حرف روز/ نمایش کاغذی یا تضمین قطعی؟

پایگاه بصیرت / مصطفی قربانی

یادداشت: اجرایی شدن مقررات مسدودساز اتحادیه‌ اروپا از روز گذشته از دیدگاه اروپایی‌ها، به نوعی تضمین آنها به ایران برای ماندن در برجام و حفظ آن است. بنا به مقررات مسدودساز، اتحادیه‌ اروپا موظف به حمایت از فعالیت‌ شرکت‌های اروپایی در ایران در مقابل تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا می‌شود و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد از اجرای قوانین تحریمی آمریکا خودداری کنند و همچنین، جرایم صادرشده در دادگاه‌های آمریکا علیه شرکت‌ها و طرف‌های اروپاییِ در حال فعالیت با ایران را به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال، همان‌گونه که رئیس بخش خدمات مالی اتحادیه‌ اروپا اذعان داشت، اقدامات اروپا در برابر تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا اثر محدودی خواهد داشت. افزون بر این، بنا به اعلام رئیس‌جمهور فرانسه، شرکت‌های اروپایی خود مختار به ادامه یا قطع فعالیت‌های خود در ایران هستند و دولت‌های اروپایی نمی‌توانند آنها را به ماندن در ایران مجبورکنند. شرکت‌ها نیز دو دسته‌اند؛ شرکت‌های کوچک که حوزه‌ فعالیت و مانور آنها محدود بوده و شرکت‌های بزرگ که در سطح بین‌المللی فعالیت دارند. دسته‌ اول نیاز چندانی به دسترسی به شبکه مالی و بانکی آمریکا ندارند و بنابراین، می‌توانند به راحتی در ایران به فعالیت خود ادامه دهند و دسته‌ دوم برای ادامه‌ فعالیت خود در نقاط گوناگون جهان، نیازمند دسترسی به شبکه مالی و بانکی آمریکا هستند و باید بین ماندن در ایران و دسترسی به بانک‌های آمریکا برای انجام معاملات دلاری خود و نقل و انتقال دلار، یکی را انتخاب کنند که در این میان به نظر می‌رسد انتخاب ایران و ترجیح آن به مزایای ارتباط با آمریکا برای آنان کاری بسیار دشوار و حتی غیر محتمل باشد. با وجود این، اگرچه این اقدام اتحادیه اروپا در ظاهر اقدام مثبتی است، اما محدود بوده و توان این اتحادیه نیز بیش از اینها نیست. بنابراین، این اقدام نه نمایش کاغذی و نه تضمینی قطعی است و هر چه هست تأمین‌کننده‌ اهداف ایران در برجام نیست؛ از این رو، در این وضعیت باید با هوشیاری هرچه تمام‌تر، تصمیم‌گیری کرد.
در عین حال، نباید فراموش کرد که سران تروئیکای اروپایی ضمن تأکید بر حفظ برجام، بر مقابله با برنامه موشکی و منطقه‌ای ایران نیز تأکید کرده‌اند که سناریویی بس خطرناک است و باید با آن مقابله‌ جدی صورت گیرد؛ یعنی اینها خواسته‌ آمریکا در مقابل ایران را به روش دیگری مطرح کرده‌اند که باید از طرح هر گونه بحثی در این زمینه از سوی اروپایی‌ها، جلوگیری کرد.