خروج مالزی از باتلاق یمن

عربستان و امارات در سال 2015 با تشکیل ائتلافی متشکل از چند کشور عربی مانند مصر، اردن، بحرین، قطر و کویت به یمن حمله کرد. اما این ائتلاف از همان آغاز با چالش های زیادی مواجه بود و به جز عربستان و امارات اغلب اعضای دیگر تنها حضور اسمی در این ائتلاف داشتند. روند شکست های میدانی باعث شده است تا این ائتلاف با چالش های بیشتری مواجه شود. مالزی که از سال 2015 به عضویت این ائتلاف درآمده بود اخیرا خروج خود از ائتلاف را اعلام کرد. این مسئله شکست دیگری برای عربستان و امارات خواهد بود. اما چرایی این اقدام مالزی و پیامدهای آن می تواند در تعیین سرنوشت جنگ یمن بسیار مهم باشد.

دولت جدید مالزی و تغییر سیات های خاورمیانه ای

وزیر دفاع مالزی اخیرا اعلام کرد به زودی نظامیان خود که در عربستان مستقر شده‌اند را از این کشور خارج کرده و به مشارکت این کشور در ائتلاف تحت رهبری عربستان در جنگ یمن پایان می‌دهد. «محمد سبو» تاکید کرد، با توجه به تلاش مالزی برای حفظ سیاست بی‌طرفی در جنگ یمن و اینکه «کوالالامپور» نمی‌خواهد از ایدئولوژی سیاسی هیچ یک از قدرت‌ها طرفداری کند این تصمیم در نشست هفته گذشته کابینه اتخاذ شد. موضع جدید مالزی کمتر از یک ماه پس از کنار رفتن دولت «نجیب عبدالرزاق»، نخست‌وزیر سابق مالزی اعلام شده است. «عبدالرزاق» پس از افشای فساد مالی و دریافت رشوه از عربستان مجبور به کناره‌گیری از قدرت شد و «ماهاتیر محمد» به عنوان نخست‌وزیر جدید مالزی انتخاب شد. گروه‌های حقوق بشری در مالزی پیشتر از وزارت دفاع این کشور خواسته بودند به مشارکت این کشور در جنگ یمن پایان دهد. نیروهای نظامی مالزی با شروع تجاوز عربستان به یمن، در دوران دولت پیشین (نجیب رزاق) به ریاض اعزام تا در قالب نیروهای ائتلاف در این جنگ حضور داشته باشند. دولت نجیب در آن زمان مدعی شده بود، سربازان مالزیایی که سال ۲۰۱۶ به عربستان اعزام شدند، فقط برای تخلیه اتباع خود از کشور جنگ زده یمن و اهداف انسان دوستانه درآنجا فعالیت دارند. البته این اقدام دولت جدید مالزی قابل پیش بینی بود، چرا که ماهاتیر محمد نخست وزیر جدید مالزی معتقد است، ریاض شریک مناسبی برای کوالالامپور برای پیشبرد جریان اعتدال و میانه روی در جهان اسلام و مبارزه با تروریسم نیست. معمار مالزی نوین ضمن مخالفت شدید با تجاوز عربستان به یمن، این اقدام ریاض را عملی وحشیانه علیه یمنی ها توصیف کرده بود. وی در ماه اکتبر ۲۰۱۷ (مهر ۹۶) ضمن درخواست از حاکمان سعودی برای ترحم به بی گناهان یمنی، گفته بود، هر مسلمانی با دیدن آنچه در یمن می‌گذرد خجالت می کشد، رویکردی که سبب شد پیروزی وی در انتخابات اخیر، خشم عربستان و امارات را درپی داشته باشد. در واقع با آمدن ماهاتیر محمد سیاست های منطقه ای مالزی نیز دچار تغییراتی شده و همین مسئله می تواند باعث تغییر در چینش متحدان مالزی شود. در واقع این اقدام مالزی می تواند باعث تحریک دیگر اعضای ائتلاف سعودی در جهت بازنگری در سیاست های آن ها شود.

احتمال خروج سودان از ائتلاف سعودی

پیش از مالزی، سودان نیز اعلام کرده بود، قصد خروج از ائتلاف متجاوز عربی علیه یمن را دارد. به دنبال حضور 10 هزار مزدور سودانی در جنگ یمن که در واقع افرادی خارج از ارتش سودان بوده و با موافقت عمر البشیر به یمن اعزام شده اند فشار زیادی بر مقامات سودانی و عمر البشیر، وارد شده است تا نیروهای سودانی از یمن خارج شوند. سودان در روزهای اخیر و به دلیل مشارکت فعال در جبهه الحدیده متحمل تلفات سنگین جانی در صفوف نیروهایش شده است. اعتراض‌ها در داخل پارلمان سودان و از سوی نمایندگان جنبش اصلاح، نظیر حسن عثمان رزق و عبدالرحمن الفضیل به حضور نیروهای سودانی در یمن و بالا رفتن آمار تلفاتشان، بالا گرفته است تا روشن شود که افکار عمومی سودان مایل نیستند مداخله نیروهای کشورشان در این جنگ بیش از این ادامه پیدا کند آن هم در حالی که هیچ نشانه‌ای از پایان قریب الوقوع آن نیست. سرتیپ «محمد حمدان حمیدتی»، فرماندهی نیروهای پشتیبانی سریع سودان که در این جنگ شرکت دارند به طور رسمی به کشته شدن 412 سرباز از جمله 14 افسر اعتراف کرده است اما منابع غیررسمی سودان تاکید می‌کنند که آمار واقعی بسیار بیشتر از این است. دولت سودان اردیبهشت ماه رسما به عربستان اعلام کرد قصد ندارد حضور نیروهای نظامی خود در ائتلاف متجاوز به یمن را پس از ماه ژوئن آینده تمدید کند. به نظر می رسد دلارهای عربستان قادر به نگه داشتن نظامیان سودانی در یمن نباشد و کشور بعدی که از ائتلاف خارج خواهد شد را می توان سودان دانست.

آینده ائتلاف سعودی

ائتلاف متجاوز سعودی با بحران های زیادی مواجه شده است. اختلافات امارات و عربستان به عنوان دو عضو اصلی در ماه های گذشته حتی به رویارویی نظامی نیروهای دو طرف منجر شد. این مسئله نشان داد که شکست های میدانی و عدم تحقق اهداف ائتلاف سعودی در سه سال گذشته باعث ایجاد اختلافات زیادی در این ائتلاف شده و احتمال فروپاشی آن وجود دارد. اما عربستان و امارات به صورت مقطعی از اختلافات فیمابین گذر کرده و نبرد الحدیده را شروع کردند. اما این پایان شکاف ها در ائتلاف سعودی نبوده و خروج مالزی از این ائتلاف نشان داد که ائتلاف ظاهری عربستان و امارات در عمل به روزهای پایانی خود نزدیک شده است. درخواست پارلمان سودان از رئیس جمهور این کشور برای خارج کردن نظامیان سودانی از یمن نیز می تواند دومین ضربه سخت به ائتلاف سعودی در یک ماه اخیر باشد. پیش از این نیز به دنبال تشدید اختلافات بین قطر و عربستان، دوحه نظامیان خود را از مرز عربستان و یمن خارج کرده بود. در واقع در شرایط کنونی عربستان و امارات به همراه مزدورانی از سایر کشورها به دنبال آن هستند تا در شهر الحدیده به پیروزی هایی دست یابند تا در درجه اول در مذاکرات احتمالی با انصارالله قدرت چانه زنی داشته باشند و در درجه بعد بتوانند مانع از فروپاشی ائتلاف سعودی شوند. اما خروچ مالزی از ائتلاف سعودی نشان دهنده این است که شکست های میدانی باعث ایجاد تردید در صف متحدان عربستان در یمن شده و همین مسئله می تواند این ائتلاف را با فروپاشی مواجه کند. در واقع دیپلماسی دلار عربستان که ریاض از طریق آن باعث جلب نظر برخی از کشورها شده شکست خورده و اکنون عربستان به دنبال آن است تا پیش از فروپاشی کامل ائتلاف به حداقلِ پیروزی های میدانی دست یابد.