اتحادیه جدید عربی و آینده مبهم شورای همکاری خلیج فارس

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1396/09/21 – شماره 11039 – صفحه 16)

شکل گیری اتحادیه جدید عرب در شرایطی از سوی عربستان و امارات مطرح شده که اختلاف میان کشورهای عربی منطقه و سابقه اتحادیه‌های موجود، آینده مبهمی را برای روابط دیپلماتیک و همچنین شورای همکاری خلیج فارس ترسیم کرده است.

شورای همکاری خلیج فارس در حالی سی و هشتمین نشست خود را پشت سر گذاشت که به توصیف کارشناسان در یکی از بدترین شرایط خود به سر می‌برد؛ عمیق‌تر شدن اختلافات میان اعضا و شکاف‌های به وجود آمده در روابط آنها، تنش آفرینی برخی کشورهای منطقه با هدف سلطه جویی بر منطقه از مهمترین دلایلی است که موجودیت این شورا به چالش کشیده است.

در میانه این اختلافات، تیرگی روابط و مناسبات کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و سیطره جویی برخی رژیم‌های منطقه‌ای اخباری از شکل گیری اتحادیه جدید با مشارکت عربستان و امارات به گوش می‌رسد، چنانکه ساعاتی پیش از برگزاری سی و هشتمین نشست شورای همکاری خلیج فارس «خلیفه بن زاید آل نهیان» رئیس امارات فرمان تشکیل کمیته همکاری‌های مشترک در عرصه‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی بین امارات و عربستان را صادر کرد، اقدامی که صاحب نظران و تحلیل گران، بنیاد آن را دشمنی و تنش افکنی دانسته و مهر تاییدی بر انقضای شورای همکاری خلیج فارس معرفی می‌کنند.

تشکیل اتحادیه جدید عربی در شرایطی از سوی امارات و عربستان اعلام شده است که پیش‌بینی می‌شد نشست اخیر شورای همکاری خلیج فارس، پایانی بر اختلافات موجود میان کشورهای عضو باشد.

پیش از نشست نیز برخی منابع از رایزنی امیر کویت به عنوان میزبان شورای همکاری خلیج فارس برای شرکت همزمان امیر قطر و پادشاه عربستان حکایت می‌کرد، اما غیبت پادشاه عربستان، امیر بحرین و امیر امارات، تقلیل مدت زمان برگزاری نشست از دو روز به چند ساعت و ابهامات موجود در بیانیه پایانی این نشست نشان داد که سایه سنگین اختلافات، تفرقه افکنی و سلطه جویی برخی اعضا، این شورا را به به پایان عمر خود نزدیک ساخته است.

شکل گیری اتحادیه جدید عربی از سوی عربستان و امارات پرسش‌هایی را ایجاد می‌کند از جمله؛ تشکیل این اتحادیه چه تاثیری بر موقعیت شورای همکاری خلیج فارس خواهد داشت؟ با توجه به شرایط موجود و مسائلی همچون اختلاف کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و سلطه جویی برخی رژیم‌های عربی منطقه این اقدام چه پیامدهایی در منطقه بر جای خواهد گذاشت؟

ایرنا برای بررسی این موضوع با «صباح زنگنه» تحلیلگر مسایل خاورمیانه به گفت و گو پرداخته است. وی بر این دیدگاه است که این نوع اقدامات(تشکیل اتحادیه جدید عربی) از آنجا که با روحیه سلطه گری و دشمنی با دیگران شکل می‌گیرد، هرگز آینده مثبت و روشنی نخواهد داشت.

صباح زنگنه با بیان اینکه تشکیل اتحادیه جدید عربی، به نوعی اعتراف به شکست شورای همکاری خلیج فارس است، گفت: اهدافی که اتحادیه عرب به خاطر آن تشکیل شده بود، مشخص است و آن بسیج امکانات، در جهت حفظ منافع و دفاع از منافع جهان عرب بود.

تاکید بر هماهنگی و همکاری میان کشورهای عربی به منظور دستیابی به رشد و توسعه و پیشرفت است، اما هیچ کدام از این اهداف و تحولات حاصل نشد، همین مساله در مورد شورای همکاری خلیج فارس نیز صدق می‌کرد، زیرا قرار بود این شورا میان کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس وحدت هدف و وحدت در مسائل اقتصادی، مالی و همچنین اقدام به متحد کردن ارتش‌ها و نیروهای کشورهای عضو شورا ایجاد کند، اما بازهم هیچ کدام از ین اهداف محقق نشده است.

در خصوص چرایی محقق نشدن این اهداف، دو علت وجود دارد؛ نخست اینکه کشوری که خود را بزرگتر از کشورهای دیگر می‌داند خواهان سلطه و سیطره بر همه اراده‌ها و مصوبات این شورا و تسلط برتک تک کشورها بوده و در واقع سایر کشورها را تابع محض خود می‌خواست. علت دوم این است که شورا به جای هدف قرار دادن مسائل مثبت و همکاری در جهت توسعه این شورا با همان روحیه کشورهای مدعی سلطه علیه همسایگان به کار برده شد. تحریک رژیم بعث و صدام حسین علیه ایران، حمله و جنگ فراگیر علیه یمن و اعزام نیروهای تروریستی به عراق و سوریه و محاصره قطر، مصادیق روحیه سلطه جویی و تنش آفرینی این رژیم‌ها است. در واقع همین علت دوم کمر اتحاد شورای همکاری خلیج فارس را شکست.

هم اکنون اگر این دو علت همچنان راهنمای فعالیت اتحادیه جدید باشد، از الان باید فاتحه این اتحادیه را خواند.

تحلیل گر مسائل خاورمیانه با تاکید بر اینکه «هر نوع حرکت و اقدامی که بر مبنای روحیه سلطه جویی و دشمنی با دیگران شکل گیرد، هرگز آینده و چشم انداز مثبت و روشنی نخواهد داشت»، اظهار کرد: اندکی درنگ نشان می‌دهد که اتحادیه‌هایی موفق عمل کرده‌اند که به فکر تجمیع نیرو در مسیر مثبت و همکاری سازنده بوده‌اند. اتحادیه‌هایی که بر پایه دشمنی با دیگران بنا می‌شود، آغازی برای تضییع امکانات و زائل شدن ملت‌ها و ثروت‌ها خواهند بود. خطر بسیار نزدیک خواهد بود. بقیه کشورهای عضو شورای همکاری، کویت و سلطنت عمان در اهداف نزدیک این تعارضات و دشمنی‌های قرار خواهند گرفت و کشور ما نیز از این دشمنی‌ها بی‌نصیب نخواهد بود.

زنگنه با بیان اینکه «شورای همکاری خلیج فارس به تاریخ پیوست و تاریخ استفاده از آن منقضی شده است»، گفت: ناکامی عربستان و برخی مقامات فعلی امارات عربی متحده از این موضوع قابل لمس و مشهود است. منطقه تاکنون از دشمنی و درگیری‌ها هیچ بهره مثبتی به نفع ملت‌های منطقه نبرده است و تنها راه آرامش، امنیت و ثبات در منطقه ابتکار عمل سازنده و دعوت به همکاری منطقه‌ای بدون استثنا و کنار گذاشتن کشورها محقق می‌شود.

http://jomhourieslami.net/?newsid=157100

ش.د9603837