آغاز مذاکرات دوحه/ آتش بس غزه شکل خواهد گرفت؟

دور جدید مذاکرات آتش بس میان حماس و اسرائیل از روز یکشنبه به میزبانی دوحه، پایتخت قطر آغاز شده است و در آن رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و سرویس اطلاعات خارجی اسرائیل (موساد) به همراه میانجیگران قطری و مصری شرکت می کنند.
 با وجود فشارها و درخواست‌های بین‌المللی برای دستیابی به آتش‌بس و نیز مواضع اسرائیل درباره پایان جنگ، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل و جناح راست افراطی همچنان موانعی برای دستیابی به توافق ایجاد می‌کنند که بیش از یک سال باعث تداوم جنگ شده است.
 وزیر امور خارجه آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای قطری خود گفت، طرح آتش بس ارائه شده به وسیله جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در اواخر ماه می گذشته همچنان روی میز است
نتانیاهو و کابینه اش بر فهرستی از دستاوردهای اسرائیل در میدان نبرد مانند هدف قرار دادن یحیی السنوار و رهبران حزب الله لبنان تکیه می کنند که ابهامات زیادی را در زمینه امکان موفقیت این دور از مذاکرات ایجاد می کند و مشخص نیست آیا به برقراری آتش بس در غزه منجر خواهد شد یا خیر؟
 دور جدید مذاکرات
وزیران امور خارجه قطر و ایالات متحده در کنفرانس مطبوعاتی که پنجشنبه گذشته برگزار شد گفتند، دوحه میزبان دور جدید مذاکرات خواهد بود؛ نخستین دور رایزنی ها بعد از یک سری تحولات خطرناک که هفته های اخیر در غزه و لبنان شاهد بودیم.
 محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر گفت، مذاکرات دوحه در زمینه توافق مبادله اسیران ازسر گرفته می شود و هم زمان برگزاری دیدارهایی را با اعضای دفتر سیاسی جنبش حماس با هدف امکان سنجی دستیابی به توافقی که به درد و رنج مردم غزه پایان دهد، فاش کرد.
 آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای قطری خود گفت، طرح آتش بس ارائه شده به وسیله جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در اواخر ماه می گذشته همچنان روی میز است، اما وی خواستار آمادگی برای بررسی چارچوب های جدید برای آزادی اسیران شد.
 به نوبه خود، شبکه 12 تلویزیون اسرائیل گزارش کرد، در دور جدید مذاکرات دوحه نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر و حسن رشاد، رئیس جدید اطلاعات مصر رایزنی خواهند کرد.
 وی با بیان پیشنهاد قاهره مبنی بر انعقاد قرارداد اولیه مبادله اسیران با حماس و برقراری آتش بس محدود در غزه گفت، پیشنهادهای به روز شده و مطابق با خطوط کلی مصر چند روز پیش تحویل رئیس دستگاه امنیتی شین بت اسرائیل شد که به قاهره سفر کرده بود.
 موضع حماس
رهبری جنبش حماس از آغاز تحرکات و تماس های دیپلماتیک و سیاسی فشرده برای خنثی سازی نقشه های اشغالگران اسرائیلی و توقف جنایت پیچیده ای که در چارچوب نسل کشی و قتل عام آشکار در سراسر نوار غزه به ویژه شمال آن انجام می دهند، خبر داد.
 حماس در بیانیه‌ای در پنجشنبه گذشته منتشر شد اعلام کرد، اسرائیل به دنبال اجرای طرح ژنرال‌ها در شمال غزه است و فاش کرد در این راستا مجموعه‌ای از نشست‌ها و بازدیدها از ترکیه، قطر و روسیه در ارتباط با مصر و سازمان ملل متحد انجام شده است.
 بلینکن در دیدار قبلی با خانواده‌های گروگان های اسرائیلی گفته بود، دولت بایدن طرحی با هدف آزادی محدود گروگان‌ها در مرحله نخست در ازای آتش‌بس موقت از سوی اسرائیل پیشنهاد کرده است. وی افزود: این پیشنهاد و طرح نشان‌دهنده آزمودن جدیت حماس با هدف دستیابی به توافقی گسترده‌تر است؛ در زمانی که در دولت آمریکا این باور وجود دارد حماس پس از شهادت السنوار انعطاف‌پذیرتر خواهد شد.
مانع تراشی اسرائیل
گرچه رئیس موساد برای شرکت در دور جدید مذاکرات عازم دوحه شد، اما در اسرائیل نسبت به احتمال توافق به ویژه میان خانواده‌های گروگان ها و مخالفان بدبینی وجود دارد. شامگاه جمعه رادیو و تلویزیون اسرائیل به نقل از منابع آگاه اعلام کرد، اسرائیل هیچ تمایلی برای انعطاف نشان نمی دهد. شبکه 12 تلویزیون اسرائیل نیز عنوان کرد، دیوید بارنیا رئیس موساد هنوز اختیاراتی که بتواند در مذاکرات دوحه به توافق دست یابد، به دست نیاورده است.
 علاوه بر جدی نبودن طرف اسرائیلی، جناح راست افراطی از تهدید نقش قطر در مذاکرات دست برنمی‌دارد، به عنوان نمونه، بزالل اسموتریچ وزیر دارایی اسرائیل از سفر رئیس موساد به دوحه انتقاد و آن را اشتباه توصیف کرد.
 طفره رفتن نتانیاهو
موضع مبهم نخست وزیر اسرائیل بزرگترین مانع در برابر هرگونه توافق بر سر تبادل اسیران است و مانع از این می شود تراژدی مردم غزه و ترس کشورهای منطقه از جنگ پایان یابد.
 تیسیر سلیمان، عضو هیئت مؤسس گردان‌های قسام معتقد است، نتانیاهو حتی در داخل حزب لیکود، با ائتلاف با احزاب اسرائیلی، با کنست و حتی در زندگی شخصی اش ذاتاَ به طفره رفتن معروف و همواره به فکر خرید زمان و به تعویق انداختن آن چیزی است که می توان به تعویق انداخت و در مرحله بعدی پیگیری کرد.
 گرچه رئیس موساد برای شرکت در دور جدید مذاکرات عازم دوحه شد، اما در اسرائیل نسبت به احتمال توافق به ویژه میان خانواده‌های گروگان ها و مخالفان بدبینی وجود دارد
وی افزود: نتانیاهو در مذاکرات دوم ژوئیه فکر می کرد می تواند از کارت های رفح و نتزاریم برای اعمال فشار بیشتر بر حماس استفاده کند، اما هیچ دستاوردی نداشت. هرگونه مذاکره به موارد تفاهم انباشته بستگی دارد و مشکل اشغالگران اسرائیلی این است، در یک سال جنگ نتوانستند به هیچ یک از اهداف اعلام شده خود مانند آزادی اسیران یا از بین بردن گردان های قسام یا جنبش حماس دست یابند. در عوض، مسیر تحقق اهداف اعلام نشده که کشتن کودکان و نابودی نوار غزه است، در پیش گرفتند.
 سلیمان عنوان کرد: اشغالگران موفق نشدند اسیران را آزاد کنند و مقاومت همچنان در حال عملیات است، در حالی که اشغالگران کودکان را می کشند، مدارس را ویران می کنند و اینها موضوعات جدیدی نیستند، زیرا به عادت اشغالگران در همه جا تبدیل شده است.
 عضو هیئت مؤسس گردان‌های قسام گفت: حماس پنج خط اصلی دارد؛ آتش‌بس، تبادل اسیران، ارائه کمک‌ها، بازگشت آوارگان و گفت وگو در زمینه رفع محاصره و بازسازی نوار غزه و هر گامی که به دستیابی به این خواسته‌ها و شرایط منجر شود، مورد استقبال قرار خواهد گرفت. اما فضای عمومی، اعتصابات و ضدحملات، فضای انتخابات آمریکا، رقابت داخلی اسرائیل و کمیته های تحقیقات داخلی و ... باعث فرار اشغالگران از زیر بار توافق می شود.
 انعطاف حماس
حماس به وضوح انعطاف خود را در برخورد با میانجی گران در قطر و مصر نشان می دهد. سلیمان گفت: معتقدم موضع جنبش حماس روشن است و میانجی‌ها در قطر و مصر این را به خوبی می‌دانند. این جنبش خواهان آتش‌بس، مبادله اسیران، ازجمله اسیران مقاومت، بازگشت آوارگان، ورود کمک‌ها، رفع محاصره نوار غزه و بازسازی آنجاست.
 وی افزود: اشغالگران هنوز متقاعد نشده اند در چندین جبهه در منطقه حضور دارند، از غزه گرفته تا کرانه باختری، جبهه داخلی فلسطین، لبنان، یمن، عراق و حتی با ایران. معتقدم اشغالگران حاضر نیستند آنچه را که حماس می خواهد به نفع مردم فلسطین به آنها بدهد و به دنبال تلاش برای توافق بدون دادن چیزی است.
منبع: راهبرد معاصر