در روند تحولات، انقلاب اسلامي به انديشههاي سياسي تاريخ معاصر ايران تكيه داشت. يكي از مشهورترين آنها انديشههاي شيخ فضلالله نوري بود كه 11 مرداد 1288 سالروز شهادت اين بزرگ مرد است.
او در تاريخ معاصر ايران مظهر استقامت در برابر سلطه بيگانه بود. او به طور جدي و آگاهانه در مقابل نفوذ انديشههاي غرب و غربزدگي موضع گرفت و با صراحت خواستار اجراي قانون اسلام در حكومت بود و هرگز اجاره نداد كه مدل حكومت بيگانه مانند غرب جايگزين قانون اسلام در ايران بشود.
شيخ فضلالله متولد 1259ه.ق در شهر نور مازندران بود و از شاگردان درجه اول ميرزايشيرازي قهرمان مبارزه با استعمار انگليس بود و در سال 1300 ه.ق جهت تبليغ معارف اسلامي در تهران اقامت گرفت هنگامي كه مسئله مبارزه با ظلم و بيعدالتي در ايران مطرح شد، جزء اولين كساني بود كه بر عدالتخواهي و تأسيس عدالتخانه تأكيد كرد. او در شروع حركت مردمي در كنار ساير علما قرار داشت و در مهاجرتها همگام بود. در همين تغيير و تحولات خيلي زود به دسيسه جريانهاي غربزدگي پي برد و خيلي صريح در برابر آنها موضع گرفت و نقشههاي شوم دستگاههاي اطلاعاتي و امنيتي غرب را فهميد و با صراحت افشا كرد، او فهميد كه چرا و چگونه «كلمه مشروطه» در جريان جنبش عدالتخواهي به كار برده شد و به هنگام با آن مخالفت كرد؛ چون در روند كار مشاهده كرد نقشه طرد اسلام و جايگزين كردن فرهنگ و انديشههاي غربي در ايران در حال پيادهسازي است. او تا پاي شهادت سر موضع خود ايستاد و مقاومت كرد. تاريخنويسان مواردي كه در خانه شيخ گذشت را چنين نوشتهاند: «يك نفر از سفارت روس وارد شد و با حاج شيخ مذاكره و او را به سفارتخانه دعوت كرد. شيخ جواب داد: مسلمان نبايد پناهنده كفر شود، آن هم مثل من.» بعد آن شخص اظهار كرد كه اگر حاضر نميشويد بياييد بيرق را بالاي سر در خانه نصب نمايند و بيرق را نشان داد و اجازه خواست سر درب عمارت قرار دهند. در اين قسمت هم شيخ جواب داد كه اسلام زير بيرق كفر نخواهد رفت. آن شخص گفت: بر شما خطر جاني خواهد داشت جواب دادند: زهي شرافت آرزومندم.»
زنده ياد جلال آلآحمد در كتاب خدمت و خيانت روشنفكران در همين رابطه مينويسد: «من نعش آن بزرگوار را بر سر دار همچون پرچمي ميدانم كه به علامت استيلاي غربزدگي پس از دويست سال كشمكش بر بام سراي اين مملكت افراشته شد.» نحوه شهادت او ماجراي غمانگيزي دارد به خصوص انذارها و دادخواهيهايي كه در بالاي دار سر داد. در روند تقويم انقلاب اسلامي ايران انديشههاي او در بخشي از سازمان و ساختار نظام جمهوري اسلامي ثبت شده و بر قوانين كشور سايه انداخت. در هنگام تدوين قانون اساسي و بررسي نهايي پيشنويس، به ويژه در اصول مرتبط با شوراي نگهبان از انديشههاي او بهره گرفته شد كه در طول اين چهل سال كارايي خيلي خوبي داشته است. به تعبير حضرت امام(ره) حرف اساسي شيخ فضلالله اين بود كه «قانون بايد اسلامي باشد.»