مرز اصلاحات و اپوزیسیون کجاست؟!

«مصطفی تاج‌زاده» یکی از بازیگران مؤثر و نیروهای شناخته شده جریان اصلاحات در مصاحبه تصویری با «اعتماد آنلاین» ـ پایگاه روزنامه اعتماد ـ به بررسی و اظهارنظر درباره مسائل سیاسی گذشته و حال حاضر ایران پرداخته است. وی در این گفت‌وگو به صراحت اعلام می‌کند که نه با جمهوری اسلامی موافق است و نه به مدل حکومت اسلامی منطبق بر ولایت فقیه اعتقاد دارد. او این را هم گفته است که امروزه بسیاری از اصلاح‌طلبان نیز چنین می‌اندیشند! تاج‌زاده حرف عجیب و تأمل‌برانگیز دیگری نیز بر زبان آورده است و آن، اینکه خودش و بخش زیادی از اصلاح‌طلبان از نظام جمهوری اسلامی حمایت سیاسی می‌کنند و نه حمایت اعتقادی. وی درباره این ادعا توضیح داده است چون در شرایط فعلی برای نظام سیاسی حاکم جایگزینی سراغ ندارند، حمایت‌شان از نظام سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه، از سر اجبار، اضطرار و ملاحظات سیاسی است!
در این باره توجه به چند نکته حائز اهمیت است.
۱ـ نخست آنکه تاج‌زاده تا سال ۸۸ که به اتفاق برخی دیگر از اصلاح‌طلبان افراطی علیه جمهوریت و انتخابات مردم ایران شوریدند و به رأی مردم تمکین نکردند، بیش از سی سال مسئولیت‌های گوناگون را در نظام جمهوری اسلامی برعهده داشته و به تبع آن، از فرصت‌های اقتصادی ناشی از مسئولیت‌های سیاسی بهره‌های فراوان برده است؛ اما حالا که می‌گوید از اساس به چنین نظامی اعتقاد ندارم و از اول رفتن به سمت مدل جمهوری اسلامی و ولایت فقیه خطا و اشتباه بوده است، سوگمندانه باید گفت این اظهار نظر پس از سال‌ها در اختیار داشتن برخی مناصب مدیریتی، نشانه تلخ و ناگوار نهادینه شدن نفاق و مشکلات شخصیتی و هویتی در جریان روشنفکری و مدعی اصلاح‌طلبی در ایران است.
۲ـ مسئله مهم دیگر اینکه اگر این اظهارنظر تاج‌زاده مبنی بر اینکه بخش زیادی از اصلاح‌طلبان چون وی به نظام سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه اعتقاد ندارند، مطابق با خبرها و اطلاعات صحیح باشد، پس این همه تلاش و تکاپوی جریان اصلاح‌طلبی برای حضور سیاسی و قرار گرفتن در ساختار حاکمیتی کنونی کشور چه معنایی دارد؟! در کجای جهان می‌توان افراد و گروه‌هایی را یافت که هم بکوشند در نظام سیاسی باشند و هم به آن نظام معتقد نباشند و با آن به ستیز برخیزند؟ این نکته تاج‌زاده را باید با حساسیت و هوشمندی پی گرفت و هرگز نباید در این زمینه تاج‌زاده را رها کرد. در وهله بعد، اصلاح‌طلبان نیز باید نسبت خود با موضع تاج‌زاده را بازتعریف کنند و خود را به پاسخگویی شفاف و صریح ملزم بدانند؛ زیرا موضوع در ارتباط با اداره کشور و سرنوشت جامعه و حکومت است که بسیار حساس و حائز اهمیت تلقی می‌شود. متأسفانه، تا لحظه تهیه این یادداشت هیچ فرد و گروه منسوب به جریان اصلاحات موضعی انکارآمیز یا اعتراضی علیه اظهارات تاج‌زاده اتخاذ نکرده‌ است.
۳ـ به نظر می‌رسد، مشکل اساسی در این است که اصلاح‌طلبان تاکنون تعریفی از اصلاحات مد نظرشان و اینکه کجا را می‌خواهند اصلاح کنند، ارائه نکرده‌اند. به عبارتی، اگر تعریفی عینی و نسبتاً دقیق از آنچه شعارش را می‌دهند، در اختیار افکار عمومی قرار می‌دادند، هیچ‌گاه از اظهارات برخی عوامل مؤثر اصلاح‌طلبی بوی براندازی و اپوزیسیون بودن برای نظام جمهوری اسلامی به مشام نمی‌رسید. واقعیت آن است که آشفتگی معنایی و مفهومی در دستگاه معرفتی و تبیینی جریان اصلاحات، شناخت نگرش‌ها و کنش‌های این جریان را سخت و پیچیده کرده است. این در حالی است که نظام جمهوری اسلامی ایران به ضرورت وجود تکثر دیدگاه‌ها و احزاب سیاسی معتقد است و نشانه بارز آن نیز راهیابی افراد و گروه‌های منسوب به جریان اصلاحات و اصولگرا در ساختارهای سیاسی کشور است؛ اما در ازای آن، حداقل انتظار از گروه‌های سیاسی آن است که تکلیف خود را نسبت به نظام جمهوری اسلامی ایران و اصول و ضوابط کلی حاکم بر آن روشن کنند. آیا می‌خواهند نقش حمایت‌گرانه داشته باشند یا با ادعا و ژست روشنفکری می‌کوشند با دوقطبی کردن فضای سیاسی جامعه نقش اپوزیسیون به خود بگیرند؟ به تازگی رهبر معظم انقلاب به صراحت از کسانی که در کشور مسئولیت دارند یا در گذشته مسئولیت داشتند، خواستند که به جای آنکه فرافکنی کنند و نقش اپوزیسیون به خود بگیرند، در برابر مردم به دلیل عملکردشان پاسخگو باشند.