هنرمندان پاسدار جان جهان

حوادث و سوانح تراژیک،از قبیل انفجار تروریستی در مقابل دبیرستان دخترانه سیدالشهدا در کابل در تمام طول تاریخ بیش از آنکه مورد توجه سیاسیون باشد، دغدغه و مسئله هنرمندان و ادیبان بوده است. هنرمندان در چنین بزنگاه‌هایی، پیام «همدلی از همزبانی خوش‌تر است» را ترسیم می‌کنند و با عبور از مرز و نژاد و ملیت، جان جهان را در یک جغرافیا می‌پندارند.

استعمار و استکبار با وجود شعار دهکده جهانی و انسان بی‌وطن، به طور دائم در پی مرزبندی و تضاد بین گروه‌ها و اقوام بوده است. رسالت هنرمند دقیقاً برعکس است؛ اتفاقات تلخ برای صاحبان ذوق و هوش هنری فرصت و بهانه‌ای است تا به یگانگی و اتحاد جامعه بشری کمک کنند.

البته در ایران و طی سال‌های اخیر، گفتمانی در تعارض با رسالت جهانی هنرمند شکل گرفته است. گروهی از شبه‌روشنفکران با همان نگاه استعماری، موافق تفکیک و طبقه‌بندی گروه‌های انسانی هستند. این طیف معمولاً به رخدادهای فاجعه‌بار در کشورهای متروپل واکنشی سریع نشان می‌دهند و حتی اگر بتوانند در مقابل سفارتخانه آن کشور سوگواری راه می‌اندازند؛ اما در مقابل فجایعی عظیم در کشورهای ستمدیده سکوت می‌کنند و خواهان بی‌تفاوتی هستند! این نوع نگاه همان طور که تأکید شد، تصوری استعماری است و با روح و رسالت عمل هنرمند وارسته و مستقل که مطالبه‌گر عدالت و صلح در تمام نقاط گیتی است، تعارض دارد. در اصل اینکه هنر برخلاف سیاست قهار، یک جان را یک جهان می‌داند و مرگ بیگناهانه یک فرد را به قدر نابودی همه قلمداد می‌کند.

به علاوه، این گونه موضوعات از دیرباز، سوژه واکنش و خلق آثار مختلف از سوی نویسندگان و شاعران بوده و هست و امروز نیز هنرمندان در رشته‌های مختلف، بیش از هر چیزی به چالش‌های گروه‌های انسانی در اقصی نقاط جهان می‌پردازند. حتی خیلی از ایشان برای انجام این رسالت، هزینه‌ها و محرومیت‌هایی را هم متحمل می‌شوند. راه دور نرویم، این روزها یک نمایشگاه کاریکاتور با عنوان «فلسطین تنها نیست» در تهران و برخی دیگر از شهرهای کشورمان برپا شده است؛ نمایشگاهی که از 66 کشور جهان آثاری را به آن ارسال کرده‌اند. بسیاری از شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه، از برجسته‌ترین کاریکاتوریست‌ها در سطح دنیا هستند. «آنتونیو آنتونس» هنرمند مطرح آمریکایی و از شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه به دیل حمایت از کشورهای مظلوم جهان، کار در روزنامه «نیویورک تایمز» را از دست داده بود. یک کاریکاتوریست اردنی هم به دلیل شرکت در این نمایشگاه در کشورش بازداشت شد؛ چون آنها رسالت و هدف اصلی هنرمند در جهان امروز را درک کرده‌اند و حاضر نیستند از این راه پا پس بشکند، حتی اگر روند طبیعی کار و زندگی خود را از دست بدهند.