برجام من را می‌کشد

(روزنامه شرق – 1396/05/14 – شماره 2928 – صفحه 2)

«توافق هسته‌ای من را می‌کشد»؛ بار دیگر بغض دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در گفت‌وگو با «مالکوم ترنبول»، نخست‌وزیر استرالیا ترکید. روزنامه «واشنگتن‌پست» روز پنج‌شنبه بخشی از گفت‌وگوی تلفنی ترامپ با نخست‌وزیر استرالیا در ٢٨ ژانویه ٢٠١٧ را منتشر کرد. در این گفت‌وگو ترامپ می‌گوید: «من نمی‌دانم که او (باراک اوباما) چه چیزی از این توافق‌های «استارت» و «برجام» عایدش می‌شد. من نمی‌دانم که این افراد را از کجا پیدا کردند تا با آنها این توافق‌های احمقانه را امضا کنند و این موضوع من را می‌کشد». اما ترامپ از ترنبول پاسخ می‌شنود: ‌«نه، شما نمی‌میرید!» ترامپ به نخست‌وزیر استرالیا از روزهای اول کاری خود می‌گوید: «این افراد در هفته اول کاری من، من را به‌عنوان یک رهبر ناکارآمد و ضعیف قلمداد می‌کردند و این برای من کشنده است». اگر ترامپ فراموش نمی‌کند آن روزهایی که کاخ سفید علیه او بسیج شده بود و گفته‌هایش را نقد می‌کردند، شاید ترنبول هم بی‌احترامی رئیس‌جمهوری آمریکا به خود را به این زودی‌ها از یاد نبرد.

ماجرای ترامپ و ترنبول

«این بدترین مکالمه امروز بود»؛ این گفته ترامپ است در پایان مکالمه‌اش با ترنبول در ٢٨ ژانویه (١٥ بهمن سال گذشته)؛ همان زمان روزنامه «واشنگتن‌پست»، شرحی از مکالمه تلفنی رئیس‌جمهوری آمریکا با نخست‌وزیر استرالیا را منتشر کرده بود؛ به‌نوشته این روزنامه، این مکالمه اگرچه به دلیل مشابهت ترنبول و ترامپ در تاجربودن، خوب شروع شد ولی با ناخرسندی دو طرف پایان یافت. بخش حساس این مکالمه درباره توافق دولت قبلی آمریکا با قبول بیش از هزارو ٥٠٠ نفر از پناه‌جویانی بود که استرالیا به اردوگاه‌های پناهندگان در خارج از خاک آن کشور اعزام کرده است. ترامپ این توافق را مغایر سیاست مهاجرتی خود توصیف کرد اما نخست‌وزیر استرالیا تأکید کرد دولت آمریکا باید به تعهداتی که در این مورد برعهده گرفته است، عمل کند.

قرار بود این مکالمه یک ساعت به طول انجامد ولی ترامپ با عصبانیت به دليل گفته نخست‌وزیر استرالیا درباره مهاجران، بعد از ٢٠ دقیقه، تلفن ترنبول را قطع می‌کند. بعد از آن یک نماینده مجلس استرالیا این کار ترامپ را بی‌احترامی به نخست‌وزیر خوانده و تصویر ترامپ را روی پادری چاپ می‌کند. البته ترامپ در بهمن‌ماه سال گذشته در گفت‌وگوی تلفنی با «انریکه پنا نیتو»، رئیس‌جمهوری مکزیک، هم چنین رویه‌ای در پیش می‌گیرد و در زمینه مقابله با «آدم‌‌های بد در آنجا» انتقاد کرده و می‌گوید: «یک مشت آدم بد آنجا دارید و به اندازه کافی هم برای متوقف‌کردن آنها کار نمی‌کنید.

به نظرم ارتش شما از آنها ترس دارد؛ نظامی‌های ما ترسی ندارند، بنابراین ممکن است من آنها را به آنجا بفرستم تا کارشان را تمام کنند». ترامپ نيک به ياد مي‌آورد زماني را که از ديوارکشي بين آمريکا و مکزيک مي‌گفت، اوباما در پاسخ به اين ايده‌اش گفته بود: «جهل و ناداني، فضيلت نيست». يا زماني که «جوزف بايدن»، معاون اول اوباما، خطاب به او گفت: «اکنون زمان آن رسيده است که مانند يک فرد بالغ رفتار کني». حالا ترامپ آن روزها را به ياد مي‌آورد و مي‌گويد: «اين موضوع من را مي‌کشد».

برجام؛ فاجعه محض

ترامپ از اول مخالف سرسخت توافق برجام بود؛ او هويت سياسي خود را در مخالفت با برجام و دستاوردهاي دولت باراک اوباما تعريف کرده بود؛ از توافق با ايران و روسيه تا طرح درماني «اوباما کِر»؛ اگر دليل بي‌کاري آمريکايي‌ها را به رشد صنعت چين ربط مي‌داد و مي‌خواست بين آمريکا و مکزيک ديوار کشيده شود، در همه اينها يک چيز را جست‌وجو مي‌کرد: هويت‌جويي براي تاجري که هويتي در سياست آمريکا ندارد.

ترامپ از زمان مناظره‌هاي انتخاباتي در مهر سال ١٣٩٥، در برابر هيلاري کلينتون، نامزد دموکرات، برجام را احمقانه‌ترين توافق در تاريخ توافق‌ها خوانده بود: «درباره ايران، شما اين کشور را از طريق احمقانه‌ترين توافقي که من در تاريخ توافق‌ها سراغ دارم، بسيار قدرتمند کرديد». او سياست خارجي دولت اوباما را «فاجعه محض» خوانده و توافق هسته‌اي ايران را يکي از بدترين توافق‌هايي که در تاريخ امضا شده است، ناميد. ترامپ هنوز هم برجام را «توافق بد» و «يک‌طرفه» مي‌خواند. براي همين عزم‌ جزم کرده تا از زير اين تعهد شانه خالي کند؛ همين دليل اختلافش با رکس تيلرسون، وزير امور خارجه دولتش است و دليل امضاي تحريم‌هاي ايران، روسيه و کره‌شمالي در روز چهارشنبه.

با ترامپ اختلاف نظر دارم

رکس تيلرسون، وزير خارجه آمريکا از اختلاف با رئيس‌جمهوري کشورش درباره برجام، پرده‌برداري مي‌کند. اگر تيلرسون دو بار، يک بار در ارديبهشت و يک بار در تير پايبندي ايران به برجام را تأييد کرده، برخي از رسانه‌ها خبر دادند ترامپ هيئتي را در کاخ سفيد مسئول دستيابي به اين نتيجه کرده که تا پاييز، پايبندنبودن ايران به برجام را ثابت کند. ترامپ دو هفته گذشته براي بار دوم پايبندي ايران به برجام را تأييد کرد؛ اما اخيرا در مصاحبه‌اي گفته اين کار را براي دور بعد انجام نمي‌دهد. تيلرسون تاکنون موافق برجام بوده؛ او در ١٨ آوريل نامه‌اي به رئيس مجلس نمايندگان، «پل رايان»، ارسال کرده و به اطلاع کنگره رساند که ايران به تعهدات خود مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک پايبند مانده است يا در ۲۹ ارديبهشت که اولين موعد اعلام پايبندي ايران به برجام بود، در نامه‌اي اين را اعلام کرد؛ ولي دونالد ترامپ در گزارش او دست برد و ادعاهايي درباره مسائل منطقه را به آن افزود. همين اختلافات موجب شد زمزمه‌هايي مبني بر خروج تيلرسون از کابينه ترامپ به گوش برسد؛ تيلرسون گزينه در خطر کابينه ترامپ است؛ اگرچه او در کنفرانس خبري روز سه‌شنبه خود گفته است ايران روح توافق هسته‌اي را نقض مي‌کند؛ ولي آمريکا با متحدان خود همکاري مي‌کند تا مطمئن شود تهران اين توافق را کاملا اجرا خواهد کرد يا روابط خود را با دونالد ترامپ، «خوب» توصيف کرد و گفت در بيان ديدگاه‌هايش با او هيچ مشکلي ندارد.

واکنش اتحاديه اروپا به ترامپ

يکي از دلايلي که ترامپ خود را منتقد توافق برجام مي‌خواند، اين است که او فکر مي‌کند کسي که از اين توافق بهره مي‌برد، اروپاست نه آمريکا؛ او اين گفته را در زمان امضاي توافق ايران با شرکت هواپیمايي «ايرباس» گفته بود. شايد دليل سکوت او براي توافق ايران با شرکت «بويينگ» رقابت به نفع آمريکا باشد. بعد از آمدن ترامپ به کاخ سفيد بارها فدريکا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، از توافق برجام با عنوان «توافقي بين‌المللي» دفاع مي‌کند که هيچ کشوري به‌ صورت يک‌طرفه نمي‌تواند درباره آن تصميم بگيرد. وقتي ترامپ روز چهارشنبه تحريم‌هاي جديد عليه ايران را امضا کرد، سخنگوي فدريکا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، از تعهد همه کشورها به توافق برجام گفت. «کاترين ري» گفت: «ما همچنان ادامه انجام تعهدات طرف‌ها در برجام را انتظار داريم».

رئيس کميسيون اروپا واکنش نشان داد

اتحاديه اروپا به امضاي مصوبات اخير کنگره آمريکا از سوی رئيس‌جمهوري اين کشور که شامل اعمال تحريم‌هايي عليه روسيه، ايران و کره‌شمالي مي‌شود، واکنش نشان داد. به گزارش خبرگزاري «رويترز»، به‌ دنبال امضاي تحريم‌هاي مصوب کنگره آمريکا عليه سه کشور ايران، روسيه و کره‌شمالي از سوی دونالد ترامپ، «ژان کلود يونکر»، رئيس کميسيون اروپا، نسبت به اين اقدام ابراز نگراني کرد. او گفت: «ما بايد از منافع اقتصادي خود در برابر آمريکا دفاع کنيم و اين کار را خواهيم کرد». به گفته يونکر، اين تحريم‌ها مي‌تواند تأثيري منفي بر نهادهاي اروپايي ازجمله شرکت‌هاي نفت و گاز داشته باشد و اين موضوع بر منافع اتحاديه اروپا اثر دارد.

آمريکا مي‌خواهد ايران از برجام خارج شود

ايران به امضاي قانون تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران، روسيه و کره‌شمالي واکنش نشان داد. سيدعباس عراقچي، معاون وزير امور خارجه ايران گفت: «هدف اصلي آمريکا از اعمال اين تحريم‌ها عليه ايران، ازبين‌بردن برجام است و ما نسبت به اين حرکت واکنش بسيار هوشمندانه‌اي خواهيم داشت». عراقچي در گفت‌وگو با بخش خبري ساعت ٢١ شبکه يک سيما گفت: «کاري که امروز ترامپ انجام داد مورد انتظار بود و طبيعي بود قانوني را که کنگره تقريبا با اجماع تصويب کرده است، او امضا کند و دليل اين موضوع تلقي‌اي است که در آمريکا نسبت به برجام و ايران وجود دارد».

بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امور خارجه، هم به‌ دنبال امضاي لايحه تحريم‌هاي مجالس سنا و نمايندگان آمريکا عليه ايران گفت: «جمهوري اسلامي ايران در مقابل نقض برجام از سوی آمريکا سکوت اختيار نخواهد کرد و به‌زودي سلسله اقدامات مقابله‌اي کشور از طریق مجلس شوراي اسلامي و دولت جمهوري اسلامي ايران اعلام خواهد شد... اما بي‌شک جمهوري اسلامي ايران در دام توطئه‌هاي مثلث شوم استکبار - صهيونيسم و تروريسم وهابي نخواهد افتاد».

علي‌اکبر ولايتي، رئيس مرکز تحقيقات استراتژيک مجمع تشخيص مصلحت نظام، هم گفت: «متحدان آمريکا موافق اعمال تحريم‌هاي گسترده اقتصادي عليه ايران و روسيه نبوده و درصدد مقابله با اين تحريم‌هاي بدون منطق هستند و ايران پيروز اين ميدان خواهد بود». مهم‌ترين دغدغه ترامپ، يافتن راهي براي نقض برجام است؛ اگرچه مجبور است به آن توافق پايبند باشد. گفت‌وگوي او با نخست‌وزير استراليا، اين فرضيه را تأييد مي‌کند. وقتي نخست‌وزير استراليا به ترامپ مي‌گويد: «واضح است توافق برجام آنچه شما مي‌خواهيد نبوده است؛ اما شما به آن پايبند خواهيد بود». ترامپ پاسخ مي‌دهد: «من چاره‌اي ندارم. من بايد بگويم که چاره‌اي ندارم جز اينکه به توافق رئيس‌جمهور قبل از خودم احترام بگذارم. من فکر مي‌کنم اين ‌يک توافق وحشتناک است؛ توافقي مضمحل‌کننده که من هرگز آن را امضا نمي‌کردم. اين‌ يک شرمساري براي آمريکاست».

http://www.sharghdaily.ir/News/137757

ش.د9601773