نمازجمعه را به بيان رهبري بايد «قلب فرهنگي هر شهر» دانست که طبيعتا در آن جوانان بايد بيش از ديگر اقشار جامعه حضور داشته باشند. اگر اين مهم عملي شود گام بزرگي در مسير ساختن جامعه اسلامي و تمدن اسلامي برداشته شده است.
چهل سال از برگزاری اولین نماز جمعه پس از شکل گیری نظام مقدس جمهوری اسلامی در پنجم مردادماه سال 1358 میگذرد. مساله نمازجمعه و جوانان يکي از مهمترين مباحث مطرح براي نظام اسلامي و همه کساني است که پويايي و ارتقاء و کارآمدي نمازجمعه يکي از دغدغه‌هاي آنان مي‌باشد. نمازجمعه را به بيان رهبري بايد «قلب فرهنگي هر شهر» دانست که طبيعتا در آن جوانان بيش از ديگر اقشار جامعه حضور دارند. اگر اين مهم عملي شود گام بزرگي در مسير ساختن جامعه اسلامي و تمدن اسلامي برداشته شده است.
الف. اهميت و ضرورت جذب جوانان به نماز جمعه
1. جوانان، نقش آفرينان اصلي تحقق بيانيه گام دوم انقلاب
بيانيه گام دوم انقلاب اسلامي را ميتوان مانيفست انقلاب اسلامي در آستانه ورود به دهه پنجم انقلاب اسلامي دانست که نقشه راه انقلاب اسلامي به حساب مي‌آيد و تمسک به آن مي‌تواند چراغ راه آينده کشور باشد. مخاطبان اصلي اين بيانيه همانطور که با صراحت در آن اشاره شده جوانان ايران زمين‌اند که آينده روشن نظام اسلامي بدست آنان محقق گرديده و تداوم راه طي شده به سوي آرمان‌هاي بلند نظام جمهوري اسلامي توسط ايشان دنبال خواهد شد. لذا جذب ايشان در تريبوني چون نماز جمعه يکي از وظايف مهمي است که بر عهده ائمه جمعه سنگيني ميکند.
2. جوانان داراي حرف هاي نو براي تحول کشور
تغيير و تحول و زندگي در شرايط و دنيايي متفاوت، بطور طبيعي زاينده افکاري جديد خواهد بود. نسل جوان بطور طبيعي داراي ايده‌هاي نو براي اداره جامعه است. چرا که از منظرگاه متفاوت به مسايل مي‌نگردد و دنياي ذهني او متفاوت از پيشينيان است. اين ويژگي مي‌تواند مولد فرصت هاي مناسبي براي تحول و تکاپو در هر جامعه اي باشد. در کنار اين ظرفيت ذاتي، ميل به تحول و تغيير و پيشرفت نيز در جوانان موج مي‌زند. جوان در ابتداي پويايي زندگي است و انگيزه ها براي برخورداري از لذات زندگي و تجربه آزمون‌هاي متفاوت او را به جنب و جوش انداخته است. جوان ميخواهد جهان را آنگونه که مي‌پسند و در آرزوهاي خود مي‌پروراند بسازد و بر اين باور است که مي‌تواند!
دوران جواني را ميتوان نقطه اوج تجلي اراده سالاري دانست. نيروي جواني برآمده از سه مولفه انرژي، اميد، ابتكار است که مي‌تواند آن را مبدل به موتور محرک جامعه نمايد. به فرموده رهبري: «جوان، سرشار از اميد و نشاط است و مايل است كاري به او محوّل كنند و آن را با شجاعت و خطرپذيري انجام دهد.» (13/8/81) و محصول چنين شخصيتي بدون شک توليد افکار جديد و شنيدن سخن نو خواهد بود و اين همان چيزي است که مديريت کشور در دهه پنجم انقلاب اسلامي به آن نيازمند است.
3. جوانان، پيشران تحول در کشور
جواني با پيش قدمي و پيشراني نيز نسبتي ديرينه دارد و تاريخ بشريت گواه صادقي است بر اين ادعا که جوانان همواره پيشگام تحولات مهمي سياسي – اجتماعي و حتي اقتصادي بوده اند. جوانان همانطور که در خيزش اسلامي ملت ايران و تداوم استقرار جمهوري اسلامي نقش‌آفرين بودند، امروز نيز پيشگام و پيشران حرکت انقلاب به سمت اهداف و آرمانها به حساب مي‌آيند. اين پيشراني مي‌تواند تمام سرمايه هاي کشور را نيز در جهت پيشرفت کشور به خدمت آورد. به همين جهت رهبري معظم انقلاب اسلامي تاکيد دارند که «انديشه‌ي پيران و فکر و تجربه‌ي آنها آن‌وقتي به کار مي‌آيد که حرکت جوانانه‌ي جوانان وجود داشته باشد؛ پيشران حرکت انقلاب، جوانها هستند.» (3/9/95)
4. جوانان، توانا در پيشبرد اهداف نظام اسلامي
توانايي انجام کارها و برآمدن از وظايف و ماموريت‌ها هر چند امر مهم و ارزشمندي است، اما مديريت پويا و راهبردي نيازمندي توان بيشتري نيز هست و آن پيشبرد و هدفگذاري‌هاي جديدي است که مي‌تواند تضمين کننده آينده يک سازمان باشد و افق‌هاي روشني پيش روي حرکت يک مجموعه را آشکار سازد و با ريل سازي مناسب و بموقع اهداف و آرمانها را دست‌يافتني کند. اين توان بطور ويژه‌اي در جوانان به واسطه روحيه تحول خواهي و رويکرد انقلابي و خلق و خوي ساختارشکنانه ايشان تمرکز يافته است که با مبسوط اليد شدن و قبول مسئوليتها شکوفا خواهد شد. رهبر معظم انقلاب اسلامي از سالياني دور تاکيد دارند: «تجربه‌ي من اين است كه اگر ما به جوان اعتماد كنيم - آن جواني كه شايسته دانستيم به او مسؤوليت بدهيم و صلاحيتش را داشت؛ نه هر جواني و هر مسؤوليتي - از غير جوان، هم بهتر و مسؤولانه‌تر كار را انجام ميدهد؛ هم سريعتر پيش مي‌برد، هم كار را تازه‌تر و همراه با ابتكار بيشتري به ما تحويل خواهد داد؛ يعني روند پيشرفت در كار حفظ مي‌شود. برخلاف غير جوان كه ممكن است كار را بالفعل خوب انجام دهد، اما روند پيشرفت در آن متوقّف خواهد شد. غالباً اينگونه است.» (7/2/77)
5. جوانان، توانا در حل مشکلات کشور
براي حل مشکلات و معضلات کشور راه‌هاي مختلف ارائه گرديده و نسخه‌هاي متنوعي پيچيده شده است. از يک منظر نظريات مطرح در اين باب را ميتوان به دو دسته تقسيم نمود. دسته اول ديدگاهي است که وابستگي به بيگانه و بهره برداري از توان قدرتهاي بزرگ را راهکاري براي حل مشکلات کشور مي‌دانند و اعتماد به الگوي توسعه غربي را پيشنهاد مي‌دهند. ديدگاهي ديگر بر اتکا به خود و توان و استعدادهاي داخلي تکيه دارد و با محور قرار دادن دکترين «ما مي‌توانيم» نسخه‌هاي بومي را براي درمان دردها چاره ساز مي‌بيند. دال مرکزي چنين نگاهي، اعتماد به جوانان کشور و اميد به نيروي جواني است. جوانان در طول چهار دهه اخير نشانه داده‌اند که قابل اتکا هستند و نه تنها توانايي حل مشکلات کشور را با تدبير و سخت‌کوشي و تفکر و خوشفکري دارند، بلکه گاه تنها راه حل کشور نيز هستند! و به جز آنان کس ديگري توانايي حل برخي مشکلات کشور را نداشته است. اين نوع باور به جوانان را ميتوان در کلام رهبر معظم انقلاب اسلامي مشاهده نمود. معظم‌له در بررسي اين دو الگوي توسعه چنين مي‌گويند: «سازش با آمريکا مشکلات کشور را حل نميکند، بلکه افزايش خواهد داد؛ مشکلات سياسي‌اي اگر داشته باشيم، مشکل اقتصادي اگر داشته باشيم؛ مشکلات ما را خودمان بايد حل کنيم؛ مشکلات ما را شما جوانها بايد حل کنيد.» (12/8/95)
اين نگاه به جوانان که برآمده از اعتماد کامل ايشان به توانايي آنان است، امروز بايد به گفتمان فراگيري نزد مسئولين کشور نيز بدل گردد و آثار خود را در دستگاه‌هاي مختلف نشان دهد، که يکي از نشانه‌هاي جوانگرايي در نيروي انساني و سپردن مسئوليت‌هاي بيشتري به جوانان است. نسلي که با خلاقيت و پويايي و ابتکار و پشتکار مي‌تواند بخش عمده‌اي از گره‌هاي ايجاد شده در بوروکراسي تنبل سازمان‌هاي مختلف را حل نمايد.
6. جوانان؛ ايستاده در برابر دشمنان
روحيه جواني با ايستادگي و زير بار زور نرفتن نيز سازگاري ممتازي دارد. جوان به واسطه آنکه کمتر تعلق دارد و روحيه محافظه کاري بر شجاعت و غرور و حريت جواني غلبه نکرده است، به ذات يک انقلابي است. لذا در برابر دشمن نيز جرات و جسارت بيشتري از خود نشان ميدهد و همواره در صف اول مقابله قرار داشته است.
تقابل امروز جمهوري اسلامي با دشمن نيز که به روزهاي سخت و حساسي رسيده و استکبار جهاني با همه توان براي ضربه زدن به نظام اسلامي و ملت ايران به ميدان آمده است، نيازمند ميدانداري جوانان است. مواجهه همه‌جانبه‌اي که با محوريت جنگ اقتصادي دشمن اين روزها شاهد آن هستيم، سناريوي چند لايه‌اي است که راه مقابله با آن نيز هوشمندي و تدبير مسئولين و ملت را مي‌طلبد. يکي از ملاحظات مهم در مقابله با اين جنگ اقتصادي بهره گيري از نبوغ و توانمندي جوانان است. جوانان کشور امروز نيز در صف اول مدافعان اين سرزمين قرار دارند. به تعبير رهبري: «امروز نيز جوانان ما با روحيه و حماسه‌اي شورانگيز مهياي دفاع، از دستاوردهاي انقلاب اسلامي‌اند. امروز نيز ملت ما و جوانان ما در همه‌ي ميدانها آماده‌اند تا از افتخارات خود دفاع كنند.» (17/11/81)
جوانگرايي در مديريت و حضور جوانان متعهد حزب اللهي در امور تصميم گيري کلان کشور اين امتياز را براي کشور و ملت به همراه خواهد داشت که از تهديدات و ارعاب دشمن نهراسيده و شجاعانه در دفاع از حقوق ملت در عرصه هاي مختلف قدم بردارند.
7. اثبات توانايي و استعداد جوانان در عمل
ادعاي اتکاء به جوانان، ادعايي خام و بافته‌اي نظري و ذهني نيست که ما به ازاي خارجي نداشته باشد، بلکه با صراحت ميتوان گفت که جوانان با حضور در عرصه‌هاي مختلف، توانايي و کارآمدي خود را به اثبات رسانده و کارنامه درخشاني براي خود رقم زده‌اند. از نگاه رهبري «هر چه زمان به پيش مي‌رود، اميد ملت ايران به نسل جوانِ درس خوانده و بالنده‌اش بيشتر مي‌شود. جوانان اين ملت در همه‌ي ميدانها توانسته‌اند برتري‌ها و درخشندگي‌هاي خود را به اثبات برسانند.» (27/11/87)
رهبري معظم انقلاب تلاش دارند تا نمونه‌هاي فراواني از کارهاي بزرگي که توسط جوانان انجام شده را به مسئولين کشور گوشزد کنند و حاصل فرآيند اعتماد به جوانان را براي ملت نيز رونمايي نمايند. لذا در کلام ايشان مثال‌هاي متعددي از اين موفقيت ها بارها آورده شده است. نمونه بارز اين موفقيت ميدان توليد علم و فناوري است که معظم‌له تاکيد دارند: «هر جا که ما بر ابتکار و استعداد جوانان با انگيزه، مومن و مخلص تکيه کرديم و آنها را ارج نهاديم، چشمه‌هاي جوشان پيشرفت پديدار شد که پيشرفت‌هاي هسته‌اي، دارويي، سلول‌هاي بنيادي، نانوتکنولوژي و برنامه‌هاي صنعتي دفاعي نمونه‌هاي عيني اين واقعيت هستند» (23/2/93)
ب. رسالت نماز جمعه در قبال جوانان
با توجه به اهميت و جايگاه جوانان در ساختن امروز و فرداي نظام اسلامي که با صراحت در بيانيه گام دوم رهبري به آن اشاره شده است، با صراحت ميتوان گفت که جوانان بايد مخاطب اصلي نماز جمعه قرار گيرند. لذا از نماز جمعه انتظار مي‌رود که:
1. نمازجمعه و ضرورت جذب جوانان
همه مسئولين و متوليان برگزاري نماز جمعه بايد بدنبال جذب جوانان باشد. بايد بر عناصر و مولفه‌هاي موثر بر جذب جوانان تاکيد شود و موانعي که مانع جذب ايشان است برداشته شود. تحکيم فرزانه انقلاب اسلامي نيز تاکيد دارد که: «نمازهاي جمعه بايد پايگاه جذب و نصحيت و تعليم باشد.»(16/6/81) معظم له در ديدار ائمه‌ي جمعه‌ي سراسر کشور تاکيد دارند که: «منبرهاي جمعه را بايستي پرجاذبه كرد و جوانان را به آن جذب نمود.» (25/6/70)
رهبر معظم انقلاب اسلامي دغدغه هاي خود را چنين بيان مي‌دارند: «يکي از مسائل مهم در باب نماز جمعه ، جذب جامعه‌ي جوان کشور است. ما با اينکه نسبتِ جوانهايمان الان از قبل - سالهاي دهه‌ي ۶۰ و اوايل دهه‌ي ۷۰ - اندکي کمتر است امّا درعين‌حال جامعه‌ي ما بحمدالله جامعه‌ي جواني است؛ ما جوان زياد داريم. جوانها را جذب کنيد به نماز جمعه»(14/10/94)
تغيير و تحول در نمازجمعه نيز بايد بر با اين اولويت دنبال شود. بدون شک ايجاد جذابيت با شناخت ذائقه جوانان ممکن خواهد بود. ائمه جمعه و ايراد خطابه‌هاي پرجاذبه خواهد توانست در اين مسير کمک يار باشد. همچنين باور داشته باشيم که با چنين تغيير و تحولاتي خواهيم توانست حضور روزافزون جوان و استقبال ويژه آنان از نمازجمعه را شاهد باشيم. حضوري که متقابلا موجب پويايي و رونق بخشيدن به نمازجمعه خواهد شد.
2. نماز جمعه قرارگاه تقويت بصيرت و ايمان و تقوا
يکي از ويژگي‌هاي نماز جمعه ذو ابعاد بودن آن است. بدين معنا که در آنجا هم امکان تعالي روحي، معنوي و اخلاقي فرد و جامعه ممکن مي‌گردد و هم ابعاد معرفتي - عقلاني و آگاهي و بصيرت بخشي و توجه به عقلانيت تعميق بخشيده مي‌شود. با اين نگاه نمازجمعه صلاحيت آن را دارد که به مثابه قرارگاهي مرکزي جريان مقابله با تهاجم فرهنگي و دفاع از انقلاب اسلامي را در سطح افکار عمومي برعهده بگيرد. اين قرارگاه مي‌تواند خط و مشي‌هاي يک شهر و روستا و حتي مساجد سراسر کشور را در آغاز هفته بعد مشخص نمايد و ائمه جماعات مساجد در روزهاي آتي به شرح تفضيلي راهبردهاي قرارگاه مرکزي نمازجمعه مشغول گردند.
رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز بر اين باور است که: «نمازجمعه يک قرارگاه است؛ قرارگاه ايمان، قرارگاه تقوا، قرارگاه بصيرت، قرارگاه اخلاق. از تعبير قرارگاه نبايد ما وحشت بکنيم، چون قرارگاه جزو تعبيرات و اصطلاحات مربوط به جنگ و مبارزه و اين چيزها است. خب، اين جنگ وجود دارد، بر ما تحميل شده - ما درحال جنگيم، منتها جنگ نظامي نيست؛ جنگ معنوي است، جنگ اعتقادي و ايماني است، جنگ سياسي است - همچنان‌که در دفاع مقدّس هشت سال بر ما جنگ را تحميل کردند... ما در حال يک چنين نبردي هستيم؛ ما در حال يک چنين جهادي هستيم. به ايمان مردم ما حمله ميکنند، به بصيرت مردم ما حمله ميکنند، به تقواي ما حمله ميکنند، به اخلاق ما حمله ميکنند، ويروس‌هاي گوناگونِ خطرناکِ معنوي را در ميان ما پراکنده ميکنند؛ خب، ما چه کار کنيم؟ بايد دفاع کنيم. اين، قرارگاه لازم دارد، مثل قرارگاه‌هاي ميدان جنگ؛ نماز جمعه يکي از مهم‌ترينِ اين قرارگاه‌ها است؛ قرارگاه ايمان است، قرارگاه تقوا است. با اين چشم به نماز جمعه نگاه کنيم. شما هم فرمانده قرارگاهيد؛ قرارگاه‌هاي ميدان جنگ هرکدام فرماندهي دارند؛ فرمانده قرارگاه امامت جمعه، شخص امام جمعه است.» (14/10/94)
3. نماز جمعه تريبون تبيين و جوانان مخاطبان آن
چندسال پيش رهبر معظم انقلاب اسلامي در ديدار با ائمه جمعه سراسر کشور تاکيد داشتند: «عمده‌ي [هدف] در اين قرارگاه [نماز جمعه] تبيين است؛ مسئله‌ي تبيين. عمده‌ي هدف انبياي الهي تبيين بود؛ حقيقت را بيان کنند؛ چون آن چيزي که موجب مي‌شود انسان‌ها گمراه بشوند اين است که حقيقت را نمي‌شناسند؛ عمده اين است. از اين قبيل هم هستند که حقيقت را مي‌دانند امّا انکار ميکنند، لکن عمده‌ي انحراف‌ها ناشي از ندانستن حقيقت است و انبياي الهي آمدند تا حقيقت را بيان کنند، واضح کنند، ظاهر کنند، حجّت را تمام کنند بر مردم؛ مسئله‌ي تبيين اين است. اَلعُلَماءُ وَرَثَةُ الاَنبياء؛ شما ميراث‌بر انبيا هستيد، از جمله در اين قضيه؛ مسئله‌ي تبيين.» (14/10/94)
همانطور که در کلام رهبري قابل مشاهده است، نمازجمعه مقري بر تبيين حقايق است تا مخاطبين دچار انحراف و انحطاط نگردند. در اين ميان جوانان مهمترين گروه هدف دشمنان براي ايجاد انحراف و اغواگري به حساب مي‌آيند. عمده تيرهاي دشمن قلب و عقل جوانان را هدف قرار داده است. به همين دليل است که نمازجمعه مي‌تواند با جذب جوانان در پاي تريبون خود آنان را با سلاح تبيين مصون بدارد.
بيانات رهبري در ديدار اعضاي ستادهاي نمازجمعه نيز قابل تامل است. معظم له تاکيد دارند: «نسل جوان ما تشنه‌ي حقيقت، فهميدن و آگاه شدن است. نمازهاي جمعه بايد بتواند اين تشنگي را به نحو نيكوتر رفع كند.» (5/5/81)
4. نماز جمعه و گره‌گشايي از ذهن جوانان
يکي از انتظارات مهم رهبري از نماز جمعه گره‌گشايي از سوالات و ابهامات نسل جوان است. اين روزها شبهات مختلفي پيرامون بسياري از باورهاي ديني و اعتقادي و سياسي و انقلابي توسط مخالفين و معاندين نظام اسلامي و اسلام ناب محمدي(ص) در فضاي عمومي انتشار مي‌يابد. رشد و گسترش فضاي مجازي و عمومي شدن دسترسي توده ها به اينترنت نيز در شيوع اين شبهات بصورت گسترده در افکارعمومي موثر بوده است. اين وضعيت، ضرورت پاسخگويي متناظر با حجم شبهات را دوچندان کرده است و همه تريبون‌هايي که در اختيار نيروهاي انقلاب است بايد در خدمت اين مهم قرار گيرد.
يکي از تريبون‌هاي اثرگذار در اين زمينه تريبون نماز جمعه است که انتظار مي رود رسالت تاريخي خود را در اين جنگ فرهنگي به بهترين نحو محقق گرداند. رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز بر اين وظيفه ائمه جمعه چنين تاکيد دارند: «سعي شود خطبه‌هاي نماز جمعه، در بردارنده نيازها و پاسخ دهنده سؤالات و گره‌هاي ذهني مخاطبان بويژه نسل جوان در زمينه‌هاي اعتقادي، عملي و سياسي باشد.» (18/6/92)
5. نمازجمعه و آموزش سبک زندگي به جوانان
نمازجمعه تنها منحصر به آموزه هاي اخلاقي و معنوي نيست. حتي تنها به مباحث سياسي نيز اختصاص ندارد. نماز جمعه محفلي براي زيست مبتني بر الگوي سبک زندگي اسلامي است. در اين محفل مومنان در پايان هفته گرد هم مي‌آيند تا زيست اسلامي مبتني بر الگوهاي اسلام ناب محمدي(ص) را با يکديگر مبادله و تمرين کنند. مسايل و مشکلات زندگي نيز در دل اين مراودات تا حدودي قابل رفع خواهد بود.
اين عرصه فرصتي براي فرهنگ سازي و انتقال اصول سبک زندگي اسلامي به نسل جوان نيز خواهد بود. حضور جوانان و نوجوانان در کنار ميانسالان و پيرمردها فرصتي براي انتقال تجربيات زندگي به کساني است که در ابتداي راه زندگي قرار دارند و دسترسي به آن تجربيات ارزشمند به مثابه چراغ راه مي‌تواند سازنده آينده آنان باشد.
در کنار اين تريبون نماز جمعه نيز خود صداي مقدسي است که مي‌تواند در ترويج سبک زندگي اسلامي – ايراني به نسل جوان موثر باشد. اين همه اينگونه مورد تاکيد امام خامنه‌اي قرار گرفته است: «يكي از مسائلي كه بايد در خطبه‌هاي نماز جمعه مورد توجه جدي قرار گيرد، موضوع سبك زندگي و بحث‌هاي كاملاً مستند و زنده در اين خصوص است.» (18/6/92)
ج. عوامل جذب جوانان به نماز جمعه
1. اتقان و نوآوري در سخنراني ها
براي جذب جوانان بايد به ابن نکته توجه نمود که اگر حرفي جذاب براي شنيدن باشد، خود بخود مخاطب آن نيز پيدا خواهد شد. اين جذاب بودن هم به محتوا برمي‌گردد و هم به لحن و کلام. محتوا بايد حرف نو و متناسب به مسايل روز باشد تا ذهن مخاطب جوان نيز بدان گره بخورد. اتقان در بيان و اقامه دليل و استدلال براي سخنان ضرورتي است که بر جذابيت کلام اثرگذار خواهد بود. لحن زيبا و شيوه بيان جذاب نيز با سليقه جوانان همراه خواهد بود. رهبر معظم انقلاب اسلامي در اين باره مي‌فرمايند:
«جذب جوانها به نماز جمعه با گفتن اينکه «جوانها بياييد، جوانها تشويق بشويد» به اين‌جور چيزها درست نميشود؛ بايد جوان کشانده بشود از طريق دل، از طريق فهم . يکي از چيزهايي که جوان را جذب ميکند به نماز جمعه ، سخن متقن و متين است . حرف سست ، چه در زمينه‌ي سياسي، چه در زمينه‌ي فرهنگي ، افرادي را که در آنجا هستند - حالا يک عدّه‌اي عادت کرده‌اند، به‌عنوان عادت مي‌آيند نماز- آن جواني را که دنبال حرف است که از اين منبر بشنود، او را جذب نميکند؛ حرف نو [بزنيد]: «سخن نو آر که نو را حلاوتيست دگر». معناي حرف نو حرف بدعت‌آميز نيست که بگوييم آقا بدعت! نه، سخن نو؛ شما فکر بکنيد، تأمّل کنيد ، انديشه کنيد، کاوش کنيد، سخنان نوِ جذّاب پيدا ميکنيد براي جوانها؛ آن‌وقت جوانها مي‌آيند. مي‌آيند در اين جلسات شرکت ميکنند؛ خودشان شرکت ميکنند بدون اينکه شما به آنها بگوييد.» (14/10/94)
2. ايجاد صميميت
شناخت ابعاد روحي – رواني جوانان در جذب آنان موثر است. لذا با آگاهي کامل در اين زمينه بايد براي حضور جوان در نمازجمعه برنامه ريزي کرد. به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامي «يکي از چيزهايي که جوانها را جذب ميکند احساس صميميت است. جوان عاطفي است؛ با هدايت عاطفه و دل، خيلي کارها را انجام ميدهد. اگر احساس صميميت کند، احساس مهرباني کند، احساس راستي کند، مي‌آيد؛ احساس کبريا در من و شما بکند، نمي‌آيد؛ احساس غرور بکند، احساس تظاهر بکند، نمي‌آيد. اين چيزها را بايد درست کرد، آن‌وقت جوان مي‌آيد. وقتي جوانها آمدند، شما درواقع نيروي محرّکه و پيشران کشور را داريد تغذيه ميکنيد. جوان، نيروي پيشران کشور است؛ او را آن‌وقت تغذيه ميکنيد.« (14/10/94)
امام جمعه و ديگر دست اندرکاران برگزاري نماز جمعه در اين ميان نقش کليدي دارند. امام جمعه اگر با جوانان طرح دوستي ريخته و با رويي باز به استقبال آنان رود، بدون شک بستر براي حضور جوانان در نماز گشوده خواهد شد. همچنين سپردن بخشي از امور اجرايي نمازجمعه به جوانان نيز در فضاسازي براي استقبال جوانان از نمازجمعه موثر خواهد بود.
3. حفظ زي طلبگي
يکي از ابزارهايي که مي‌تواند به کار روحانيت براي جذب جوانان آيد، حفظ زي طلبگي است. رهبر معظم انقلاب اسلامي با صراحت اعلام مي‌دارند: «دستگاه امامت جمعه، يک دستگاه طلبگي است؛ دستگاه آخوندي است؛ دستگاه اداري نيست؛ شکل اداري به آن نبايد داد. حضور مديرانه در باب نماز جمعه جواب نميدهد؛ حضور طلبگي و روحاني‌مآب و آخوندمآبانه جواب ميدهد؛ رفتار رئيس‌مآب نبايد باشد، رفتار روحاني‌مآب بايد باشد؛ رفتار پدرانه، رفتار برادرانه، رفتار صميمانه؛ اين رفتار روحاني است.» (14/10/94)
4. جوانگرايي ائمه جمعه
فاصله‌هاي سني و نسلي يکي از موانع اثرگذاري در امر تربيت است. وجود فاصله ها از ارتباط‌ها مي‌کاهد و همگرايي را با دشواري‌هايي همراه مي سارد. تفاوت در کلام و نياز و ذهنيت و دغدغه ها و مسايل عامل اصلي اين فاصله ها است. طبيعي است که جوانگرايي در ائمه جمعه و سپردن اقامه نماز به جوانان، يکي از عوامل موثر در جذب جوانان به نماز جمعه است. در اين فرآيند اثر گذار خواهد بود.
5. حق مداري و عدالت‌خواهي ائمه جمعه
حق مداري و ايستادگي در پاي حق يکي از عوامل موثر در جذب جوانان است. جوانان در سرشت و ذات خود با حق و حقانيت گره خورده اند. جوانان شجاع و انقلابي اند و تعلقي ندارند تا مانع از ايستادگي شان در پاي حق باشد. لذا از هرکس که کلامش کلام دفاع از حق و عدالت باشد را خواهند پسنديد. تريبون ائمه جمعه اگر به بلندگوي دفاع از حق تبديل شود بدون شک با همراه و حمايت و استقبال جوانان همراه خواهد بود.
«[مسئله‌ي] بعدي هم ملاحظه‌ي حق را کردن [است]. گاهي اوقات من ميبينم بعضي از کساني که مثلاً منبرهاي عمومي نسبتاً بزرگي دارند، براي گفتن مطلب، ملاحظه‌ي خواست مخاطب را ميکنند؛ يک‌وقت او دلش ميخواهد شما اين‌جوري حرف بزنيد، شما [هم] اين‌جوري حرف ميزنيد؛ اين غلط است. ما قبل از انقلاب هم داشتيم. در بين نيروهاي اهل حرف و مثلاً مباحث نو و مباحث فکري اسلامي، کساني بودند که نگاه ميکردند ببينند اين کسي که اينجا آمده از چه چيزي خوشش مي‌آيد؛ اگر از يک حرف مثلاً خاصّي ولو غلط هم بود خوشش مي‌آمد، اينها ميگفتند. اين [کار] را نکنيد، اين غلط است. آنچه درست است بگوييد، ولو به مذاق شنونده خوش نيايد؛ [کمااينکه] ميتوان آن را با استدلال و با زبان گرم و نرم بيان کرد که همان حرفي که برخلاف مذاق او است و به کام او ممکن است تلخ هم باشد، به کام او شيرين کرد.» (14/10/94)
6. فراجناحي بودن
يکي ديگر از عوال جذب جوانان به نمازجمعه آن است که اين تريبون در عين حالي که بايد سياسي بوده و در مورد تحولات سياسي – اجتماعي اعلام موضع داشته و افکار عمومي را هديت نمايد، اما به همين اندازه از پرداختن به مسايل جناحي و سخنراني به نفع يک جريان سياسي خاص بپرهيزد. تريبون نمازجمعه جايگاهي فراتر از جناح ها دارد، و همين امر خود عامل مهمي براي جذب است. اما اگر اين تريبون از جايگاه واقعي خود تقليل يافته و به تريبون يک جريان خاص تنزل يابد، بدون شک بخش قابل ملاحظه اي از مخاطبين جوان خود را از دست خواهد داد. رهبر معظم انقلاب اسلامي تاکيد دارند: «اين شبکه‌ي مهم، در عين حالي که مردمي، اسلامي، حکومتي و سياسي است، اما داخل در جناح‌بندي‌هاي گوناگون مردم و جناح‌هاي سياسي نيست.» (18/6/92)
اين تعبير البته بدان معنا نيست که نمازجمعه به تريبوني خنثي بدل گردد که از تذکر نسبت به خطاها و انحرافات جناح هاي سياسي بپرهيزد! بلکه بدين معنا است که نگاه برابر به همه جناح‌هاي سياسي قانوني در درون نظام اسلامي داشته باشد و خطا را در همه گروه ها ببيند و تذکر دهد و هيچ جناحي بر ديگر جناح ها نزد امام جمعه برتر نباشد، مگر جناحي که بيش از ديگر در خط انقلاب و قانون و امام و رهبري و مردم است.
