ضيافت اقتصادي شاهزاده عرب در چين

(روزنامه شرق ـ 1395/06/11 ـ شماره 2671 ـ صفحه 4)

‌چین و عربستان ١٥ توافق‌نامه امضا کردند

«محمدبن‌سلمان» وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان در جریان سفر به چین ۱۵ توافق‌نامه و یادداشت‌تفاهم در زمینه‌های مختلف ازجمله انرژی، معدن و تجارت به امضا رساند. به گزارش مهر به نقل از العربیه، براساس این گزارش محمدبن سلمان در جریان این سفر و دیدار با مسئولان چینی برای ایجاد کمیته‌ای مشترک میان ریاض و پکن توافق کرد. همچنین وزارت اسکان عربستان نیز برای ایجاد شهر جدیدی در حومه الاصفر با طرف چینی توافق کرد. به علاوه توافقی درباره توسعه جاده ابریشم نیز به امضای طرفین رسید. از جمله دیگر توافق‌نامه‌های امضاشده، همکاری وزارت علوم و تکنولوژی چین با شهر علوم و فناوری ملک عبدالعزیز در زمینه علمی، توافق‌نامه‌های اقتصادی با بخش خصوصی چین و همچنین توافق‌نامه‌هایی در حوزه انرژی بود.

‌دبیرکل اوپک به تهران می‌آید

از سویی خبرها حاکی از آن است که «محمد بارکیندو»، دبیرکل اوپک در نخستین سفر کاری خود به ایران می‌آید. یک مقام مسئول در وزارت نفت با بیان اینکه دبیرکل نیجریه‌ای اوپک دوشنبه هفته آینده به تهران می‌آید، گفت: پیوستن ایران به طرح فریز نفتی محور گفت‌وگوهای دبیرکل اوپک در تهران است. وی با تأکید بر اینکه بررسی وضعیت بازار و چشم‌انداز عرضه و تقاضا در بازار نفت از دیگر محورهای گفت‌وگوی دبیرکل اوپک و وزیر نفت ایران در تهران خواهد بود، تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از هر طرحی که منجر به ثبات در وضعیت قیمت‌ها در بازار جهانی نفت خام شود، حمایت می‌کند.

‌وزیر نفت عربستان: بازار نفت را اشباع نمی‌کنیم

این در حالی است که خالد الفالح، وزیر نفت عربستان هم در این سفر اعلام کرده کشورش در آستانه اجلاس سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بازار را اشباع نمی‌کند. به گزارش ایرنا از بلومبرگ، وی گفت عربستان درصدد رساندن تولید تا میزان ظرفیت خود (١٢‌میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز) نیست و بازار را پر نمی‌کند. وی افزود: عربستان با وجود کاهش بهای نفت و اقتصاد کساد، از بابت تقاضای جهانی نگرانی ندارد.

‌عربستان شریک اول تجارت چین در خاورمیانه

مجیدرضا حریری معتقد است: سفر جانشین ولیعهد عربستان به چین و اینکه دو کشور با یکدیگر ١٥ توافق اولیه برای همکاری در حوزه‌های مختلف امضا کرده‌اند، هیچ پشت پرده‌ای ندارد؛ چراکه اکنون نیز عربستان شریک اول تجاری چین در منطقه خاورمیانه است و طبیعتا پویایی در روابط اقتصادی آن با چین اتفاقی معمولی است. به گفته او اقتصاد چین به قدری بزرگ است و خاورمیانه و کشورهای دارای نفت و منابع طبیعی و معادن تا حدی برای چین اهمیت دارند که این کشور برای برقراری و توسعه رابطه اقتصادی با کشورهای دارنده این منابع، البته مشروط به داشتن ثبات سیاسی، به‌شدت مشتاق است و به همین دلیل فارغ از همه مسائل سیاسی، به صورت هم‌زمان با کشورهایی مانند ایران، عربستان، امارات، قطر، بحرین و... همکاری دارد و مثلا با عراق که درگیر بی‌ثباتی است، همکاری نمی‌کند.

حریری در گفت‌وگو با «شرق» درباره ربط احتمالی سفر اقتصادی جانشین ولیعهد عربستان به چین، با برگزاری قریب‌الوقوع نشست الجزایر و همچنین سفر دبیرکل اوپک به تهران در دوشنبه هفته آتی نیز می‌گوید: من در حوزه نفت و انرژی تخصصی ندارم و در این زمینه نمی‌توانم حرف کارشناسی و مستدلی بزنم اما می‌دانم که چین تقریبا بزرگ‌ترین خریدار نفت دنیاست و با این حال کل خریدی که دارد فقط ٥٠ درصد از نیاز مصرفی این کشور را پوشش می‌دهد و ٥٠ درصد باقی‌مانده را از تولید داخل تأمین می‌کند. از سوی دیگر چین به همان میزانی که از کشورهای منطقه خاورمیانه نفت می‌خرد و شاید بیشتر از آن، به این کشورها کالا می‌فروشد که قیمت آنها تقریبا متناسب با قیمت نفت بالا و پایین می‌روند.

نایب‌رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با استناد به این موارد اظهار می‌کند احتمال اینکه رایزنی درباره سیاست‌های عربستان در بازار نفت، یکی از مسائل پشت پرده این سفر باشد، منتفی است و ادامه می‌دهد: از سویی دیگر شاید برخی بگویند احتمالا عربستان قصد دارد سیاست‌های سرکوب قیمتی خود را در بازار نفت ادامه دهد و شاید این سفر و این ١٥ توافق، تلاشی باشد برای اینکه اقتصاد خود را از ضربات بعدی افت قیمت نفت محافظت کند که این مسئله هم تقریبا پذیرفتنی نیست چراکه این همکاری‌ها نیز به فرض اینکه در ابعاد وسیعی باشند و با این هدف هم انجام شده باشند، در کوتاه‌مدت باری از دوش اقتصاد عربستان برنمی‌دارند درحالی‌که اگر قرار بر افت قیمت نفت باشد، اثرگذاری آن بر اقتصاد این کشور نسبتا سریع آشکار می‌شود.

حریری با بیان اینکه در چند ماه اخیر هفته‌ای نبوده که با طرف‌های چینی دور میز مذاکره‌ ننشسته و درباره سرمایه‌گذاری در ایران گفت‌وگو نکرده باشد، می‌گوید: چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری در منطقه خاورمیانه اشتیاق بالایی دارند و کاری هم ندارند که این سرمایه‌گذاری در عربستان باشد یا ایران اما ثبات حاکمیت برای آنها اهمیت بالایی دارد؛ برای همین است که مثلا در عراق حضور پررنگی ندارند.

او سیاست حضور چین در خاورمیانه را کاملا بر پایه اهداف توسعه‌ای و روابط اقتصادی عنوان می‌کند که اصلا وارد مسائل سیاسی و نظامی نمی‌شود؛ به همین دلیل ساختار رابطه با این کشور به‌کلی با رابطه با کشورهایی مانند روسیه و آمریکا متفاوت است.

نایب‌رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه رفتار اقتصادی چین با رفتار دیگر قدرت‌های اقتصادی دنیا متفاوت است، اظهار می‌کند: برگ برنده چین در روابط تجاری دنیا همین است که کمتر وارد مسائل نظامی و سیاسی می‌شود؛ درحالی‌که دیگر قدرت‌های اقتصادی اغلب قصد دارند مباحث غیراقتصادی را نیز در همکاری‌های اقتصادی به کشور مقابل تحمیل کنند.

‌پيام سفر عرب‌ها به چين براي آمريكا و روسيه

محمود خاقاني، كارشناس انرژي، نيز درباره اين سفر به «شرق» مي‌گويد: چين قبل از اينكه بزرگ‌ترين خريدار نفت ايران باشد، بزرگ‌ترين خريدار نفت عربستان بوده و هست و ميزان واردات نفت چين از عربستان به‌مراتب بر ايران برتري دارد. نكته‌اي كه بايد در اين موضوع آن را در نظر گرفت و آمريكايي‌ها هم سال‌هاست نسبت به آن نگرانند، آن است كه اگر روزي چين با عربستان به اين توافق برسد كه به‌جاي‌ دلار براي عربستاني‌ها پروژه اجرا كند يا اجناس خود را بفروشد يا با يوآن چين يا ريال عربستان معامله كند، آينده دلار آمريكا چه خواهد شد. چنانچه اكنون هم چين اين سياست را در مورد ژاپن اعمال مي‌كند.

به اعتقاد اين كارشناس، آينده نظام اقتصادي و بانكي و پولي آمريكا چندان نويددهنده نيست، چراكه هنوز هم جهان نمي‌داند در انتخابات رياست‌جمهوري ايالات متحده آمريكا چه خواهد شد. در نهايت مذاكراتي كه بين چين و عربستان اتفاق مي‌افتد، پيام‌هاي سياسي براي آمريكا دارد.

خاقاني با بيان اينكه به نظر نمي‌رسد عربستان در مذاكرات براي صادرات نفت به چين رقيب مهمي براي ايران باشد يا ايران براي عربستان رقيبي باشد، مي‌افزايد: چين در دوران تحريم، از ايران نفت وارد مي‌كرد و پول‌هاي نفت ايران را در حساب بانك مركزي چين نگاه مي‌داشت كه هم‌اكنون نيز بيش از ٣٥ميليارد دلار پول نزد اين بانك باقي است. چيني‌‌ها با دولت نهم و دهم توافق كرده بودند كه اين پول را به‌صورت نقد نپردازند و به‌جاي آن دكل حفاري، خودرو و... به ايران صادر كنند. در اين رابطه نيز توافق‌نامه‌اي با دولت دهم امضا كرده‌اند. دولت يازدهم پس از موفقيت در مذاكرات برجام، به چين اعلام كرد قصد دارد درباره توافق با دولت قبل بر سر بده‌وبستان پولي، مذاكره مجدد كند و هم‌اكنون نيز اين مذاكرات ادامه دارد. بنابراين ارتباط چين و ايران بسيار تنگاتنگ است. علاوه بر آنكه اگر توليد نفت ايران توانست افزايش پيدا كند به سبب صادرات نفت به بازارهاي ديگري جز چين بوده است.

خاقاني با تأكید بر اينكه عربستان در چين با روسيه رقابت مي‌كند، مي‌افزايد: روابط چين و روسيه، روابط ويژه‌اي است. وقتي روسيه با تحريم مواجه شد، اين دو كشور توافقي را با يكديگر امضا كردند كه به موجب آن قرارداد، چين حدود ٨٥ ميليارد دلار از روسيه پيش‌خريد انرژي كرد تا از روسيه نفت و گاز وارد كند.

او البته معتقد است: عربستان درهرحال با پرداخت رشوه به دولت‌هاي مختلف و اعطاي شرايط ويژه به دولت‌هاي مختلف از جمله چين سعي مي‌كند برجام را با شكست مواجه كند و حتي ممكن است در اين راستا امتيازاتي نيز به چين بدهد تا اين كشور را متقاعد كند، اما چين دولتي بزرگ و مقتدر است و بعيد مي‌دانم عربستان بتواند چين را متقاعد كند، زيرا چين منافع خود را در ايران و خاورميانه دنبال مي‌كند.

‌شيطنت عربستان

منصور معظمي، رئيس كميسيون انرژي اتاق تهران در گفت‌وگو با «شرق» درباره مذاكرات سعودي‌ها و چيني‌ها در نزديكي زمان برگزاري نشست الجزاير و سفر دبيركل اوپك به تهران مي‌گويد: عربستان به روش‌هاي مختلف و به هر شيوه‌اي كه بتواند به دنبال آن است كه شيطنت كند و طبيعي است پس از باز‌شدن دروازه‌هاي ايران پس از برجام، در تلاش باشد نگذارد سهم ايران در بازار افزايش يابد و كماكان محدوديت‌هاي گذشته ادامه داشته باشد، بنابراين به دنبال شركاي استراتژيك ايران خواهد رفت.

البته معظمي با اشاره به رفتار عربستان از ديد بازار تصريح مي‌كند: اگر از منظر بازار به موضوع بنگريم، اين مذاكرات طبيعي است، زيرا عربستان هم به دنبال حفظ بازار خود و گسترش آن است، اما به لحاظ همكاري و مشاركت كشورها در اوپك، اين رفتار عربستان درست نيست. علاوه بر آنكه عربستان نشان داده است در لجاجت و برخورد با ايران تمام تلاش خود را مي‌كند.

او چنين رفتاري از سوي مسئولان ارشد عربستان را ناشي از جواني حاكمان سعودي مي‌داند و تأكيد مي‌كند آنها تجربه حكومت‌داري ندارند و تصور مي‌كنند با اين رفتارها مي‌توانند اذيت و ايران را عصباني كنند.

اين كارشناس نفت معتقد است: زمان مي‌برد تا سياست‌مداران اين كشور شناخت پيدا كنند و بدانند توانمندي‌هاي ايران در بازار نفت چگونه است و بدانند كه چگونه بايد با دوستان خود همكاري كنند. اميدوارم هرچه‌زودتر سر عقل بيايند و شرايط و رسم حكومت‌داري را درك كنند.

‌سود يا زيان سفر سعودي‌ها به چين در گرو نوع ارتباط ايران با جهان

علي شمس‌اردكاني، رئيس كميسيون انرژي اتاق ايران نيز در گفت‌وگو با «شرق» با نگاهي به انگيزه‌هاي عربستان براي اين سفر در آستانه نشست الجزاير مي‌گويد: چيني‌ها معتقد هستند با شيطان هم بايد معامله كرد و با كسي هم دعوا ندارند؛ بنابراين با عربستان يا هر كشور ديگري كه سودي برايشان داشته باشد تعامل خواهند كرد؛ اما نمي‌توان گفت مذاكرات چيني‌ها و سعودي‌ها در زمينه‌هاي اقتصادي به ضرر ايران تمام خواهد شد؛ زيرا چيني‌ها سال‌هاست هم از ايران و هم از عربستان نفت مي‌خرند. درواقع عربستاني‌ها به دنبال بازارگرمی در بازارهاي چين هستند.

به اعتقاد وي، اينكه اين رفتارهاي عربستان به نفع منافع ملي ايران خواهد بود يا خير، منوط به آن است كه ايران تا چه اندازه با جهان ارتباطات مثبت داشته باشد.

او با بيان اينكه عربستاني‌ها به خيال خود زرنگي مي‌كنند، مي‌افزايد: در ايران ما با اين مشكل مواجهيم كه بي‌دليل به دنبال دشمن مي‌گرديم. در ساليان دور، ايران در كشورهايي كه مصرف آنها در حال فزوني بود پالايشگاه مي‌ساخت، اما برخي از افراد كوته‌نگر در ايران اين پالايشگاه‌ها را در آفريقاي جنوبي، هند، كره‌جنوبي به باد دادند و اتفاقا پالايشگاه ايران در كره‌جنوبي را عربستاني‌ها خريدند.

شمس‌اردكاني با ارائه تصويري از دهه ٦٠ مي‌گويد:‌ در آن زمان تفكري حاكم بود كه براي مثال كره‌جنوبي جزء امپرياليسم آمريكاست و ما نبايد در آنجا پالايشگاه داشته باشيم. هرچه در شوراي اقتصاد و شوراي انرژي و وزارت خارجه گفتيم اين درست نيست، كسي به ما گوش نمي‌داد. ما گرفتار يك عده آدم دگم و دنيانشناس شده بوديم كه سخنان ما را درك نمي‌كردند.

اين كارشناس انرژي تأكيد مي‌كند هرچند ساخت پالايشگاه اكنون بسيار براي ايران هزينه‌‌بر خواهد بود، اما وقت آن است كه در چين، چندين پالايشگاه بسازيم و لزوما آن را به نفت ايران متصل نكنيم و از نفت چين هم بهره بگيريم؛ اما طبيعي است كه در نهايت نفت ايران در آن پالايشگاه‌ها تصفيه خواهد شد.

http://www.sharghdaily.ir/News/101914

ش.د9503977