هسته‌اي با ايران موسوم به برجام متمركز خواهم بود. جمله‌اي از مايك پومپئو كه در فضاي مجازي بسيار شنيده شد اظهارنظر بي‌ادبانه وي در مورد ايرانيان بود.
وي در جلسه كميته سنا ايراني‌ها را حرفه‌اي در تقلب خواند. يكي از سناتورها از وي سوال كرد كه آيا تدابيري كه در برجام براي پايبندي ايران به اين توافق وجود دارد براي راستي‌آزمايي ايران كافي است؟ اين عضو كنگره امريكا با حرفه‌اي خواندن ايراني‌ها در تقلب گفت: هرچند كه امريكا سيستم نظارت بسيار جدي دارد اما من همچنان نگران اين هستم كه ايراني‌ها بتوانند چيزي را مخفي كنند. نامزد دونالد ترامپ براي رياست سيا در ادامه سخنانش گفت: شما مي‌توانيد روي تعهد من حساب باز كنيد كه من ظرفيت‌هاي امريكا را براي اطمينان از اينكه هيچ اقدام ايراني‌ها دور از چشم ما نخواهد ماند، افزايش خواهم داد. برخي از رسانه‌هاي امريكايي با استناد به سخنان پومپئو نوشتند كه توافق هسته‌اي ايران در سايه حضور وي در سازمان سيا، عبور راحت و ايمني نخواهد داشت و به‌شدت تحت نظارت قرار خواهد داشت.
سياست واحد سه‌گانه امنيت ملي در برابر ايران
برآيند سخنان نامزدهاي وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و رييس سازمان سيا كابينه دونالد ترامپ اين است كه سلب حيات از برجام ديگر يكي از كارت‌هاي روي ميز دولت جديد امريكا حداقل در كوتاه و ميان‌مدت نخواهد بود. پيش از اين جمله واحد براي اعضاي تيم امنيت ملي دونالد ترامپ اين بود: برجام را پاره مي‌كنيم. در نخستين جلسه استماع اين سه چهره مشخص شد كه هر سه اين مقام‌هاي منتخب به دونالد ترامپ در حفظ برجام كمك خواهند كرد. البته اين حفظ با بازبيني جامع و اجراي سرسختانه آن خواهد بود. در حالي كه برخي از رسانه‌هاي غربي از فاصله افتادن ميان ترامپ و اعضاي تيم امنيت ملي‌اش بر سر برجام سخن مي‌گويند اما به نظر مي‌رسد كه آنچه از زبان اين سه نفر شنيده شد گوياي استراتژي‌اي است كه دونالد ترامپ در مقابل برجام تصميم به اخذ آن گرفته است. دونالد ترامپ در حالي خود را براي حضور در كاخ سفيد مهيا مي‌كند كه در تيم وي همگي داعش را نخستين تهديد مي‌دانند و پس از آن هم ديدگاه‌هاي متفاوتي در قبال نحوه مواجهه با روسيه دارند كه همين تناقض در ديدگاه مي‌تواند آنها را در چندماه نخست آغاز به كار گرفتار رابطه پرفراز و نشيب و چندلايه با مسكو كند.
در چند ماه گذشته اروپايي‌ها به علاوه روسيه و چين در بزنگاه‌هاي متفاوت به ترامپ هشدار داده‌اند كه برجام توافقي بين‌المللي است و بر هم زدن يك جانبه آن ممكن نخواهد بود. دونالد ترامپ كه در داخل امريكا نيز با مخالفت‌هاي جدي روبه رو است در ماه‌هاي نخست و شايد سال‌هاي نخستين حضور در كاخ سفيد بايد تلاش كند وعده‌هاي اقتصادي داده شده را تحقق ببخشد و لذا در چنين فضايي هزينه‌هاي دست به يقه شدن با اروپا، چين و روسيه بر سر ايران براي مرد تاجر مسلكي مانند وي عاقلانه به نظر نمي‌رسد. ايران به صحنه اقتصادي و سياسي جامعه جهاني بازگشته است، تحريم‌هاي هسته‌اي برداشته شده‌اند، قراردادهاي سنگين اقتصادي بسته شده‌اند و در بحران‌هاي منطقه‌اي ايران نقش بازيگر موثر را ايفا مي‌كند و بازگرداندن همه اينها به نقطه صفر بدون اجماع جهاني ديگر ممكن نيست. هرچند كه همگان رياست‌جمهوري ترامپ را جعبه سياه سربسته‌اي مي‌دانند كه به سختي مي‌توان محتواي آن را حدس زد اما برآورد سخنان سه عضو احتمالي كابينه سرنخ‌هايي از رفتار ترامپ در برابر ايران را نشان مي‌دهد. هرچند كه اين سه مقام در قبال مساله‌اي مانند روسيه ديدگاه‌هاي متفاوتي را اتخاذ كردند اما خروجي مشترك سخنان آنها درباره توافق هسته‌اي اين بود: دولت دونالد ترامپ، برنامه جامع اقدام مشترك را پاره نخواهد كرد.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=65314
ش.د9503480
