در همین فاصله زمانی نسبتاً کوتاه از آغاز فعالیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران شاهد هجمه عجیب و پرحجم اخبار جعلی (فیک‌نیوزها) علیه حقیقت جاری هستیم؛ پدیده‌ای که از فرط تکرار دیگر به یک رویه تبدیل شده است. رواج اخبار کذب و البته اقبال احتمالی به آنها هم ریشه‌های متنوع و بسیاری دارد.
در این میان، البته شورای عالی فضای مجازی یا نهادهای مشابه دیگر سعی داشته‌اند این وضعیت را مدیریت کنند؛ چه به لحاظ قانونی و وعده برخورد قضایی با انتشاردهندگان اخبار کذب، چه به لحاظ فنی و تلاش برای افزایش آگاهی عمومی. انتخابات ریاست‌جمهوری هم عموماً بزنگاه مناسبی برای نشردهندگان اخبار جعلی است، اما هنوز هم مؤلفه‌های روشنی وجود دارد که می‌تواند همچون یک نورافکن بر صحت اخبار عمل کند؛ سنجه‌هایی که عموماً میان کاربران فضای مجازی قربانی سرعت انتشار خبر می‌شود و البته عمومیت بیشتری یافته است.
از سوی دیگر، نشردهندگان اخبار جعلی ترفندهای بسیاری به کار بسته‌اند تا بتوانند به نوعی این سنجه‌ها را ناکارآمد کنند. به شکلی که گاهی برای تشخیص یک خبر جعلی چندین و چند سنجه موجود با خبر جعلی همخوان است، اما در یکی دو سنجه موجود ناراستی این اخبار هویدا می‌شود. داده‌نمای پیوست این یادداشت سعی کرده است تا حدود زیادی به مهم‌ترین این سنجه‌ها اشاره داشته باشد؛ آن هم با تمرکز بر انتشار اخبار جعلی در بازه زمانی منجر به انتخابات ریاست‌جمهوری.
در این میان، شاید مهم‌تر از روش‌های متنوع شناخت اخبار جعلی از حقیقت خبر این موضوع باشد که باید چالش انتشار اخبار جعلی را به شکلی بنیادین حل کرد و این راه بنیادین نه از طریق پژوهش در حوزه کلان‌داده‌ها یا داده‌کاوی آماری یا حتی راستی‌آزمایی پس از انتشار خبر، که از راه رسمیت‌بخشی به رسانه‌های رسمی و در دست گرفتن روایت اول در یک بزنگاه و اتفاق و حقیقت‌گویی از طریق رسانه‌های رسمی می‌گذرد. اعتمادی که باید آرام‌آرام به رسانه‌های این چنین بازگردانده شود.
چگونه در ایام انتخابات فریب اخبار جعلی را نخوریم؟
خبر را به طور کامل بخوانیم
فقط به خواندن تیتر خبر یا بخشی از خبر اکتفا نکنیم؛ چون برخی ازمنابع انتشار با اهداف و اغراض خاص تیترهای گمراه‌کننده برای خبرها انتخاب می‌کنند.
خبر را صحت‌سنجی کنیم
تا از درستی خبر اطمینان نیافته‌ایم، آن را منتشر نکنیم. اطلاعات و اخبار را بررسی و با منابع دیگر مقایسه کنیم.
به یک منبع اکتفا نکنیم
اخبار را از چند منبع دنبال کنیم؛ رعایت این قاعده احتمال درست بودن اخبار را بیشتر می‌کند، اما باز هم به آن قطعیت نمی‌بخشد.
به اصالت و هویت منبع انتشار خبر توجه کنیم
از خود بپرسیم که چرا یک منبع، مطالب جهت‌داری منتشر می‌کند؟ آیا نمی‌خواهد ما را فریب دهد؟!
در دام سرعت باز نشر اخبار نیفتیم
قبل از انتشار خبر باید مطمئن شویم و بعد آن را منتشر کنیم.
اخبار و مطالب را به درستی تحلیل کنیم
برای این کار نیاز است جریان و سابقه سیاسی رسانه‌هایی را که مطالب را از آنها دریافت می‌کنیم، بشناسیم.
موضع‌گیری رسانه‌ها و اظهارات افراد را تا حد امکان به یاد داشته باشیم تا برای تشخیص مسیر و اطلاعات درست یا نادرست از آنها استفاده کنیم.
