فضای مجازی ایرانی

جامعه امروزی به‌طور فزاینده‌ای در بسیاری از جنبه‌ها به فناوری اطلاعات و ارتباطات وابسته شده است. با نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات به محیط‌های گوناگون، استفاده از این فناوری شایع شده و دنیای امروز را حتی نسبت به یکی دو دهه قبل بسیار تغییر داده است. در سال‌های گذشته، ضریب نفوذ اینترنت با سرعت زیادی رشد کرده است تا جایی که تعداد زیادی از مردم عضو شبکه‌های اجتماعی به ویژه پیام‌رسان‌های خارجی شده‌اند. این در حالی است که باید به مضرات آنها توجه ویژه کرد و برای مقابله با تهدیدهای آنها برنامه داشت. یکی از تهدیدهای اساسی این موضوع، خارجی بودن این شبکه‌هاست که برای مقابله با این تهدید ضروری است برای راه‌اندازی شبکه اجتماعی و پیام‌رسان داخلی قدرتمند، بیش از گذشته گام برداریم.

نشانه‌های پیشرفت
حسین نوش‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس فیلترینگ رسانه‌های معاند در فضای مجازی را خواسته‌ای ملی دانست و در این باره تصریح می‌کند: «ما از فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی استقبال نمی‌کنیم؛ اما امروز به‌اجبار با توجه به بهره‌برداری دشمن از این فضا آن را محدود کرده‌ایم و باید این پیام‌رسان‌ها طبق ضوابط و قوانین کشور ما فعالیت کنند، دشمنی‌های انجام‌ گرفته در این فضا و پیام‌رسان‌ها برای براندازی است و این آشوب‌هایی که در کف خیابان می‌بینیم، متأسفانه به ‌عنوان سوژه براندازان مطرح‌ شده است.» وی به ارتقای فضای مجازی و پیام‌رسان‌های داخلی اشاره و عنوان کرد: «بنده عضو کمیسیون مشترک صیانت از فضای مجازی هستم و هدف این کمیسیون رشد و ارتقای پیام‌رسان‌های داخلی است.»

توسعه پلتفرم‌های داخلی
این در حالی است که موضوع حمایت از شبکه‌های اجتماعی داخلی به مصوبه‌ای در سال 1396 مربوط می‌شود که در آن برای چند دستگاه تکالیفی مشخص شد که عمده آنها بر عهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. از آن زمان به بعد ارائه زیرساخت‌های فنی، در اختیار قرار دادن پهنای باند رایگان به ازای ترافیک اطلاعاتی و ارائه تسهیلات در قالب وام ۵ میلیارد تومانی اقدامات حمایتی از پیام‌رسان‌های داخلی بوده است. پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم در آذرماه سال 1400، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در اولین اقدام حمایتی این دولت از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی، برای آن دسته از پیام‌رسان‌ها که برای بازپرداخت وام خود با مشکل مواجه شده بودند، دستور استمهال شش ماهه بازپرداخت وام را داد. در همین راستا، 28 دی‌ماه سال گذشته نیز، ابراهیم رئیسی در جلسه شورای عالی فضای مجازی، بر توسعه پلتفرم‌های داخلی، به‌ویژه در حوزه کسب‌وکار، اطلاع‌رسانی و رسانه‌ای تأکید کرد.

تکالیف دولت
در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰، محمد خوانساری، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، در تشریح برنامه‌های وزارت ارتباطات دولت سیزدهم برای تقویت و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی، اعلام کرد: «تاکنون تسهیلاتی در قالب وام و یا ظرفیت‌های سرور در مراکز داده داخلی برای پیام‌رسان‌های بومی در نظر گرفته‌شده و این تکالیف همچنان دنبال می‌شود.» وی شکل دیگر حمایت دولت سیزدهم از پیام‌رسان‌های داخلی را تجمیع خدمات دولت در پیام‌رسان‌های بومی برشمرد و گفت: «به‌نوعی پیام‌رسان‌های بومی به‌عنوان ابزار خدمت‌رسانی شناخته می‌شوند.»

حمایت ویژه
به دنبال سیاست‌های حمایتی دولت سیزدهم از فضای مجازی نیز 10 آبان از بسته حمایتی دولت برای کسب‌وکارهای اینترنتی رونمایی شد. عیسی زارع‌پور دراین‌باره و در تشریح این بسته حمایتی عنوان کرد: «در این مصوبه 14 ماده با 30 نوع حمایت جدید از کسب‌وکارها و پلتفرم‌ها دیده ‌شده است و با ایجاد دبیرخانه‌ای، اجرای بندبند این مصوبه را از دستگاه‌ها مطالبه خواهیم کرد.» وزیر ارتباطات توضیح داد: «در این بسته موضوعاتی از جمله پرداخت، تبلیغات، حمل‌ونقل کالا، زیرساخت، مالیات، تسهیلات، استقرار در پارک علم و فناوری و احراز هویت کسب‌وکارها دیده‌ شده است.» وی با اشاره به جزئیات مواد این مصوبه گفت: «در حوزه پرداخت، خدماتی ازجمله حساب امانی (کسر مبلغ خرید پس از اطمینان از سبد کالا)، خرید اعتباری (پرداخت وجه با فاصله از دریافت کالا)، پرداخت مستقیم، کیف پول، درگاه پرداخت و رمز ریال ارائه می‌شود.» گفتنی است، برخی پیام‌رسان‌های داخلی در چند سال اخیر، خود را توسعه داده و اکنون در نقطه مطلوبی قرار دارند و با حدود 20 میلیون نفر کاربر، در رقابت خوبی با پیام‌رسان‌های خارجی قرار گرفته‌اند. امید است حمایت‌های حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم رئیسی در این مسیر مستمر باشد تا دولتی‌ها هم برای امورات خود از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده کنند.