وقتی دبیر FATF نگرانی رهبر انقلاب را تایید کرد

یکشنبه هفته گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی با رایی شکننده لایحه مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) را تصویب کردند و آن را برای اعلام نظر به شورای نگهبان سپردند. آقای ظریف وزیر امور خارجه کشور در جلسه بررسی این لایحه گفت: «نه بنده و نه آقای رئیس جمهور نمی‌توانیم تضمین بدهیم با پیوستن به این کنوانسیون مشکلات حل خواهد شد ولی تضمین می‌دهیم با نپیوستن به آن، آمریکا مشکلات را برای ما ایجاد خواهد کرد.»

CFT یکی از شروط 41 گانه FATF است که ایران از 2 سال پیش با امضای وزیر اقتصاد وقت (طیب نیا) متعهد به انجام آن شده تا از لیست سیاه این کارگروه مالی خارج شود. اجلاس FATF در پاریس از روز یکشنبه 22 مهر آغاز شده و تا 27 مهر ادامه خواهد داشت. ایران یکی از موضوعات نشست این گروه است.

دیوید لوئیس دبیر اجرایی FATF در مصاحبه با بی بی سی و در پاسخ به خبرنگار آن که از او پرسید آیا تضمینی وجود دارد که ایران با اجرای خواسته‌های FATF از فهرست سیاه آن خارج شود، گفت: «هیچ تضمینی در کار نیست اما این اقدام می‌تواند شرایطی را برای این کشورها فراهم کند تا وارد داد و ستد با سایر کشورها شوند؛ چرا که می‌تواند نشان دهد که این کشورها محل‌های امنی برای سرمایه‌گذاری هستند!»

وی همچنین درباره استثنا قائل شدن ایران در مورد گروه های تروریستی نیز تاکید کرد: « ما درمورد اینکه کدام گروه‌ها تروریستی هستند، تصمیم نمی‌گیریم. این موضوعی است که سازمان ملل درباره آن تصمیم‌گیری می‌کند. حرف ما این است که زمانیکه سازمان ملل یک گروه را تروریستی قلمداد می‌کند همه کشورها باید قطعنامه این سازمان را در رابطه با تامین مالی تروریسم اجرا کنند.ما از تمام کشورها می‌خواهیم که تامین مالی تروریسم را عملی مجرمانه معرفی کنند. در مورد ایران هم چیزی که ما منتظر آن هستیم و امیدواریم انجام دهد، غیرقانونی اعلام کردن تامین مالی تروریسم است و اینکه استثناهایی که برای گروه‌های مشخصی در نظر گرفته است را بردارد!»

مواضع این مقام ارشد FATF نشان می دهد انتقادهای مخالفان این نهاد بجا بوده و بدگمانی کمترین واکنش و برخورد با چنین موضوعاتی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی 30 خرداد ماه سال جاری در دیدار نمایندگان مجلس به این مسئله اشاره کرده و نکات دقیق و قابل تاملی بیان فرمودند؛ «این معاهدات بین‌المللی که به آن در لغت فرنگی گفته میشود کنوانسیون، در اصل در یک نقطه‌ای پخت‌وپز میشود که اطراف قضیّه، مِن‌باب مثال آن ۱۰۰ کشور یا ١۵۰ کشور که بعداً به آن میپیوندند، هیچ تأثیری در آن پخت‌وپز اوّلیّه ندارند. یک جایی بالاخره چند قدرت بزرگ در مجموعه‌های هیئتهای فکری‌شان -به قول خودشان اتاق فکرشان- می‌نشینند برای یک منافعی و مصالحی که برای خودشان تعریف کردند، یک چیزی را پخت‌وپز میکنند، بعد این را به‌وسیله‌ دولتهایی که همسوی با آنها هستند یا مرعوب آنها هستند یا دنباله‌رو آنها هستند و خیلی منافعی هم در این کار ندارند، تصویب میکنند؛ اگر یک دولت مستقلّی هم پیدا بشود -حالا مثل جمهوری اسلامی- که مثلاً بگوید «من این را قبول ندارم؛ این کنوانسیون را، این معاهده‌ی بین‌المللی را قبول ندارم»، سرش میریزند که «آقا! ۱۲۰ کشور، ١۵۰ کشور، ۲۰۰ کشور این را قبول کردند؛ شما چطور قبول نمیکنید؟» کنوانسیون‌ها غالباً این[جور] است.

[گفته میشود] حالا چه‌کار بکنیم؟ بعضی از این معاهدات بین‌المللی و کنوانسیون‌ها موادّ مفیدی دارند. خیلی خوب، اشکالی ندارد؛ بنده هم در مورد همین چیزهایی که اخیراً در مجلس مطرح شد در این چند ماه اخیر، گفتم مجلس مستقلّاً خودش قانون بگذراند. فرض کنیم [موضوع] مبارزه‌ با تروریسم یا با پولشویی است؛ خیلی خب، مجلس شورای اسلامی یک مجلس رشید و عاقل و بالغی است و پشتوانه‌های کاریِ خیلی خوبی هم دارد؛ بنشینند یک قانون بگذرانند؛ این قانون، قانون مبارزه‌ با پولشویی است، هیچ مشکلی هم ندارد، شرایط زیادی‌ای هم ندارد و همان کاری که خود شماها میخواهید بکنید، در این قانون مندرج است؛ این مهم است. هیچ لزومی ندارد که ما برویم چیزهایی را که نمیدانیم تَه آن چیست یا حتّی میدانیم که مشکلاتی هم دارد، به‌خاطر آن جهاتِ مثبت و جنبه‌های مثبت، قبول بکنیم.»

اخبار متقن و دقیق نشان می دهد اجرای شروط FATF از سوی دولت بیش از آنکه برای گرفتن بهانه از آمریکا باشد، برای راضی کردن اروپایی ها در مذاکرات حفظ برجام است. شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در این مقاله به صراحت تاکید می کند تن دادن به ساز و کارهای FATF یکی از شروط اروپا برای همکاری با ایران برای حفظ برجام است.

آقای روحانی روز یکشنبه در دانشگاه تهران درباره رابطه با اروپا گفت: «یک نخست‌وزیر کشور مهم اروپایی به من گفت اگر 5 سال پیش به من می‌گفتند روزی پیش می‌آید که در دعوا بین ایران و آمریکا، اتحادیه اروپا به طرف ایران می آید، می‌گفتم از محالات تاریخ است چراکه ما متحد آمریکا هستیم و امنیت و اقتصاد ما با آمریکا گره خورده و امکان ندارد اگر روزی ایران و آمریکا رو در روی هم قرار بگیرند پشت سر ایران برویم. این مسأله‌ای که به ذهن غیرممکن می‌آمد، امروز ممکن شده و اتحادیه اروپا در برابر آمریکا ایستاده است و درست روز قبل اینکه ترامپ می‌خواهد علیه ایران جلسه شورای امنیت را برگزار کند، اتحادیه اروپا، چین و روسیه علیه آمریکا جلسه تشکیل می‌دهند و این حادثه، حادثه کمی نیست. حادثه بزرگی از لحاظ سیاسی در دنیا اتفاق افتاده است؛ ممکن است بگویید اروپایی‌ها نمی‌توانند شرکت‌های خودشان را راضی کنند. این ممکن است، اما دولت‌ها همه پشت سر ایران هستند.»

دولت در حالی با خوش بینی مشغول رایزنی و همکاری با اروپا برای حفظ برجام است و در این راه پا به میادین تاریک و پریسکی می گذارد که اروپایی ها در ماه های اخیر رویکردی خصمانه را علیه کشورمان در پیش گرفته اند. اخراج دو دیپلمات ایرانی از هلند، دستگیری دیلپمات ما در آلمان برخلاف تمام قواعد دیپلماتیک، اخراج یک دیپلمات دیگر از فرانسه، حمله فرانسه به یک مرکز فرهنگی-دینی وابسته به ایران و توقیف اموال آنان از جمله این اقدامات خصمانه و تقابلی است. اصرار اروپا برای پذیرش شروط FATF از سوی ایران در حالی است که، موفقیت تحریم های آمریکا بشدت وابسته به میزان اشراف آنان بر محیط و مبادلات اقتصادی کشور است، یعنی دقیقاً همان چیزی که FATF فراهم می کند.

ایستادگی مقابل تحریم های آمریکا با اتکا بر اروپا، سیاستی است که چندان واقع گرایانه به نظر نمی رسد. نگاه بدبینانه می گوید اروپایی ها با سیاست خاص خود، راهبرد آمریکا را در قبال ایران را تکمیل می کنند. حتی اگر چنین هم نباشد و خوش بین باشیم، اروپا کارتی نیست که با آن بتوان مقابل آمریکا بازی کرد.