تعیین دقیق و هوشمندانه شعارهای سالیانه از سوی رهبر معظم انقلاب حاوی این پیام مهم برای افکار عمومی است که نظام اسلامی به مسائل و چالشهای زندگی و معیشت آنها توجه دارد و از اینرو، به میزانی که برای تحقق این شعارها تلاش شود، امید و اعتماد به نظام بیشتر میشود.
از زمانی که رهبری معظم انقلاب سکاندار هدایت کشتی انقلاب شدهاند، همواره در ابتدای هر سال، آن سال را با عنوان خاصی نامگذاری کردهاند که تحت عنوان «شعار سال» مطرح شده است. در بررسی و تجزیه و تحلیل این اقدام رهبر معظم انقلاب، میتوان این نامگذاری را در ردیف و درواقع، در طول و در راستای اسناد بالادستی و توسعه ای کشور دانست، بویژه از حدود 10 سال پیش که بیشتر شعارها ماهیت اقتصادی – معیشتی داشتهاند. براین اساس، در اینجا این سؤال مطرح میشود که با وجود اسناد بالادستی مانند سند چشمانداز توسعه 20 ساله کشور و یا برنامههای پنج ساله توسعه، انتخاب شعارهای سالیانه چه ضرورتی دارد و چه فوایدی بر آن مترتب است؟ در پاسخ به این سؤال ابتدا باید به رابطه میان اسناد بالادستی و شعارهای سالیانه پرداخت و سپس ضرورتها و فواید انتخاب شعارهای سالانه را تشریح کرد.
در مورد بخش نخست باید گفت رابطهی اسناد بالادستی و شعارهای سالیانه، از نوع عموم و خصوص مطلق است؛ یعنی شعارهای سالانه در عرض و یا در تعارض با اسناد بالادستی نیستند. علاوه بر این، این شعارها در راستای الزامات و بایستههای تحقق افقهای تعیینشده در اسناد بالادستی مانند سند چشمانداز هستند. در راستای بخش دوم نیز میتوان به چند نکته اشاره کرد:
1- هدفگذاری: با عنایت به اینکه اهداف، روشها و ابزارها سه رکن اصلی هر راهبرد هستند، نامگذاری سالها اقدامی راهبردی است و درواقع، اولین قدم در تعیین راهبرد توسعه و اداره کشور است که با تعیین روشهای تحقق و تعبیه و فراهم کردن ابزارهای مناسب برای حرکت به سمت تحقق این هدف، سایر اجزای این راهبرد تکمیل میشود.
2- تمرکز انرژی(ارادهی معطوف به هدف): باتوجه به اینکه با هدفگذاری مناسب، زمینه برای تمرکز انرژی جهت تحقق آن هدف آسانتر فراهم میشود، با انتخاب شعار سال میتوان امیدوار بود که عزمها و ارادهها برای تحقق هدف جدیتر و قویتر شود. براین اساس، انتخاب شعار سال درواقع، نوعی هشدار به دولتها و دستگاههای مسئول است که باید در برنامهها و اقدامات خود برای تحقق افق تعیینشده در ابتدای سال به طور جدی تلاش کنند.
3- ملاکی برای ارزیابی: هرچند اسناد بالادستی مانند برنامهی چشمانداز بیست ساله، برنامههای پنج سالهی توسعه و حتی بودجهریزی سالیانه معیارهایی برای ارزیابی و قضاوت دربارهی عملکرد دولت و دستگاههای اجرایی کشور است، اما در این میان، شعارهای سالیانه نیز خود میتوانند معیار و ملاکی مشخصتر و عینیتر برای ارزیابی اقدامات یک سالهی دولتها و دستگاههای مختلف باشد.
4- نمایندگی افکار عمومی: از آنجا که شعارهای سالیانه بیش از اسناد بالادستی عینی و واقعی بوده و قابلیت عملی شدن دارد، بیشتر با مسائل و چالشهای زندگی روزمره در ارتباط بوده، به نظر میرسد که عمل به الزامات این شعارها و تحقق آنها بهتر میتواند ثمرههای کارآمدی را در جامعه نمایان سازد و نویدبخش آینده و افقی روشن باشد. در همین زمینه قابل ذکر است که تعیین دقیق و هوشمندانه شعارهای سالیانه از سوی رهبر معظم انقلاب حاوی این پیام مهم برای افکار عمومی است که نظام اسلامی به مسائل و چالشهای زندگی و معیشت آنها توجه دارد و از اینرو، به میزانی که برای تحقق این شعارها تلاش شود، امید و اعتماد به نظام بیشتر میشود. به بیان دیگر، هرچند که مردم و مسئولان مخاطب اصلی شعارهای سالیانه رهبری هستند، اما باتوجه به مسئولیتهای اجرایی دولت و اینکه بسیاری از امکانات و ظرفیتهای کشور در دولت متمرکز است، به نظر میرسد که مخاطب جدی این شعارها دولتها بوده و آنها باید بیش از سایر مخاطبان برای تحقق این هدفها تلاش کنند. براین اساس میتوان گفت که انتخاب شعارهای سالیانه که برخاسته از مسائل اصلی کشور و نیازها و چالشهای زندگی روزمره مردم است، نوعی نمایندگی افکار عمومی توسط مقام معظم رهبری است و ایشان هم در راستای رسالتهای رهبری خویش هر ساله افق و هدفی را برای دولتها تعیین میکنند.
نکته پایانی اینکه هرچند که نامگذاری سالها اقدامی مفید بوده و کارکردهای متعددی دارد، اما شرط بهرهبرداری کشور از این کارکردها، عمل و اقدام در راستای تحقق و به عینیت درآوردن این شعارها است وگرنه صرف نامگذاری سالها، نمیتواند گرهگشای مشکلات کشور باشد.