هر‌گونه سخن گفتن در جهاد تبیین، به عناصر و شاخصه‌های در هم پیوسته‌ای نیاز دارد که تنها زمانی می‌توان از گسترش، عمق و تأثیرگذاری این گفتمان بر افراد حوزه گفتمانی صحبت کرد که بتوان این ابعاد و عناصر درهم‌تنیده را در یک کلیت ارگانیک با یکدیگر لحاظ کرد. اگر در جهاد تبیین به ابعاد و ساحات خیالی انسان توجه لازم و کافی صورت نگیرد و تنها به ابعاد فکری، نظری و در ادامه ابعاد عملی برای شکل بخشیدن و جهت دادن به شیوه‌ای از زندگی متناسب با گفتمان مقصود توجه شود، شکل‌گیری این کلیت گفتمانی دقیق نخواهد بود و به نتایج مثمرثمر خویش نخواهد رسید. از همین منظر و با توجه به همین نکته است که می‌توان به اهمیت خیال، ساحت هنری و امر هنری که در پیوندی عمیق و وثیق با ساحت خیال آدمی قرار دارد، پی‌برد. درواقع، اگر تاریخ فرهنگی جوامع و تمدن‌ها را به دقت مورد توجه قرار دهیم، آن‌چه به دست می‌آید، این است که هنر و ساحت امر خیالی به عنوان بخشی اساسی و جزء و عنصری جدانشدنی از هر حوزه فرهنگی لحاظ می‌شود؛ به‌گونه‌ای‌که با قاطعیت می‌توان این‌گونه بیان کرد که امر هنری برآمده و درهم‌تنیده با ساحت خیالی، نه‌تنها حضوری مهم و بنیادین در هر حوزه فرهنگی دارد، بلکه فراتر از آن می‌توان آن را به نحوی قوام‌بخش و شکل‌دهنده حیات این حوزه‌های فرهنگی و تاریخی دانست.
یکی دیگر از الزامات در جهاد تبیین برای مجاهدان این امر مقدس، استفاده از شیوه‌های بیان ادبی و هنرمندانه برای رسیدن به مقصود است. رهبر معظم انقلاب در جلسه پرسش و پاسخ با جوانان در دومین روز از دهه فجر در مورخ 1377/11/13 در اهمیت هنر می‌فرمایند: «این مطلبی که راجع به نقش هنر گفتید، کاملاً درست است. هنر، زبان رسایی برای همه موضوعات و به خصوص موضوعات پیچیده‌ای مثل انقلاب است. خوب است که من الان در ادامه پاسخی که به سؤال این دختر عزیزمان در ابتدای جلسه دادم، عرض کنم که هرچه امثال من درباره انقلاب بگوییم، نخواهیم توانست آن حقیقت عظیم را تشریح کنیم؛ مگر اینکه زبان هنر وارد میدان شود. زبان هنر است که می‌تواند حوادث عظیم را تبیین و تشریح کند و ذهن‌ها را روشن نماید... هنر چنین نقشی را دارد.»
همچنین رهبر معظم انقلاب در مورد غفلت انجام‌گرفته از این امر مهم در دیدار با دست‌اندرکاران برگزاری مراسم ارتحال در سال 1376 می‌فرمایند: «ابزار تبلیغی فراوانی در دنیا وجود دارد که متأسفانه حقایق ارزشمند ما از آنها بی‌نصیب مانده‌اند. ما باید از هنر و بیان هنری برای تبیین حقایق خود استفاده کنیم؛ زیرا خاصیت هنر این است که حقایق را با یک بینش زیبا، لطیف، آراسته و رنگین بیان می‌کند.» بنابراین، بیان هنرمندانه در دنیای امروز که از صراحت حقیقت و حق‌گویی طفره می‌رود، از الزامات جهاد تبیین است.
