رویدادهای جاری در منطقه قره باغ وخیم تر شده و یادآور رویدادها در قرن های گذشته است. در حال حاضر، تلاش های گوناگونی توسط کشورهای مختلف در جریان است. به اعتقاد روسیه، ارمنستان کشور برادر است و به شدت به کمک روسیه نیاز دارد. این نکته قابل توجه است که در ارمنستان بر خلاف آذربایجان، مدارس روس زبان وجود ندارد. اما در آذربایجان، بیش از 300 مدرسه و مرکز اجتماعی برای روس ها وجود دارد. البته، این موضوع به معنای آن نیست که در مناقشه ارمنستان و آذربایجان، روسیه از آذربایجان حمایت می کند. متاسفانه، باکو در راه احیای امپراتوری عثمانی اردوغان پیش می رود.
روابط ایران و آذربایجان هرگز خوب و پایدار نبوده است. از لحظه اعلام استقلال آذربایجان، باکو وارد محور پانترکیسم ترکیه شده است و قصد دارد، قلمروی خود را گسترش دهد. در ایران، گروه های جدایی طلب ترک زبان وجود دارند و خطر جدی برای مناطق شمالی ایران به شمار می روند. تعداد ترک زبانان مقیم در ایران، در حدود 30 میلیون نفر است. از این رو، در نخستین جنگ ارمنستان و آذربایجان، تهران از ارمنستان حمایت کرد.
در سال 1992 میلادی، تهران روسای جمهوری ارمنستان و آذربایجان را به انجام مذاکرات فرا خواند که در نتیجه آن، آتش بس برقرار شد. در اوایل موج جدید رویارویی میان ارمنستان و آذربایجان، ایروان با اعتماد به نفس کاملی وارد عمل شد و اطمینان داشت که تهران از او حمایت خواهد کرد و روسیه نیز حمایت نظامی خود را از ارمنستان دریغ نخواهد کرد. اما تهران بر خلاف این انتظار عمل کرد و همه را به رعایت و حفظ تمامیت ارضی آذربایجان دعوت کرد. یعنی، این بار، تهران معتقد است که قره باغ به آذربایجان تعلق دارد. یکی از علل حمایت ایران از آذربایجان و پشت کردنش به ارمنستان، قرابت ایروان با امریکا و اسرائیل است.
از ابتدای جنگ قره باغ، آذری های ایران فعالانه، از آذربایجان حمایت کردند و حتی اعتراضاتی نیز در برخی از شهرهای شمالی ایران مانند تبریز برگزار شد. ایران به هر دو طرف مناقشه هشدار داده که اگر در جریان این مناقشه، موشک و یا راکتی به خاک ایران پرتاب شود، تهران قاطعانه به آن پاسخ خواهد داد. تا به این لحظه، در حدود 70 فروند راکت به شهرستان خداآفرین در ایران اصابت کرده است.
توقف حمایت و اتحاد ایران از ارمنستان به هیچ وجه، به معنای آن نیست که تهران وارد اتحاد با آذربایجان شده است. ایران تلاش می کند، در مناقشه قره باغ، از هیچ یک از طرفین حمایت مستقیمی نداشته باشد.
باید خاطر نشان کرد که ژنرال محرم علی اف، دستیار رئیس جمهوری آذربایجان، گفت: «ایران نه تنها همسایه نزدیک ماست، بلکه یک کشور مسلمان است. ما نباید از یاد ببریم که وقتی نخجوان در جنگ قره باغ تحت محاصره ارمنستان در آمد، ایران برای نجات مردم از این شرایط سخت، پل نجات را گشود و گام های اساسی برداشت. ما این موضوع را هرگز از یاد نبرده ایم. ما امروز نیز از حمایت ایران از آذربایجان قدردانی می کنیم. ایران از تمامیت ارضی و آزاد سازی سرزمین های تحت اشغال حمایت کرده است.»
منبع: نووروسین فورم / تحریریه دیپلماسی ایرانی
