چرا مذاکرات به نتیجه نرسید؟

 وزیر امور خارجه کشورمان، ۲۹ تیرماه و در ششمین سالگرد تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نامه‌ای به دبیرکل این سازمان ارسال کرد و جمع‌بندی از مجموع بدعهدی‌های طرف‌های غربی را یادآور شد؛ اما سؤال اساسی این است که چرا مذاکرات هسته‌ای علی‌رغم توافق صورت گرفته، هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نرسید.

گزاره تحلیلی: زمانی پاسخ به این سؤال می‌تواند منطقی گردد که به راهبرد آمریکایی‌ها در قبال ایران پی ‌ببریم و بدانیم از اساس در چه محیطی بازی کرده‌ایم. راهبرد آمریکایی‌ها در مواجهه با ایران همواره تحریم پایه بوده است. بر همین اساس است که آمریکا به‌هیچ‌عنوان حاضر نیست ساختار و معماری تحریم‌های خود را در مذاکرات نابود سازد. چارچوب ذهنی آمریکائی‌ها هیچ‌گاه در طول مذاکرات هسته‌ای بر لغو تحریم‌ها استوار نبوده است. لغو تحریم در محاسبات گردانندگان کاخ سفید به‌منزله نابودسازی زیرساخت تمامی تحریم‌هاست؛ چیزی که آمریکایی‌ها را در رقابت راهبردی با ایران خلع سلاح می‌کند. این راهبرد برای آمریکایی‌ها زمانی مؤثر واقع گردید و بر آن پافشاری کردند که دانستند، هندسه ذهنی دولتمردان کشورمان بر پیوند میان اقتصاد با سیاست خارجی گره خورده است و راه‌حل جایگزینی ندارند. این ادراک از محیط ذهنی دستگاه اجرایی کشور باعث گردید آمریکایی‌ها جمهوری اسلامی را همواره در یک محیط پرفشار نگه داشته و با گروگان گرفتن اقتصاد، ایران را وادار به امتیازدهی بیشتر نمایند. بدعهدی، تاکتیک آمریکائی‌ها برای حفظ گفت‌وگو و امتیازخواهی بیشتر بود‌؛ بر همین مبنا هیچ‌گاه حاضر به برداشتن تحریم‌ها نشدند. حتی در روند مذاکرات کنونی وین نیز آمریکایی‌ها حسن نیت نشان ندادند. آن‌ها حاضر به لغو تحریم‌ها و دادن تضمین برای عدم خروج مجدد از برجام نشدند و از همه مهم‌تر این‌که مذاکرات وین را برای مذاکرات آتی و پیوند زدن آن با حوزه‌های منطقه‌ای و موشکی دنبال می‌کردند.

جمع‌بندی: روند مذاکرات هسته‌ای، قبل و بعد از برجام، نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در راهبرد خود چسبندگی بسیاری به تحریم‌ها دارند. به عبارتی اگر راهبرد آمریکا از تحریم تهی گردد، از اساس در مواجهه با ایران فاقد راهبرد می‌شود؛ بر همین مبناست که مذاکرات هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نرسید و ایران از آن منتفع نشد؛ حتی آن زمانی که توافق برجام حاصل گردید. راه پایبند نمودن آمریکا به تعهدات خود و دستیابی به یک توافق مطلوب، هزینه‌مندسازی رفتار آمریکایی‌هاست. اگر هزینه برای آمریکا بالا رود، در مقابل کسب فایده کمتر، امتیاز داده و تن به تعهدات عملی و واقعی می‌دهد.