فرار غیرمسئولانه آمریکا از افغانستان سبب شد گفتوگوهای بینالافغانی به نتیجه نرسیده و در وضعیت بحرانی ناشی از بیثباتی و ناامنی، قدرت به طالبان واگذار شود. احتمال سوء استفاده حدود ۳۰ گروه تروریستی مستقر در این کشور از وضعیت موجود و تبدیل شدن افغانستان به بهشت امن تروریستها، یکی از مهمترین نگرانیهای جهانی و منطقهای بود. طبق ارزیابی گزارش سازمان ملل در ژوئن ۲۰۲۱م، حدود ده هزار مبارز از کشورهای مختلف منطقه وارد افغانستان شدهاند. آمریکا داعش را به عنوان ابزار نفوذ قدرت خود در منطقه به وجود آورده و درصدد است با مهندسی سیاسی منطقه برای دوران پساآمریکا از داعش به منزله هستهای جدید برای بیثباتسازی در منطقه استفاده کند. برخی از اهداف آمریکا از ایجاد داعش به شرح ذیل است:
1ـ آمریکا با اطلاع از اینکه کشورهای دچار هرج و مرج و دارای دولت درمانده و شکست خورده بستر مناسبی برای گروههای تروریستی فراملی هستند، از چندین سال قبل شروع به اقداماتی کرد که ماحصل آن جان تازه بخشیدن به داعش و گسیل دادن آنها به افغانستان بوده است. اجرای ۳۴ حمله از سوی داعش خراسان در کمتر از دو ماه اخیر که سنگینترین آن، حمله به مسجد شیعیان در قندوز بود، نشاندهنده چالشهای فرا روی کشورهای منطقه است.
2ـ آمریکا از مدتها قبل پروژه داعشسازی در افغانستان را ایجاد و دنبال میکرد. در زمان حکومت «غنی» مرگبارترین حملات تروریستی بعد از ایست و بازرسیهای ارتش و در داخل شهرها و مدارس و مساجد اتفاق میافتاد و با وجود مخالفت دولتمردان افغانستان؛ از سوی آمریکا به داعش نسبت داده میشد تا در راستای سیاستهای پیش گفته هم از طالبان و هم از دولت غربی غنی رفع مسئولیت کرده و از طرف دیگر پروژه برساخته استعماری و وارداتی داعش در افغانستان را بزرگنمایی کند.
3ـ افغانستان به دلایل چند تکه بودن قومیتی، فقر، توزیع سلاح و استمرار چهار دهه جنگ داخلی این ظرفیت بالقوه را دارد که صحنه رقابت گروههای نیابتی شود. آمریکا نیز برای دوران پسا آمریکا در افغانستان با سلسله نبردهای نیابتی به دنبال پر کردن خلأ حضور خود است.
4ـ افغانستان کشوری است که منافع برخی سرویسهای منطقه و فرامنطقهای در گرو بیثباتی امنیتی و سیاسی آن است؛ بنابراین نباید نقش بازیگران منطقهای و فرامنطقهای در پشتیبانی از داعش و دیگر گروههای تروریستی و افراطی نیز نادیده گرفته شود. احتمالاً زمینهسازی برای مداخله مجدد نیروهای خارجی به اسم مبارزه با تروریسم با هدف بهرهمندی از مواهب آن در دستور کار این بازیگران قرار دارد.
با توجه به تحولات اخیر منطقه میتوان نتیجه گرفت، ترکیب فتنه قومی با فتنه مذهبی و اجرای جنگ نیابتی از پروژههای امنیتی جدید آمریکاست. احیای داعش در افغانستان نیز طرح آمریکا برای دوران پس از عقبنشینی از افغانستان بوده تا به عنوان کانون تهدیدی برای کشورهای مخالف آمریکا استفاده شود. به عبارت دیگر، تحرکات جدید داعش در افغانستان را میتوان مقدمهای برای اجرای طرحی بزرگتر با هدف مدیریت ناامنی در این کشور و به تبع آن در منطقه دانست.