عراقچی با حضور در گفت‌وگوی ویژه خبری؛ دیپلماسی همسایگی دولت سیزدهم را ادامه می‌دهیم

سیدعباس عراقچی در این گفت و گو اظهار داشت: تامین منافع ملی، امنیت ملی، عزت ملی سه ماموریت عمده وزارت امور خارحه است که همه فعالیت‌های وزارت امور خارجه و سیاست خارجی ما در ذیل یکی از این سه قرار خواهد گرفت.

عراقچی در تشریح ماموریت اول گفت: ما دنبال این هستیم که منافع ملی کشور را تامین کنیم، عمدتا هم این منافع منافع اقتصادی است ولی غیر از اقتصاد هم منافع دیگری متصور هستیم.

 وزیر امور خارجه ادامه داد: ماموریت دوم ما کمک به امنیت ملی کشور است، تحکیم امنیت ملی کمک به قدرت بازدارندگی کشور از طریق دیپلماسی است و ماموریت سوم بالا بردن عزت و حیثیت کشور و تامین منزلت بین المللی برای کشور و سربلندی ایران و ایرانی است.

وی در تشریح اولویت‌های وزارت امور خارجه اظهار داشت: اولویت اول همسایگان هستند منطقه پیرامونی ما سرشار از فرصت های زیاد است هم در حوزه منافع ملی هم حوزه امنیت ملی و حرکتی که در دوره دولت شهید آیت الله رئیسی شروع شده با قوت ادامه می‌یابد.

وزیر امور خارجه در توضیح اولویت دوم و سوم گفت: اولویت دوم گسترش میدان دیپلماسی به حوزه های آفریقا، آمریکای لاتین شرق آسیا و دیگر مناطقی است که شاید کمتر به آنها توجه شده است. در این مناطق هم فرصت‌های بسیار زیادی وجود داره که قابل بهره‌برداری برای ماست. اولویت سوم نیز کشورهایی هستند که در زمان سختی ها کنار جمهوری اسلامی بودند و در حوزه تحریم‌ها به ما کمک کردند و امروز روابط بسیار ویژه با آنها داریم به طور مشخص چین و روسیه و کشورهای دیگری که کشورهای دوست ما در زمان سختی بودند ما روابط با اینها را مستحکم خواهیم کرد و با قوت بیشتری ادامه خواهیم داد.

وی بیان کرد: اولویت بعدی قدرت های نوظهور هستند که در عرصه بین‌المللی ایفای نقش می‌کنند، کشورهایی مثل هند، آفریقای جنوبی، برزیل و تا حدی ترکیه و کشورهای دیگری که به عنوان اقتصادهای نوظهور یا قدرت های نوظهور شناخته می‌شوند.

عراقچی در ادامه تاکید کرد: بعد از اینها کشورهایی هستند که در حقیقت فعلاً در اولویت ما نیستند مانند کشورهای اروپایی؛ چرا که روابط ما با کشورهای اروپایی در سال‌های اخیر فراز و نشیب زیادی داشته است. آنها نسبت به ما سیاست‌های نادرست و بعضاً خصمانه‌ای را اتخاذ کردند. ما با اینها یک تعامل عزتمندانه و فرصت‌محور و بر اساس احترام متقابل و از موضع برابرخواهیم داشت. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند اگر این سیاست‌های نادرست و غلط و خصمانه خودشان را کنار بگذارند دوباره در اولویت های ما قرار خواهند گرفت.

دیپلمات ارشد کشورمان تاکید کرد: بعد از این بحث آمریکا است. ما به دنبال رفع تخاصم با آمریکا و رفع تنش ها با آمریکا نیستیم. چون خیلی از این تنش های ناشی از یک سری اختلاف دیدگاه‌های مبنایی هست و اصولاً فایده ای برش متصور نیست. ما به دنبال مدیریت تخاصم هستیم. اگر این تخاصم وجود دارد ولی لزومی ندارد که هر هزینه ای را ملت ایران به خاطرش پرداخت کند. ما در سیاست خارجی وظیفه داریم که هزینه های این تخاصم را تا حدی که می‌تونیم کاهش بدهیم و فشارهای آن را بر مردم کم کنیم و اجازه ندهیم که اجماع بین المللی علیه ما شکل بگیرد. سیاست خارجی به اعتقاد من در این جهت خیلی خوب میتواند حرکت بکند و با ابتکاراتی که میشود به خرج داد هزینه های این تخاصم را می‌توات کاهش داد و اجازه نداد که از یک سری مراحل فراتر برود و خسارات عمده‌ای را برای کشور داشته باشد. 

عراقچی تصریح کرد: اعتقاد دارم که در درون این تهدید و خصومتی که آمریکا علیه ما در طول سال‌ها داشته فرصت‌های بسیار زیادی هم پدید آمده که جمهوری اسلامی از خیلی از این فرصت‌ها استفاده کرده و اکنون در موضعی قرار گرفته که تراز راهبردی نسبت به سال‌های گذشته تراز بسیار بالاتری است.

وی در توضیح مذاکرات احیای برجام در اواخر دولت دوازدهم اظهار داشت: اواخر سال ۹۹ وقتی که آقای ترامپ شکست خورد و آقای بایدن رئیس جمهور شد آمریکا ابراز علاقه کرد که به برجام برگردد. این درخواست از طرف ایران رد نشد بلکه شرایطی برایش گذاشته شد، شرایطی که معروف شد به مواضع قطعی نظام که خود مقام معظم رهبری هم در سخنان خودشون به صراحت فرموده بودند. مجلس محترم شورای اسلامی هم قانون اقدام راهبردی را در همون حوالی تصویب کرده بود.

وزیر امور خارجه ادامه داد:  از زمان درخواست آمریکایی ها مذاکرات مربوط به احیای برجام در اوایل سال ۱۴۰۰ شروع شد. در چارچوب مواضع قطعی نظام و در چارچوب قانون اقدام شش دور از مذاکرات را بنده انجام دادم که بعدا در زمان شهید رئیسی ادامه پیدا کرد و مراحلی طی کرد که به هر حال به سرانجام نرسید.

عراقچی تاکید کرد: اکنون احیای آن مذاکرات به آسانی گذشته نیست این را باید همه بدانیم که شرایط بین المللی عوض شده است. در این فاصله جنگ اوکراین پیش آمده که تاثیرات عمیقی را بر نگاه امنیتی اروپایی ها و به اصطلاح ترتیبات امنیتی بین المللی گذاشته است. جنگ غزه و  کشتاری که در انجا صورت گرفته پیش آمده و شرایط منطقه را کاملا دگرگون کرده است. در خود برجام هم بعضی از تاریخ هایی که وجود داشته گذشته و لذا برجام به آن شکل که وجود داره قابل احیا نیست. به تعبیری حتما باید این سند دوباره باز شود و قسمت هایی از آن  مورد تغییر واقع شود.

وی با تاکید بر اینکه احیای برجام و مذاکرات کار آسانی نیست گفت: وقتی یک سندی باز می‌شود دوباره جمع کردنش کار بسیار سختی است. مذاکرات ۱۴۰۰ مربوط به نحوه بازگشت به برجام بود. خود برجام هیچ مذاکره‌ای نداشت اما الان یه مقدار شرایط متفاوت شده است. دیگر آنها به آن شکل نمی تواند دوباره مورد اجرا واقع شود. مذاکرات جدیدی باید شکل بگیرد. شرایط البته در اروپا سخت است. آمریکا گرفتار انتخابات است و کار آسانی نخواهد بود ولی ما همه تلاش خودمتن را خواهیم کرد.

وزیر امور خارجه تصریح کرد: این را یک ماموریت و تکلیف برای خودمان می‌دانیم که برای کاهش هزینه های تحریم ها بر مردم و برای رفع تحریم ها هم تلاش بکنیم. انشالله در دستور کار قرار خواهیم داد که از همه استعداد علمی و علمی کشور اعم از سیاسی و حقوقی استفاده خواهیم کرد و امیدوار هستیم که بتونیم گام مثبتی در این جهت برداریم.

عراقچی بیان کرد: خنثی سازی تحریم ها در کنار رفع تحریم ها را دنبال خواهیم کرد. خنثی سازی تحریم ها به کلیت دولت و رفع تحریم ها وظیفه اختصاصی وزارت امور خارجه است. با این حال درگیر مذاکرات فرسایشی نخواهیم شد. باید با وفاق به دنبال رفع تحریم ها باشیم و البته عجله ای برای شروع گفت‌وگوها نداریم.

وی ادامه داد: در برنامه سیاست خارجی ما هم آمده که اصول راهنمای سیاست خارجی دولت چهاردهم اولاً قانون اساسی است دوماً سیاست‌های کلی نظام که ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری در حوزه سیاست خارجی است و سوم تدابیر و ارشادات مقام معظم رهبری به خصوص اصل راهبردی عزت، حکمت و مصلحت است. چهارم نیز  اسناد بالا دستی ما مانند سند چشم انداز، برنامه توسعه  هفتم، پیشرفت و قوانین مجلس محترم شورای اسلامی است که قانون اقدام راهبردی یکی از آنها است. اینها اصول بنیادی ما هست که چارچوب حرکت ما را مشخص می‌کند. بنابراین هیچ قطبیت و هیچ دوگانگی وجود نخواهد داشت، ما در چارچوب این اصول قاطعانه حرکت خواهیم کرد و تمامی ظرفیت و استعداد خودمون رو به کار خواهیم گرفت که بتونیم منافع ملی کشور را انشالله تامین کنیم.

وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه بحث محور مقاومت اصولاً بحث جدایی در چارچوب تخاصم با آمریکا نیست گفت: این محور مقاومت بر اساس یکسری آرمان‌ها شکل گرفته و برای خودش مکتبی دارد. محور مقاومت در هر شرایطی مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. اینجاست که میگوییم بعضی از تخاصمات ما با آمریکا حل شدنی نیست به خاطر این که این مواردی که ما به آن اعتقاد داریم اصولا اجازه نمیدهد که این تخاصمات رفع شود. بنابراین وقتی به این تخاصم میرسیم کار ما مدیریت است.

عراقچی بیان کرد: قطعا حمایت از مردم لبنان، حمایت از مردم مظلوم فلسطین به خصوص در غزه و حمایت از مردم در یمن، حمایت از مردم در هر جای دیگر جهان اسلام به خصوص در حوزه محور مقاومت جزء سیاست‌های تغییر ناپذیر دولت چهاردهم خواهد بود.

وزیر امور خارجه در خصوص طراحی برخی کشورها در خصوص مذاکرات آتش بس غزه بدون توجه به خواست مردم فلسطین و بدون توجه به مواضع ایران گفت: سیاست خارجی ما تلاش خواهد کرد که در این زمینه به طور فعال وارد شود. من از همکاران خودم در وزارت امور خارجه خواستم که در این زمینه طراحی داشته باشند و انشالله طرح مشخصی رو داشته باشیم و بر اساس آن طرح حرکت بکنیم. همانطور که همه دنیا به نقش میدانی ایران اذعان میکند باید به حضور و نقش سیاسی ما هم اعتراف بکنند و ما در این زمینه هم حرکت خواهیم کرد.

دیپبمات ارشد کشورمان بیان کرد: ایران موقعیت ترانزیتی بسیار برجسته‌ای دارد ولی مثل همه فرصت‌ها اگر به موقع استفاده نشود می تواند به ضد خودش تبدیل شود. ما هم کمتر از این فرصت‌های ترانزیتی استفاده کرده‌ایم و تاخیر هایی که وجود داشته باعث شده که بعضا این مسیر ها مقداری جابجا شوند و منافع ما کمتر در نظر گرفته شوند. این از مواردی هست که وظیفه خاص سیاست خارجی نیست وظیفه دولت است سیاست خارجی وزارت امور خارجه هم سهم خودش رو باید ادا کند.

عراقچی با اشاره به این موضوع که چین و روسیه دوستان نزدیک ما هستند گفت: همکاری‌های ما با آنها همکاری‌های راهبردی است. این دو کشور در زمان سختی ها و در زمان تحریم ها در کنار ما بودند و کمک کردند. کشورهای دیگری هم هستند که در شرایط سخت به ما کمک کردند حتما این کشورها را نه تنها فراموش نمی‌کنیم بلکه روابط با انها را محکم تر خواهیم کرد د گسترش خواهیم داد و سعی می‌کنیم که ضوابط درست و معقولی هم برای آنها طراحی کنیم. ما یک برنامه یعنی چشم انداز ۲۵ ساله با چین طراحی کردیم و امضا شده که در حقیقت یک چشم اندازی را به ما میدهد. 

وی تصریح کرد: با روسیه یک برنامه ۱۰ ساله داریم و الان درحال مذاکره برای یک برنامه ۲۰ ساله هستیم. با این دو سند در ارتباط با چین و روسیه یک چشم انداز طولانی خواهیم داشت که در هر شرایطی تعاملات ما با آنها ادامه پیدا خواهد کرد و این سیاست ما هم خواهد بود.

وزیر خارجه دولت چهاردهم با اشاره به استفاده از سازوکارهای بین‌المللی نظیر شانگهای و بریکس گفت: مباحث مهم ما بحث دیپلماسی اقتصادی هست و دیپلماسی اقتصادی قطعاً بخش مهمی از فعالیت وزارت امور خارجه و حرکت سیاست خارجی ما را در بر خواهد گرفت. 

عراقچی با بیان اینکه من معتقد هستم که وزارت امور خارجه و سیاست خارجی ما باید در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار بگیرد تصریح کرد:  پیشرفت اقتصادی یعنی در چه مدار و محوری طراحی شده باشد که دستگاه دیپلماسی کشور هم در همان جهت حرکت کند

وی افزود:  این امر وظیفه سنگینی را برای ما ایجاد می‌کند و باید دقت داشته باشیم وزارت امور خارجه قرار نیست وارد فعالیت‌های اقتصادی شود و نخواهد شد اما باید راه را برای فعالان بخش اقتصادی چه در حوزه بخش دولتی چه در بخش خصوصی باز کنیم، موانع رو رفع کرده و تسهیلات ایجاد کنیم.

وزیر امور خارجه در این راستا ادامه داد:  باید بازارهای جدید را پیدا کرده و معرفی کنیم،  فضاهای سیاسی مطلوبی را ایجاد بکنیم که فعالان اقتصادی در این فضا حرکت کرده و از آن استفاده کنند. 

عراقچی یکی از اقدامات در همین رابطه را استفاده از ظرفیت سازمان های منطقه‌ای و بین‌المللی برشمرد و گفت:  در موضوع سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس، اتحادیه اوراسیا و... وزارت امور خارجه وظیفه اش این است که عضویت در این سازمان ها را محقق کند، پس از عضویت، ظرفیت هایی که وجود دارند را شناسایی کرده  و آنها را به بخش‌های اقتصادی کشور منتقل کند تا در این فضا و در بستر حرکت کنند و انشالله منافع اقتصادی حاصل شود که آثار خودش را در سفره‌های مردم نشان دهد. 

وزیر خارجه تاکید کرد: ما در وزارت امور خارجه همانطور که عرض کردم فعالیت اقتصادی نمی‌کنیم ولی راه‌گشایی می‌کنیم.

عراقچی با ذکر مثالی در این رابطه اظهار کرد: در نزدیک قطب شمال در زمستان یخ های قطوری دریاها و اقیانوس‌ها را می بندند، در اونجا کشتی های یخ شکنی هستند که وظیفه آنها شکستن یخ‌ها و باز کردن راه است. این کشتی یخ شکن، کشتی کوچکی است ولی موتور بسیار قوی دارد که یخ ها را می‌شکند و به جلو حرکت می‌کند. بعد از آن کشتی‌های تجاری، باری و نفتکش‌ها پشت سر آن حرکت می‌کنند.

وزیر خارجه دولت پزشکیان افزود: وظیفه وزارت امور خارجه در دیپلماسی اقتصادی وظیفه آن کشتی یخ شکن است که باید راه را باز کند و یخ‌ها رو بشکافد و موانع را از سر راه بردارد که این موانع انواع و اقسام دارد یکی از آنها و مهمترین آن طبیعتاً تحریم ها هستند.

عراقچی با اشاره به اینکه باید یک هماهنگی ۱۰۰ درصدی و کامل بین کشتی یخ شکن و کشتی تجاری وجود داشته باشد وعده داد: انشالله دیپلماسی اقتصادی را به این ترتیب طراحی خواهیم کرد که در هماهنگی کامل با بخش‌های اقتصادی باشد

وی تصریح کرد: کار ما، فضاسازی، مانع زدایی، راهگشایی و ایجاد فضا و بستر سیاسی مطلوب است تا بخش‌های اقتصادی بتوانند حرکت بکنند؛ البته نیاز است که دولت هم این مسیر را تسهیل کند، به اصطلاح کار فعالین اقتصادی در داخل کشور خیلی مواقع و اینطوری که من شنیده‌ام این است که بخش‌های اقتصادی دچار بعضی از موانع، به تعبیر خودشان تحریم‌های داخلی هستند یعنی قوانین دست و پاگیر، مشکلات بروکراسی و اینها هم بعضاً به اندازه تحریم‌های خارجی مانع از کار است‌ که اینها باید همه اصلاح شوند.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: ما به وظیفه خود عمل خواهیم کرد که یکی از مهمترین وظایفمان خنثی سازی تحریم‌ها و ضمناً تلاش برای رفع تحریم‌ها است که یک مانع بزرگ را از سر راه اقتصاد ایران بردارد و انشالله در این مسیر حرکت خواهیم کرد.

عراقچی در ارتباط با دوگانه‌سازی‌ها در خصوص میدان و دیپلماسی عنوان داشت: گرچه بعضا بحث میدان و دیپلماسی پیش میاد ولی من  واقعا معتقدم و در برنامه خود نیز به صراحت آوردم که هیچ تفاوتی بین میدان و دیپلماسی قائل نیستم و این دو را یک واحد یکپارچه میدانم که با هم در جهت اهداف مشخص حرکت می‌کنند، هر کدام دیگری را تکمیل کرده و  هر کدام وظایف خودش را انجام می‌دهد.

وزیر امورخارجه در ادامه افزود: من  ضلع سومی را به این دو تا اضافه میکنم  و آن ضلع رسانه است.
دیپلماسی میدان و رسانه، این سه  باید با هم حرکت کنند.

عراقچی خاطرنشان کرد: این اعتقاد شخصی خودم و حاصل تجربه ۴۰ ساله در حوزه سیاست خارجی است. رسانه روایت سازی می کند و رسانه هست که تصویر را ارائه می دهد، این رسانه هست که ممکن است  شکستی را پیروزی و  پیروزی را شکست جلوه دهد.

وی تصریح کرد: نمونه‌های متعددی وجود دارد که چه در حوزه میدان و چه در حوزه دیپلماسی موفقیت‌های به دست آمده ولی رسانه نتوانسته پا به پا حرکت کند و این رسانه‌های دشمن بود که پیروزی را شکست جلوه داده است.

وزیر امورخارجه در همین راستا بیان داشت: حتی در چشم مردم خودی و یا برعکس موقعیت هایی نیز وجود دارد که رسانه توانسته است نقاط ضعف میدان و دیپلماسی را جبران کرده  و روایت های مطلوبی را تولید کند. این سه باید با همدیگر حرکت کنند. به خصوص در رابطه با شغل ما من همیشه گفته ام که خبرنگار و دیپلمات باید با هم بروند و در هر جایی هم که بودیم این را رعایت کردم و در هر مذاکراتی و در هر سفری خبرنگاران هم بودند و واقعاً هم کار سختی را دارند. من به همه خبرنگاران که شاید بعضی اوقات ساعت‌ها پشت در اتاق های مذاکره منتظر می‌مانند و  برای چند لحظه‌ای که به اصطلاح افراد از اتاق مذاکره یا اتاق ملاقات خارج شوند و خبرنگاران بتوانند یک مصاحبه یا یک مطلبی بگیرند احترام می‌گذارم.

وزیر امورخارجه تصریح کرد: بعضی اوقات ما تصمیم می‌گیریم که اتفاقاً هیچ صحبتی با خبرنگارها نکنیم و من در این شرایط واقعا برایم سخت است که هنگامی که از جلسه بیرون می‌آییم، خبرنگاران منتظر هستند و من مجبور می‌شوم از مقابل آنان رد بشوم ولی اقتضای کار این است.

عراقچی افزود: خبرنگاران کار بسیار سختی دارند و پا به پای دیپلمات‌ها حرکت می‌کنند. خبرنگاران پا به پای دیپلمات ها در همه عرصه ها ولی با یک ماموریت جداگانه حضور دارند. من حتما به بحث دیپلماسی عمومی بخصوص دیپلماسی رسانه ای بهای جدی خواهم داد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوار هستم که بتوانیم در بخش رسانه وزارت خارجه را که در حوزه سخنگویی قرار میگیرد متحول کنیم و به نوعی رسانه ها را پا به پای دیپلمات ها در عرصه سیاست خارجی کشور و پا به پای میدان به کار بگیریم؛ این سه ضلع با هم باید حرکت کنند تا بتوانند منافع کشور را رقم بزنند.