نیما؛ نظام یکپارچه معاملات ارزی

طی سه ماه گذشته بازار ارز دچار اختلال شدید شد و قیمت ارز رشد غیر منتظره‌ای را تجربه کرد که با متغیرها و شاخص‌های کلان و بنیادین اقتصادی کشور تناسب نداشت؛ بلکه عمدتاً متأثر از برخی مشکلات اقتصادی، القائات خارجی و عملیات سوداگرانه در بازار ارز بود. بانک مرکزی برای برون‌رفت از وضعیت موجود و برگرداندن آرامش به بازار و در راستای ایجاد آرامش و تأمین ارز خارجی مورد نیاز تدابیری از جمله انتشار گواهی سپرده ریالی، انتشار گواهی سپرده ریالی مبتنی بر ارز و پیش‌فروش سکه بهار آزادی را اتخاذ کرده است تا کمی از التهاب این بازار بکاهد. با توجه به اینکه بخش عمده مشکلات موجود در بازار ارز مربوط به انجام عملیات سوداگرانه (سفته‌بازی و دلالی ارز) تصور می‌شد، بانک مرکزی در اقدام دیگری و با هدف تسهیل در تأمین ارز ثبت سفارش‌های غیر بانکی و سرعت‌بخشی به تأمین ارز موردنیاز واردکنندگان، نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) را به صورت آزمایشی فراهم کرد.
اکنون برای تأمین ارز جهت واردات کالا در کشور به دو روش اقدام می‌شود؛ در روش اول که روش بانکی است، از طریق سامانه‌های موجود، از جمله پرتال ارزی، نظارت و مدیریت بر آن انجام می‌شود. روش دوم که روش غیر بانکی است، عمدتاً از طریق صرافی‌ها انجام می‌شود و مبالغی که از طریق تأمین ارز صورت می‌گیرد، بسیار بالاست و سامانه به مانند پرتال ارزی که متعلق به بخش بانکی تأمین ارز متقاضیان است، وجود ندارد؛ لذا بانک مرکزی برای اعمال مدیریت در این روش، سامانه‌ای را با نام سامانه نیما طراحی کرده تا در بخش مربوط به تأمین ارز روش‌های غیر بانکی را نظارت کند.
با استفاده از این سامانه، خریداران و فروشندگان ارز متناسب با نیازهای خود نسبت به انجام عملیات ارزی در محیط الکترونیک اقدام می‌کنند. در مرحله نخست، واردکنندگان برای تأمین ارز کالای وارداتی به عنوان متقاضی خرید ارز و تمام صرافی‌ها به عنوان فروشنده ارز نقش ایفا خواهند کرد. این سامانه امکان مدیریت بازار ارز برای سیاستگذار و امکان فعالیت شفاف را برای متقاضیان ارز فراهم می‌کند. در این روش با هماهنگی صورت گرفته بین بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت، بازرگانان می‌توانند با مراجعه به سامانه جامع تجارت، درخواست خود را برای تأمین ارز ثبت سفارش‌های غیر بانکی انجام دهند. این اطلاعات به صورت سیستمی و برخط به سامانه نیما منتقل می‌شود و در ادامه متقاضیان پیشنهادهای (پاسخ‌های) ارائه شده از سوی صرافی‌ها را مشاهده و در نهایت نسبت به خرید ارز اقدام
 می‌کنند.
این سامانه برای تسهیل دریافت ارز و امکان استفاده از ارز در یک فضای رقابتی سالم طراحی شده است. در ادامه فعالیت این سامانه صادرکنندگان غیر نفتی هم می‌توانند ارز خود را در این سامانه عرضه کنند.  بنابراین در حوزه بانکی پرتال ارزی و در روش غیر بانکی سامانه نیما در جهت مدیریت خرید و فروش ارز نقش ایفا خواهند کردند. در مرحله نخست اجرای این سامانه، ثبت درخواست‌ها برای ارزهای یورو و یوآن امکان‌پذیر است و متعاقباً در گام‌های بعدی امکان درخواست برای دیگر ارزها نیز فراهم خواهد شد.