مقصد نهایی نفت داعش کجاست؟

(روزنامه مردم‌سالاري ـ 1396/07/15 ـ شماره 4431 ـ صفحه 10)

رشد تجارت نفت توسط د اعش

برخلاف گروه‌های افراطی اسلا‌می‌دیگر چون القاعده یا طالبان که از نظر مالی وابسته هستند داعش سعی کرده با ایجاد یک شبکه منظم تجارت سیاه، منابع مالی خود را تامین نماید. البته این تجارت غیرقانونی در خاورمیانه بی سابقه نیست، سه دهه قبل، این تجارت توسط صدام حسین، رییس جمهور عراق، که کشورش تحت شدیدترین تحریم‌های جهانی قرار گرفته بود برای فروش نفت خام و تامین منابع مالی خود، مجبور به روی آوردن به این نوع مبادلات شد. سودی که این تجارت نسیب خلیفه ‌می‌کند به طور شگفت آوری برای وی درآمدزا است و درآمدی معادل فروش 60% نفت سوریه و 7% نفت عراق را در بر دارد .از نقطه نظری دیگر، پس از تسلط داعش بر منابع نفت خام در تابستان 2014، داعش توانست تولید نفت خود را بلافاصله به حدود 30/000 بشکه در روز برساند. این مقدار باز هم بالاتر رفت و به حدود 45/000 بشکه در روز در فوریه 2015 رسید. با توجه به قیمت نفت در نیمه دوم 2015، ‌می‌توان محاسبه کرد که درآمد خلافت اسلا‌می‌از محل معاملات نفتی روزانه حدود 1/5 میلیون دلار در روز بوده است. البته از اواخر 2016 با شکست‌های پیاپی داعش در سوریه و عراق، روند استخراج نفت در مناطق تحت کنترل و به تبع آن،درآمد نفتی این گروه به شدت کاهش پیدا کرده است. البته نباید این نکته را فراموش کرد که قطعاً داعش ن‌می‌تواند نفت خود را با قیمت‌های جهانی به فروش برساند، زیرا اساس فروش نفت توسط داعش از طریق مبادلات با دلالان نفتی امکان پذیر است و بنابراین احتمال اینکه این نفت به قیمت‌های بسیار کمتر از قیمت جهانی به فروش برسد بعید به نظر ن‌می‌رسد. نیویورک تایمز از فروش نفت به دست داعش به عنوان «سم بازار نفت» یاد ‌می‌کند، دلیل آن را هم فروش نفت توسط این گروه به یک سوم قیمت جهانی اعلام ‌می‌دارد.

سهم داعش و ابزار تجارت و انتقال نفت توسط این گروه

قاعدتاً مساحت بزرگ از نواحی تحت کنترل داعش دارای میادین نفتی بزرگی است که کنترل آنها پس از آغاز جنگ داخلی سوریه از دست دولت مرکزی این کشور خارج شده است. اکثر این میادین نفتی توسط شرکت‌هایی چون «شرکت نفتی الفرات»، «رویال دچ آلمان» و «شل» اداره ‌می‌شده. نفتی که از این میادین استخراج ‌می‌شده همواره به دلیل پایین بودن درصد «سولفور» آن دارای کیفیت بالا و سهولت در برداشت بوده است.استحصال این نفت به دلیل موجود بودن در سطوح پایین زمین با قیمت پایین و بسیار اقتصادی است. حدود 35% این نفت مصرف داخلی سوریه و بقیه با لوله مستقیم به ترکیه منتقل ‌می‌شود که پس از جنگ داخلی و نابودی لوله‌ها، این انتقال به وسیله تانکرهای نفتی صورت ‌می‌پذیرد.دلال –قاچاقیان نفتی مسئولیت خرید و انتقال این کالای سیاه را با حدود روزانه 30 کامیون نفت کش به عهده دارند. تخفیف کافی که به از فروشندگان داعش ‌می‌گیرند بزرگترین مشوق این دلالان برای معامله ای سودآور با آنها، علی رغم خطرات زیاد این انتقالات ‌می‌شود. تمام این معاملات به صورت نقدی و بدون هر گونه نقل و انتقال بانکی صورت ‌می‌پذیرد. البته داعش مقداری از این نفت را با استفاده از نفت کش‌ها به نقاط مختلف امارت خود منتقل ‌می‌کند و برای مصارف داخلی مورد استفاده قرار ‌می‌دهد که بیشتر این نفت به تنها پالایشگاه فعال داعش در «دیرالزور» سوریه منتقل و برای تولید محدود بنزین مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. اگر حجم هر تانکر را 30000 لیتر در نظر بگیریم هر تانکر نفتی باید سود معادل 40000 دلار در هر تانکر نسیب داعش کند. به دلیل مسائل امنیتی تعداد زیادی ایستگاه بازرسی بر سر راه نفت کش‌ها قرار داده شد و به نظر ‌می‌رسد امنیت این انتقال تا مرزهای ترکیه توسط داعش تضمین شده است. به علاوه اینکه این کامیونها هیچ گاه توسط حملات هوایی آمریکا مورد اصابت قرار نگرفتند و احتمالاً دلیل آن ترس از واکنش متقابل توسط این گروه تروریستی است.به هر حال این تجارت سودآور مدت زیادی است که در سوریه، عراق و جنوب شرق ترکیه در جریان است. با بازبینی عکس‌های ماهواره ای و تطبیق آنها با نقشه‌های قبل از جنگ متوجه ‌می‌شویم که داعش برای انتقال نفت خام از مسیر درجه یک E-90 استفاده ‌می‌کنند. داعش با ایجاد تعداد زیادی ایست بازرسی در طول این مسیر به صورت زنجیروار این مبادله را تحت پوشش خود قرار داده است. لازم به ذکر است که جاده E-90 یک مسیر ترانزیتی درجه یک شرقی- غربی است که از لیسبون پرتغال شروع و به مرز عراق با ترکیه ختم ‌می‌شود.این مسیر از شهرهای مه‌می‌چون «سانیلورا»، «اورغا»، «هاکاری»، «سیرت»، «عثمانیه»، «آدانا»، «آدیامان»، «وفاردین» ‌می‌گذرد. این رشته مرکز تجاری به «آدانا» ‌می‌رسد، جایی که به یک مسیر کشتیرانی ختم ‌می‌شود، مسیر کشتیرانی «سیهان».

بندر سیهان

سیهان شهری است واقع در جنوب شرق ترکیه و در حاشیه رود سیهان. سیهان را ‌می‌توان به نوعی به مرکز حمل و نقل، خاورمیانه و آسیای مرکزی دانست این شهر همچنین در مسیر خط لوله انتقال نفت و گاز طبیعی روسیه قرار دارد. بندر سیهان از سال 2008 که سرمایه گذاری‌های بزرگی در آن انجام شده مجهز به یک ترمینال نفتی شده است که بیشتر برای تخلیه بارگیری «هیدروکربن» مورد نیاز ترکیه تعبیه شده است. این هیدروکربن از دریای خزر توسط خط لوله باکو- تبلیسی- سیهان و به تازگی هم با خط لوله ای از کردستان عراق به سیهان وارد ‌می‌شود. این ترمینال همچنین در مسیر خط لوله کرکوک- سیهان قرار دارد. این ترمینال مساحتی بالغ بر 144 هکتار دارد و بسیار مدرن است. بندر دارای محل بارگیری به عمق 23/2 متر است، که امکان بارگیری تانکرهایی تا 500 پا را دارد. در کل این بندر قابلیت بارگیری بالای 50 میلیون تن نفت در سال را دارد.

براساس آمار، حجم نفت خام مبادله شده در بندر سیهان ترکیه از آوریل 2014 (یعنی زمان تسلط داعش بر چاه‌های نفت) تا آوریل 2015 از 350 بشکه در روز به 850 بشکه در روز رسیده است و حدود 60% افزایش داشته است. بررسی دقیق عکس‌های ماهواره ای و تحلیل آمار نشان ‌می‌دهد که نفت استخراجی داعش به وسیله جاده E-90 و بندر سیهان به دیگر مناطق ترکیه، و نهایتا اروپا منتقل می‌گردد.

http://www.mardomsalari.net/4431/page/10/23471

ش.د9602681