تشدید شکاف در آن‌سوی آتلانتیک

قرارداد فروش زیردریایی‌های پیشرفته به استرالیا که در فرانسه از آن با عنوان «معامله قرن» یاد می‌شد، تحت‌فشار ایالات‌متحده، لغو شد. این اقدام، منجر به بحران دیپلماتیک بین پاریس و واشنگتن که هر دو عضو دائم شورای امنیت و ناتو هستند، شده است.

گزاره‌های تحلیلی: 1- قرارداد پیچیده و مهم خرید 12 زیردریایی برقی – دیزلی از گروه صنعتی فرانسوی «ناوال» به ارزش 56 میلیارد یورو، در سال 2016 بین فرانسه و استرالیا امضا شد. ناوال متعهد شده بود، زیردریایی‌های «اَتَک» را برای استرالیا بسازد که قرار بود از زیردریایی‌های اتمی «باراکودا»ی فرانسوی در آینده تولید شوند. مقابله با فشارهای چین در اقیانوس آرام، یکی از اهداف اصلی و راهبردی استرالیا از خرید زیردریایی‌های فرانسوی بود. تشکیل پیمان امنیتی - دفاعی سه‌جانبه استرالیا، آمریکا و انگلیس موسوم به آکوس (AUKUS)، ازجمله دلایلی است که باعث لغو این قرارداد اعلام شده است. این در حالی است که مقابله با نفوذ رو به گسترش چین نیز هدف اصلی و بنیادین پیمان آکوس در منطقه است. 2- در خصوص اهداف آمریکا از لغو قرارداد موسوم به «معامله قرن» فرانسه، دو گزاره قابل‌شناسایی است: نخست، نگرانی آمریکا از تحرکات فرانسه در اتحادیه اروپاست. در نشست قبلی اتحادیه اروپا، برای اینکه نشان داده شود کشورهای اروپایی در حال اتخاذ سیاست‌های نظامی، امنیتی و سیاسی مستقل از آمریکا هستند، تشکیل ناتوی اروپایی یکی از دستورکارهای مهم بود. با توجه به اینکه مسئول مدیریت و پیشبرد نگاه دیپلماتیک، امنیتی و دفاعی اتحادیه اروپا بر دوش فرانسه است، لذا آمریکا سعی دارد به‌نوعی پاریس را به دلیل اتخاذ چنین سیاستی به‌شدت تنبیه کند. دوم، انحصارطلبی آمریکا در فروش تسلیحات است؛ با نظر به اینکه استرالیا در پیمان آکوس حضور دارد، آمریکا متعهد شده که تعدادی زیردریایی برخوردار از موتور اتمی (و نه تسلیحات اتمی) ساخت این کشور که فناوری آن‌ها پیشتر در انحصار آمریکا و انگلیس بود را در آینده به استرالیا واگذار کند.

نکته پایانی: وزیر خارجه فرانسه از رفتار آمریکا در فسخ یک‌جانبه قرارداد، با عنوان «خنجر از پشت» نام برده است. این موضوع در کنار خروج آمریکا از افغانستان، نشان می‌دهد که آمریکا در چارچوب پیشبرد منافع خود، به متحدان اروپایی‌اش نیز اعتنا نمی‌کند. درهرحال هرچه هست، دوران برتری آمریکا رو به اتمام است. فرانسه که بزرگ‌ترین قدرت سیاسی، نظامی و امنیتی اتحادیه اروپاست، به‌طورجدی و ذیل نگاه «شارل دوگل» وارد روندهایی شده است که در حوزه دفاعی و امنیتی، هم فرانسه و هم اتحادیه اروپا را از آمریکا مستقل کند. برآیندی که از این مسائل دست می‌دهد این است که روند تشدید فاصله آمریکا با جایگاه هژمونی‌اش تسریع شده و ایالات‌متحده هرگز به دوران سابق قدرت و هژمونی خویش باز نخواهد گشت.