هشت پیام سفر کلیدی بشار اسد به تهران چیست؟

دوشنبه 6 اسفند بشار اسد رئیس جمهور سوریه در یک سفر اعلام نشده به تهران سفر کرد و با مقام معظم رهبری و رئیس جمهور ایران دیدار و گفتگو کرد. این سفر را بسیاری از رسانه ها، استثنایی خوانده اند. چرا که نخستین سفر بشار اسد به یک کشور خارجی از سال 2010 بود. البته وی یک بار به صورت محدود به مسکو سفر کرده بود. اما علت اهمیت این سفر چیست ؟

1-شاید بتوان نخستین پیام این سفر را به اوضاع داخلی سوریه مرتبط دانست. براین اساس پیام این سفر این بوده که دولت سوریه از مرحله بحران عبور کرده و ثبات سیاسی و میدانی در این کشور حاکم شده است. معمولا روسای دولت ها در هر کشوری که دچار بحرانی مانند سوریه می شوند به دلیل حساسیت های امنیتی کشور را به هیچ عنوان ترک نمی کنند. به همین دلیل مادامی که سوریه درگیر نبرد با تروریست ها بود بشار اسد به عنوان رئیس دولت در 8 سال گذشته تنها یک بار به روسیه سفر کرد. سفر اخیر وی به تهران تاکیدی بر پایان بحران سوریه و ورود این کشور به دوران بازسازی و فرایند سیاسی است. این مسئله شکست بزرگی برای جبهه غربی-عربی-عبری است که در 8 سال گذشته رویای برکناری بشار اسد و ساقط کردن نظام قانونی این کشور را داشتند.

2. پیام دیگر این سفر در واقع پاسخی به حامیان جدایی ایران و سوریه بود. در یک سال اخیر جبهه ضد مقاومت پس از ناکامی در طرح اولیه خود مبنی بر ساقط کردن نظام سوریه و قطع کردن کمربند محور مقاومت سعی داشته اند تا به نوعی به روش های مختلف به دنبال تضعیف اتحاد ایران و سوریه باشند. در این مسیر فشارهای زیادی هم بر دولت سوریه صورت گرفت و رژیم صهیونیستی بارها به مواضع دولت سوریه حمله کرد و به نوعی این پیام را به بشار اسد داد که تازمانی که ایران در سوریه باشد این حملات ادامه خواهد داشت. امید اسرائیل این بود که دمشق در برابر این فشارهای تسلیم شود و از ایران به تدریج فاصله بگیرد. علاوه بر این رسانه های ضد مقاومت در منطقه، بازگشایی سفارت خانه های کشورهای عربی و عقب نشینی آن ها در برابر دمشق را به نوعی حاصل توافقی پنهانی بین دمشق و کشورهای عربی دانسته اند که در برابر کاهش نفوذ ایران در سوریه روابط کشورهای عربی با سوریه از سرگفته شود. در واقع تلاشی همه جانبه با هدف کاهش نقش ایران در سوریه صورت گرفت. برخی کشورهای عربی که در تلاشند روابط خود را با سوریه به حالت اول بازگردانند، مدعی‌اند دمشق نیازمند شکستن انزوای سیاسی است و می‌خواهند با عادی کردن روابط خود با سوریه، تلاش کنند این کشور را از ایران دور کنند. اما این سفر بشار به ایران انجام شد تا تأکید شود دمشق حاضر نیست برای فعال کردن روابط سیاسی با کشورهای عربی، امتیاز دهد بویژه درباره ائتلافاتش با کشورهای دوست مانند ایران.

3. یکی از مهم ترین حربه های دشمنان مقاومت برای پیروزی در سوریه در انزوا قرار دادن سوریه در 8 سال گذشته بوده است. حامیان تروریست های مستقر در سوریه تلاش زیادی کرده اند تا در کنار درگیر کردن سوریه در جنگ با تروریست ها از نظر سیاسی با اخراج این کشور از اتحادیه عرب و دیگر نهادهای عربی و همچنین قطع روابط با این کشور، دمشق را در انزوایی شدید قراردهند. اما شکست های میدانی تروریست ها باعث شده است تا در عرصه سیاسی نیز عقب نشینی ارتجاع عرب شروع شود و بسیاری از کشورها سفارتخانه های خود را در سوریه بازگشایی کرده اند و اتحادیه عرب نیز خواستار بازگشت سوریه به این اتحادیه شده است. سفر بشار اسد به تهران نیز به عنوان آغازی بر پایان پروژه انزوای سوریه به شمار می رود و باید منتظر تداوم سفرهای خارجی بشار اسد بود.

4. رهبر معظم انقلاب، ایران وسوریه را «عمق راهبردی یکدیگر» عنوان کرد و خواستار حفظ روحیه ایستادگی و افزایش قدرت دولت و ملت سوریه و گسترش ارتباطات مذهبی و رفت‌وآمد علمای مذهبی دو کشور شد. نکته مهم در این مورد این است که عمق راهبردی فراتر از بعد نظامی و سیاسی است و بیشتر یک مسئله فرهنگی است. عمیق ترین نفوذ ها نفوذ فرهنگی است و به همین دلیل رهبر معظم انقلاب بر گسترش ارتباطات مذهبی و رفت‌وآمد علمای مذهبی دو کشور تاکید کردند. چرا که نفوذ اقتصادی و یا نظامی پایدار نخواهد بود. به عنوان مثال ایران به هر میزان از نظر نظامی و یا اقتصادی در سوریه سرمایه گذاری کند این احتمال وجود دارد که کشورهای رقیب ایران با قدرت بیشتر و وعده های بزرگ تر به نوعی در سوریه از ایران پیشی بگیرند. اگر کشوری به دنبال نفوذ پایدار در هر منطقه ای باشد باید از طریق فرهنگی اقدام کند. چرا که در نفوذ پایدار وزن نفوذ فرهنگی بسیار پررنگ تر است و نفوذ اقتصادی و نظامی به نوعی روبنایی محسوب می شوند. علت اصلی اقتدار منطقه ای ایران به همین مسئله بر می گردد که بیشتر از زاویه فرهنگی در منطقه سرمایه گذاری کرده است و به همین دلیل به نفوذ پایداری در این منطقه دست یافته است. چرا که در صورت تمرکز بر مسئله اقتصادی و نظامی قطعا در بسیاری موارد قادر به رقابت با دلارهای ارتجاع عرب نخواهد بود. به همین دلیل عربستان و آمریکا با وجود قدرت اقتصادی و نظامی نتوانسته اند به نفوذ پایدار منطقه ای دست یابند. دلیل تاکید رهبر معظم انقلاب بر مسائل فرهنگی و گشترش آن در روابط با سوریه نیز توجه به نقش فرهنگ در نفوذ پایدار است.

5. پیام دیگر به مسئله آینده سیاسی سوریه باز می‌گردد. این روزها بحث تدوین قانون اساسی و فشارهای مختلفی که بر ساختار و حاکمیت سوریه وارد می‌شود، ضرورتا با حمایت روس‌ها برطرف نخواهد شد. جهان‌بینی و ایدئولوژی روس‌ها با ما و نگاه ما متفاوت است. روس‌ها به دنبال منافع راهبردی خود در تقابل با غرب هستند و ما دنبال حمایت از متحدان خود در منطقه و آزادی فلسطین. بنابراین این ایران است که می‌تواند از حاکمیت سوریه بیشترین حمایت را داشته باشد. سفر بشار اسد در این برهه حساس به تهران نشان دهنده نقش تاثیرگذار و محوری ایران در آینده سیاسی سوریه است.

6. خنثی کردن توطئه های آمریکا در مورد ایجاد منطقه امن نیز یکی از دستاوردها و پیام های این سفر بود. حضور نظامی آمریکا در سوریه در قالب ائتلاف بین‌المللی به اصطلاح ضد داعش نه‌تنها هیچ کمکی به نبرد با تروریسم در این کشور نکرد، بلکه روند نابودی تکفیری‌ها در سوریه را به شدت تحت الشعاع قرار داده و آن را مختل کرد. ائتلاف تحت رهبری آمریکا طی حدود 5 سال گذشته هزاران تَن از نظامیان و غیرنظامیان سوری را به بهانه مبارزه با تروریسمِ تکفیری به کام مرگ کشاند؛ مسأله‌ای که حتی خودِ مقامات ائتلاف طی سال‌های گذشته بارها ـ البته به صورت خفیف ـ بدان اعتراف کرده و بابت آن از افکار عمومی عذرخواهی کرده‌اند! آنطور که از شواهد امر پیداست، مقامات آمریکا به حضور محدود اما تأثیرگذار در خاک سوریه چشم دوخته‌اند و برای تحقق این هدف، طرحی را در نظر گرفته و برای پیاده‌سازی آن برنامه‌ریزی می‌کنند. آمریکایی‌ها درهمین راستا روی نیروهای دموکراتیک کُرد سوری و مناطق شمالی سوریه که محل استقرار آن‌ها محسوب می‌شود، حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. درست به همین دلیل است که اخیرا حرف و حدیث‌های بسیاری پیرامون آمادگی آمریکا برای ایجاد منطقه حائل (منطقه امن) در شمال سوریه مطرح شده و حتی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا نیز آن را تأیید کرده است. رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با بشار اسد نسبت به این توطئه هشدار دادند. صحبت صریح، شفاف و روشن رهبر انقلاب در این مورد عملا آب پاکی را روی دست همه طرف‌ها ریخت، ایران و سوریه موافق نباشند، هیچ طرحی شدنی نیست. آمریکایی‌ها، ترک‌ها، کردها و تروریست‌های چند ملیتی که امیدوار بودند جایی در این منطقه حائل پیدا کرده حالا باید دوباره برنامه ریزی کنند که باید چه تصمیمی بگیرند.

7. یکی از مهم ترین مسائل دوران پسا داعش در سوریه مسئله بازسازی در این کشور است. این مسئله بسیار مهم است چرا که کشورهای حامی تروریست ها در 8 سال گذشته پس از شکست نقشه اولیه خود یعنی ساقط کردن نظام سوریه اکنون به دنبال پیگیری برنامه های خود از روش های دیگری هستند. به همین دلیل نوعی مسابقه بین کشورهای عربی برای بازگشایی سفارت در دمشق به راه افتاده است. در واقع این کشورها سعی دارند تا این بار با استفاده از فرصت بازسازی سوریه به نوعی برنامه های خود در سوریه را ادامه دهند. ایران در این مسئله باید به صورت قاطع و جدی ورود کند. چرا که ایران عامل اصلی شکست تروریست ها در سوریه بوده و در این راه متحمل هزینه هایی شده است. بنابراین باید از منافع پس از این بحران نیز منتفع شود. بازسازی سوریه فرصت مناسبی است که بخش خصوصی ایران می تواند در آن وارد شود و حلقه پیروزی ایران را در سوریه تکمیل کند. چرا که نبرد نظامی در سوریه به پایان رسیده و اکنون نبرد سیاسی و اقتصادی شروع شده که بسیار مهم تر از نبرد نظامی است و ایران باید در این زمینه نیز پیروز میدان باشد. مقامات ایارن و سوریه در دیدار اخیر خود بر نقش ایارن در مرحله بازسازی تاکید کردند.

8. دیدار اخیر رهبر معظم انقلاب با بشار اسد را به عنوان تحولی راهبردی می دانند. عبدالباری عطوان روزنامه نگار و تحلیلگر برجسته عرب اعلام کرد، اینکه بشار اسد خودش برای تبریک سالگرد پیروزی انقلاب ایران - که آن را الگوی ساخت کشوری قدرتمند و توانمند برای تحقق منافع ملت خود و محافظت شده برابر دخالت‌های خارجی توصیف کرده است - به آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران به تهران برود، اقدامی است که به دلایل زیر تحولی راهبردی و بی سابقه به شمار می‌رود:

- این اولین بار است که بشار اسد از زمان آغاز بحران سوریه در هشت سال پیش، دمشق را به مقصد پایتختی دیگر غیر از مسکو ترک می‌کند و این مسئله‌ای است که نشان می‌دهد اطمینان زیادی وضعیت کنونی و تدابیر امنیتی دقیق وجود دارد و اوضاع سوریه در زمینه‌های بسیاری بهبود پیدا کرده است.

- اقدام رئیس‌جمهور سوریه در انتخاب تهران برای اینکه اولین مقصد سفر او باشد، عمق روابط راهبردی بین دو کشور و اینکه هر دوی آن‌ها در یک سنگر در مقابله با تروریسم و طرح غربی آمریکایی در منطقه قرار دارند نشان می‌دهد و پیامی برای آمریکا و اسرائیل است که نیرو‌های ایرانی در سوریه باقی می‌مانند.

- مطمئنا این سفر به علت اهمیتی که دارد تنها با هدف تبریک صورت نگرفته است بلکه برای هماهنگی درباره چگونگی برخورد با تهدیدات اسرائیلی آمریکایی که دو کشور را هدف قرار می‌دهد و تدوین راهبردی برای مقابله با آن صورت گرفته است.

-پاسخ عملی به همه ادعا‌هایی است که در برخی رسانه‌های ضد سوری منتشر شده است و می‌گوید بشار اسد در کاخ خود در محاصره قرار دارد و بدون حمایت‌های امنیتی روسیه نمی‌تواند آن را ترک کند و به جایی غیر از مسکو برود.