تحول دیپلماتیک

کشور ما در زمره کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد. با این ‌همه، رشد جمعیت در دهه‌های گذشته، در کنار بهبود شاخصه‌های اقتصادی و رفاهی کشور سبب افزایش مصرف آب در بخش‌های گوناگون کشاورزی، شرب و صنعتی شده است؛ بنابراین، با توجه به افزایش جمعیت در سال‌های آتی، افزایش مصرف آب اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. آب مسئله‌ای حیاتی است که با بقای ملت ارتباط دارد. به ‌عبارت‌ دیگر، بحران آب و خشکسالی ازجمله عواملی هستند که در وهله نخست امنیت و اقتصاد یک کشور را نشانه می‌گیرند.
از این‌‌رو، تهدیدات امنیت زیست‌محیطی در صورت نادیده گرفتن و بی‌توجهی، می‌تواند پیامدهای امنیت اقتصادی و سیاسی فراوانی برای کشور به دنبال داشته باشد. کم‌آبی از جمله تهدیدات امنیت زیست‌محیطی در بعد طبیعی است که امروزه به یکی از جدی‌ترین مشکلات اقتصاد ایران بدل شده است. بحران آب فراتر از اثرات زیست‌محیطی، اثرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای بر تمام ابعاد زندگی دارد. همچنین آب نهاده مهمی برای بخش‌های مختلف اقتصاد ملی، مانند انرژی، کشاورزی و تولید به شمار می‌رود، به گونه‌ای که تغییرات در تأمین آب منطقه‌ای با تقاضای بخشی می‌تواند در عرصه‌های گوناگون اقتصادی اثرگذار باشد.
رودخانه‌های مرزی
در همین راستا چندی پیش وزیر نیرو تأکید کرد: «در خصوص بحران آب سیاست و راهبرد جمهوری اسلامی ایران در رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک، تعامل و همکاری با کشورهای همسایه در چارچوب قراردادهای دوجانبه و همکاری‌های دیپلماتیک است، لذا استفاده بهینه از منابع آبی و حفظ محیط‌زیست می‌تواند زمینه‌ای برای تعامل بیشتر و مذاکرات سودمند و همکاری در خصوص مدیریت منابع آب در منطقه فراهم کند.»همچنین رئیس مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به اهمیت موضوع آب در کشور گفته بود، موضوع آب به‌خصوص در کشور ما و منطقه از اولویت‌های مهم است و ما از بعد امنیت ملی به موضوع آب توجه می‌کنیم.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی درباره علت انجام نشدن اقدامات لازم در خصوص سدسازی‌های بی‌رویه ترکیه بر روی رودخانه دجله و ارس خاطرنشان کرده است، دو کمیسیون امنیت ملی و کشاورزی این موضوع را پیگیری می‌کنند.
نقش دیپلماسی
از سوی دیگر سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی در مورد عملکرد ضعیف دیپلماسی زیستی گفت: «انفعال در دیپلماسی آب یکی از انتقاد‌های جدی به دولت گذشته بود که متأسفانه در عین بی‌انفعالی هیچ کارکرد و حرکت مثبتی در راستای منافع محیط زیستی از آن مشاهده نکردیم؛ با تغییر دولت امیدوار به تغییر رویکرد‌ها در این راستا هستیم؛ زمانی که این مسائل به‌صورت جزئی در کمیسیون کشاورزی بررسی شد، به این نتیجه رسیدیم که همان همیشگی‌ها برای آب و دیپلماسی آب تصمیم می‌گیرند.»
بنابراین تشدید بحران آب، به‌منزله کاهش هرچه بیشتر سرانه منابع آب تجدیدپذیر در کشور است؛ در صورت تداوم این بحران، مشکلات کلیدی پیش روی اقتصاد ایران قرار می‌گیرد. برای نمونه، با افزایش تقاضای آب در بخش‌های مختلف اقتصادی (به دلیل افزایش جمعیت)، بحران آب تشدید شده و درنتیجه رشد اقتصادی کاهش ‌یافته و در نهایت با کاهش رشد تولید در کشور، میزان تورم افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، با کاهش رشد بخش‌های گوناگون اقتصادی، اشتغال نیز از رونق خواهد افتاد که به افزایش میزان بیکاری می‌انجامد. از این‌ رو مسئولان باید در نظر داشته باشند که بحران آب و تشدید آن بدون شک پیامدها و عواقب ناگوار اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی را به دنبال خواهد داشت و نباید از کنار آن بی‌تفاوت گذشت.