از چهار دسته شاخص آرزوهای بشری میتوان به علم، قدرت، ثروت و کرامت انسانی اشاره کرد که تقریباً تمام نیازهای آدمی را شامل میشود. هر انسانی نیز بسته به جایگاه اجتماعی، موقعیت جغرافیایی و خانوادگی خود به بخشی از این آرزوها میرسد، اما انسان برای داشتههای خود نیازمند ساز و کار و برنامهای است که بقای آن را تضمین کند که به دو بخش عملی و معنوی تقسیم میشود.
بخش عملی عبارت است از هر آنچه انسان انجام میدهد تا داشتههای خود را حفظ کند؛ از پوشیدن لباس گرم در تابستان گرفته تا رفتار مناسب با اطرافیان، تأمین نیازهای غذایی خود و ... . اما بخش معنوی که بیش از مورد اول اهمیت دارد، عبارت است از شریک دانستن افراد جامعه از آنچه که در اختیار انسان است. البته این بدین معنا نیست که هر آنچه در اختیار انسان است صرف دیگران کند، برای درک بهتر، اسلام به خوبی قوانین مرتبط با این موضوع را مطرح کرده است.
در بحث اقتصاد، دو مورد زکات و خمس بیان شده که هر کدام در بخشهای خاص خود قابل مصرف است که با عزم عمومی جامعه به پرداخت آن شاهد کاهش چشمگیر فقر و آسیب های اجتماعی در جامعه خواهیم بود.
اسلام در بحث علم نیز وارد شده تا جایی که امام صادق (ع) میفرمایند: هر چیزی زکاتی دارد و زکات دانش آن است که عالِم، آن را به اهل آن تعلیم دهد، همچنین در موضوع تندرستی پیامبر اکرم (ص) میفرمایند: هر چیزی زکاتی دارد و زکات بدنها روزه است.
با توجه به موارد فوق، در حالی که اسلام به کوچکترین موارد زندگی انسان اشاره می کند، آیا به موضوع قدرت و مسئولیت بیتوجه است؟
با نگاهی به تاریخ اسلام، بهترین معیار برای قدرت و حکومت را میتوان حکومت حضرت علی (ع) یافت که به قطع تمام ادیان و ملتها به آن معتقدند.
حضرت علی(ع) میفرمایند: زکات قدرت، انصاف است؛ نهج البلاغه نمونه کامل آئین حکومتداری اسلامی است که اگر مسئولان و صاحبان قدرت در ردههای بالا و تمام کارکنان بخشهای مختلف حکومت در ردههای پایینتر به آن پایبند باشند، قطعاً فساد ریشهکن و عوامل فساد به انزوا کشیده خواهند شد، اما در اوضاع کنونی کشور برخی مسئولان نه تنها سادهزیستی را کنار گذاشته و به اشرافیگری که در تضاد با آموزههای اسلام است روی آوردهاند، بلکه با به حاشیه راندن انصاف و عدالت، منفعت شخصی و اطرافیان خود را جایگزین آن کردهاند؛ امری که منجر به افزایش رانت، فساد و افزایش آسیبهای اجتماعی شده و به همین دلیل در پس پرده هر فساد اقتصادی و اداری سازمان یافته، به صورت زنجیروار پای تعدادی از مسئولان رده متوسط به بالا در میان است.