نفوذ عربستان در سودان و میراث شوم آل‌سعود برای خارطوم

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/11/20 – شماره 10805 – صفحه 6)

یک هیات بلند پایه نظامی از عربستان هفته گذشته با مقام‌های نظامی سودان دیدار و در مورد گسترش روابط نظامی و امنیتی بین دو کشور رایزنی کرد و به نظر می‌رسد سعودی‌ها با وعده‌های فریبنده قصد دارند بیش از پیش دیگران و از جمله سودانی‌ها را نیز در مناطق مختلف شریک جرم خود کنند.

«عبد الرحمن بن صالح البنیان» فرمانده ستاد مشترک ارتش عربستان هفته گذشته در دیدار با «عماد عدوی» همتای سودانی خود، در خصوص گسترش روابط نظامی دو کشور و انجام عملیات‌های نظامی مشترک گفت‌و‌گو کرد.

براساس گزارش‌های منتشرشده، ظاهرا انتقال تجربه‌های نظامی میان عربستان و سودان و تدوام فعالیت‌های مشترک نظامی میان دو کشور از دیگر موضوعات این گفت‌و‌گو بوده است.

تلاش رژیم سعودی برای گسترش همکاری‌ها در سودان درحالی است که تحولات پرشتاب منطقه خاورمیانه موجب شده است این کشور با هدف تغییر موازنه ژئوپلتیکی منطقه و با اصرار بر رفتار نسنجیده خود، روابط خود را با کشورهای آفریقایی بهبود بخشد.

روابط عربستان و سودان طی ماه‌های گذشته با سرمایه‌گذاری و کمک‌های نقدی ریاض به خارطوم افزایش یافته است و آل‌سعود در برنامه‌ریزی با هدف تصرف زمین‌های کشاورزی این کشور است تا بتواند حضور و نفوذ خود را در اقتصاد این کشور گسترش دهد.

گسترش روابط اقتصادی ریاض - خارطوم درحالی است که اسامه فیصل وزیر کشور سودان اعلام کرده بود که درحال حاضر عربستان در سودان میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده است و انتظار می‌رود این رقم ظرف چهار سال آینده دو برابر شود.

این درحالی است که «اسامه فیصل» مقام بانفوذ دولت سودان فاش کرد که سودان حجم وسیعی زمین زراعی را برای سرمایه‌گذاری عربستان در بخش کشاورزی این کشور اختصاص داده است.

به گزارش ایرنا، این مقام سودانی با اعلام اینکه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی سودان 40 درصد رشد داشته است، پیش‌بینی کرد که سرمایه‌گذاری سعودی‌ها در کشورش ظرف چهار سال آینده، صد در صد افزایش یابد. وی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سودان از رقم 42 میلیارد دلار در سال 2015(94ش) فراتر رفته است، گفت که انتظار می‌رود این رقم در سال‌های آینده رشد چشمگیری داشته باشد.

فیصل گفت که درحال حاضر عربستان در سودان بیش از 11 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است و انتظار می‌رود این رقم ظرف چهار سال آینده دو برابر شود.

ازسوی دیگر، مجلس سودان با طرح اعطای یک میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی این کشور به عربستان به مدت 99 سال موافقت کرد، اقدامی که موجب خواهد شد میزان بسیار زیادی ازتولیدات کشاورزی این کشور کاملا در تصاحب رژیم سعودی قرار گیرد.

در این میان و برای درک بهتر از اوضاع کنونی و پرداختن به چشم انداز آینده روابط ریاض - خارطوم، یادآوری برخی نکات ضروری به نظر می‌رسد.

سخنان عمر البشیر و آغاز اتحاد شوم عربستان و سودان

عمر البشیر، رئیس جمهوری سودان در مصاحبه با روزنامه عربستانی عکاظ روابط خود با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی را رابطه‌ای قدیمی و عالی توصیف کرد و گفت که امنیت عربستان بر امنیت سودان مقدم است، عربستان برای ما خط قرمز است و ما برای مشارکت در عملیات طوفان قاطعیت(تجاوز به یمن) تردیدی به خود راه ندادیم چرا که وضعیت یمن نه فقط خطری علیه عربستان بلکه خطری علیه تمام منطقه بوده است. این درحالی است که براساس گزارش‌های منتشرشده، عمر البشیر هم‌اکنون از مشکلات گوناگون اقتصادی و انزوای سیاسی در عذاب است به همین دلیل به کمک‌های مالی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیازمند است.

الطیب زین العابدین، استاد علوم سیاسی دانشگاه خارطوم بر این باور است، در زمانی که شرایط اقتصادی سودان بحرانی است، دولت مجبور به اتخاذ چنین تصمیمی شده است. به گفته او، دولت سودان فهمیده است که حتی در جهان عرب هم بسیاری منزوی است و بنابراین تصمیم گرفت خط مشی سیاسی خود را تغییر دهد تا با نزدیکی به عربستان، از کمک‌های شورای همکاری‌های خلیج فارس بهره‌مند گردد.

در دوران حکومت عمر البشیر، سودان به دلیل نقض آشکار حقوق بشر و حمایت از گروه‌ تروریستی القاعده، تحت تحریم‌های بین‌المللی بوده است. همچنین روابط سودان با کشورهای عربی خلیج فارس به دلیل حمایت از تجاوز عراق به کویت در زمان صدام تیره شد و خارطوم پس از آن به سوی ایران رو آورد.

اما در تابستان سال 93 درپی تعطیل شدن مرکز فرهنگی ایران در خارطوم، روابط ایران با سودان کاهش یافت. هدف سودان از بستن مرکز فرهنگی ایران فرستادن «پیامی مثبت» به عربستان سعودی بود زیرا در آن زمان اقتصاد سودان به دلیل تحریم‌های اقتصادی و نیز استقلال سودان جنوبی در سال 90 که بیشتر ذخایر نفتی را از کنترل خارطوم خارج کرد، در شرایط بسیار بدی قرار داشت.

با این حال، پس از سرگیری روابط سودان با عربستان و کشورهای عربی خلیج فارس، مقام‌های سعودی قول دادند سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در سودان انجام دهند. درست در همین زمان بود که عمر البشیر رئیس جمهوری سودان با عربستان توافق کرد در مقابل قطع روابط استراتژیک با ایران و مشارکت در جنگ یمن، کمک مالی چهار میلیارد دلاری از عربستان سعودی، 2 میلیارد دلار از امارات و 2 میلیارد دلار دیگر از کویت دریافت کند.

قطع روابط استراتژیک سودان با ایران شامل قطع همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های صنایع نظامی، توقف برگزاری آموزش نیروهای امنیتی و انتظامی سودان در ایران، کاهش سطح روابط سیاسی و فرهنگی و حذف همه مقامات سودانی حامی ایران می‌شود.

ماجرای «مثلث حلایب» و نقش آن در روابط ریاض - خارطوم

سودان پس از واگذاری دو جزیره «تیران» و «صنافیر» ازسوی مصر به عربستان، از قاهره درخواست کرد حاکمیتش را بر منطقه موسوم به «مثلث حلایب» واقع در منطقه ساحلی دریای سرخ به رسمیت بشناسد و این منطقه را به خارطوم بازگرداند.

خارطوم می‌گوید از زمان استقلال سودان (1956) این مناطق مرزی متعلق به این کشور بوده است. مثلث حلایب و شلاتین در سمت آفریقایی دریای سرخ واقع شده و مساحتی بیش از 20 هزار کیلومتر مربع دارد. سه شهر بزرگ حلایب، ابورماد و شلاتین در این منطقه واقع شده‌اند. برخی مناطق حفاظت شده طبیعی، آثار باستانی مربوط به دوره فراعنه و نیز معادنی زیرزمینی در این منطقه وجود دارد.

«ابراهیم غندور» وزیر امور خارجه سودان خواستار بازگرداندن حلایب و شلاتین ازسوی مصر به سودان مانند اقدام مشابه در اعطای تیران و صنافیر به عربستان شد. وی در پارلمان سودان تصریح کرد که از حقوق حاکمیتی خود بر مثلث حلایب نمی‌گذریم و راهکارهای قانونی و سیاسی را در این باره اتخاذ کرده ایم.

این درحالی است که مردم مصر تظاهرات‌هایی را در اعتراض به اعطای جزایر تیران و صنافیر به عربستان سعودی برگزار کردند و پلیس این کشور دست کم 237 تن را در جریان اعتراض‌های قاهره بازداشت کرد.

در این میان، تلاش سودان برای نزدیک شدن به عربستان در موضوع مناطق پر مناقشه با هدف رایزنی سیاسی با مصر صورت گرفته است که البته با توجه به مواضع اخیر قاهره، تاکنون ناکام مانده است.

امید خارطوم به لابی عربستان با آمریکا با هدف لغو تحریم‌های اقتصادی علیه سودان

آبان ماه سال جاری، دفتر« باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا مدعی شد که در راستای حفاظت از امنیت ملی آمریکا درسودان، تحریم واشنگتن علیه خارطوم یک سال دیگر ادامه خواهد داشت.

اوباما پس از تمدید لایحه تحریم‌ها علیه سودان به مدت یک سال دیگر، هشدار داد که درگیری‌ها در ایالت دارفورهمچنان مانع خطرناکی در راه عادی سازی روابط واشنگتن و خارطوم به شمار می‌رود.

براساس گزارش‌های منتشرشده، تبعات این تصمیم آمریکا تنها شامل حال مردم سودان نمی‌شود بلکه منافع مردم آمریکا و هم پیمانانش درکشورهای مجاور سودان، همچنین منافع هم پیمانان بین‌المللی آمریکا نیز به خطر می‌افتد.

بنا بر این گزارش، این لایحه، تحریم‌های آمریکا را که از سال 1997(76ش) علیه سودان اعمال شده است، تمدیدکرد؛ این تحریم‌ها شامل محدودیت در تجارت و سرمایه‌گذاری آمریکا با سودان و مصادره دارایی‌های دولت سودان و شماری از مسئولان این کشور می‌شود.

تلاش خارطوم برای نزدیکی به عربستان نیز درحالی است که دولت البشیر در سیاستی اشتباه در تلاش هست تا با کمک عربستان و نزدیکی به آمریکا، مانع از تشدید یا تداوم تحریم‌ها ازسوی واشنگتن شود که با توجه به رسوایی‌های پیش آمده در موضوع نقش رژیم سعودی در حوادث تروریستی 11 سپتامبر و نقش محرز عاملان سعودی در ارتباط با تروریست‌های القاعده و نیز احتمال افول جایگاه ریاض در دولت جدید آمریکا، راه به جایی نخواهد برد.

به هر حال، در شرایط حاضر که فضای ناآرام اجتماعی و سیاسی در سودان افزایش یافته و نهادهای دولتی پس از چند هفته همچنان نتوانسته‌اند اعتراضات اجتماعی مردم این کشور علیه سیاست‌های نسنجیده دولت را مهار کنند، نزدیکی سودان به عربستان و افزایش وابستگی‌های اقتصادی و سیاسی این کشور به رژیم سعودی موجی از نارضایتی‌های داخلی را به همراه داشته است.

افزایش تشنج‌های اجتماعی و سیاسی در این کشور آفریقایی درحالی است که «عمر البشیر» رئیس جمهوری سودان با تهدید مخالفان خود، بر سرکوب شدید هرگونه تظاهرات ضد دولتی تاکید کرده است.

تشدید اعتراضات ضد دولتی در مناطق گوناگون سودان طی چند هفته گذشته، درحالی است که ناظران سیاسی اعلام کرده‌اند که در روزهای آینده اعتراضات شهری در مناطق گوناگون این کشور افزایش خواهد یافت و دولت این کشور با چالش‌های زیادی روبرو خواهد شد.

در این میان و بر پایه حقایق موجود و نیز با توجه به کارنامه سیاه عربستان در اتخاذ رویکردهای اقتصادی و سیاسی در کشورهای آفریقایی که عمدتا با هدف صدور فرقه ضاله وهابیت و افزایش نفوذ سیاسی صورت می‌گیرد، نزدیکی سودان به رژیم سعودی تبعات جبران ناپذیری را برای دولت و ملت این کشور به همراه خواهد داشت و آینده سیاسی و اقتصادی این کشور آفریقایی را بیش از پیش با چالش‌های گوناگون مواجه خواهد کرد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=124179

ش.د9503919