درس ترامپ‌شناسی

«اوباما یک فرصت است!» این عبارتی بود که وقتی «باراک اوباما» به ریاست‌جمهوری آمریکا رسید، عده‌ای از اصلاح‌طلبان در داخل کشور مطرح کردند و بر همین اساس در نهایت در دوره ریاست‌جمهوری «آقای روحانی» در ایران و «باراک اوباما» در ایالات متحده، در موضوع هسته‌ای توافق‎نامه برجام به امضا رسید. اما در زمان اوباما، با وجود عمل به تعهدات به صورت کامل از سوی ایران، نه تنها تحریم‌ها برداشته نشد؛ بلکه تشدید شد و پس از روی کار آمدن ترامپ، آمریکا به طور کلی از توافق‎نامه برجام خارج و تحریم‌ها چندین برابر شد!

دولت ترامپ شرط بازگشت آمریکا پای میز مذاکره و توافق برجام را امتیازدهی ایران در دوازده موضوع، از قبیل هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای اعلام کرد. روح کلی دوازده موضوع مورد نظر ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، همانا تسلیم شدن ایران در مقابل آمریکا بود؛ البته آمریکایی‌ها به دلیل مشاهده برخی از علایم و سخنان مسئولان دولتی، از جمله تکرار این مطلب از سوی آقای روحانی که ما باید برای حل مشکلات کشور مذاکره کنیم، تصور می‌کردند ایرانی‌ها در بن‌بست قرار گرفته و چاره‌ای جز کوتاه آمدن و امتیاز دادن ندارند. در آن مقطع که آقای ترامپ با تهدید ایران به صورت خاص از برجام خارج شد، عده‌ای در داخل کشور با صراحت از قرار گرفتن ایران بر سر دوراهی جنگ و صلح سخن گفته، صلح یا در واقع همان تسلیم شدن در برابر آمریکا را بر جنگ ترجیح دادند. در آن شرایط و فضا که عده‌ای می‌گفتند اگر با آمریکای ترامپ مذاکره نکنیم، کشور دچار قحطی می‌شود و در نهایت جنگ به راه می‌افتد و ایران در سخت‌ترین شرایط و در میانه جنگ مجبور به مذاکره و امتیاز دادن‌های اساسی خواهد شد، رهبر حکیم انقلاب اسلامی با صراحت فرمودند: «نه جنگ خواهد شد و نه مذاکره می‌کنیم!»

آن دوران سپری شد؛ اما درس‌ها و عبرت‌هایش نباید به فراموشی سپرده شود. در همان سال ۱۳۹۷ که ترامپ برای ایران خط و نشان کشید و عده‌ای را در داخل کشور به وحشت انداخت و جریان ضد انقلاب را خوشحال کرد تا جایی که تصور کردند باید برای آمدن به ایران و جشن پیروزی آماده شوند، رهبر حکیم انقلاب اسلامی با صدور بیانیه گام دوم، نقشه راه چله دوم انقلاب اسلامی را برای ملت ایران ترسیم کردند. در واقع، در شرایطی که دشمن به صورت گسترده و در یک جنگ شناختی تمام عیار و با عملیات روانی گسترده، به دنبال القای این مطلب بود که جمهوری اسلامی نمی‌تواند برای خود جشن چهل سالگی بگیرد، نه تنها ملت ایران جشن چهل سالگی انقلاب اسلامی و نظام ولایی را جشن گرفت؛ بلکه رهبر معظم انقلاب اسلامی با بیانیه گام دوم مسیر چهل ساله دوم انقلاب را برای مردم و مسئولان ترسیم کردند.

اکنون ترامپ مجدد به کاخ سفید برگشته و عده‌ای در داخل کشور بدون توجه به گذشته، سخن از مذاکره و توافق با ترامپ بر زبان جاری کردند! جالب اینکه در آستانه بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفید، افرادی برای اینکه مردم و نخبگان و مسئولان کشور خیلی بر روی گذشته ترامپ حساسیت به خرج ندهند، گفتند در آن دوره اول، مشورت‌های غلط به ترامپ داده شده و حالا با ترامپ واقع بین می‌توان مذاکره کرد و به توافق رسید! با چنین فضاسازی‌هایی، بحث مذاکره با آمریکا و دولت ترامپ در حال داغ شدن به عنوان یک ضرورت جهت حل مشکلات کشور بود که رهبر حکیم انقلاب اسلامی با صراحت به دلیل تجربه بر سیاست مذاکره نکردن با آمریکا تأکید کرده و فرمودند: «اولاً مذاکره آمریکا هیچ تأثیری در رفع مشکلات کشور ندارد، این را باید ما درست بفهمیم. اینجور به ما وانمود نکنند که اگر بنشینیم پشت میز مذاکره با آن دولت، فلان مشکل حل می‌شود، نخیر، از مذاکره با آمریکا هیچ مشکلی حل نمی‌شود. دلیل: تجربه.»

رهبر حکیم انقلاب اسلامی در ادامه این بیانات که در تاریخ ۱۹ بهمن و در دیدار جمعی از فرماندهان و مسئولان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایراد کردند، با ذکر تجارب دهه ۹۰ و مذاکرات برجامی و رفتار شخص ترامپ در پاره کردن برجام و خارج کردن آمریکا از آن توافق‌نامه، تصریح کردند: «با یک چنین دولتی مذاکره نباید کرد؛ مذاکره کردن عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست، شرافتمندانه نیست.»

شاید برای کسانی فهم این عبارات دشوار باشد؛ چرا که آنان اساس را در عرصه دیپلماسی، بر مذاکره با هر کسی و حتی دشمن می‌گذارند؛ اما اگر کسی آمریکا و نظام سیاسی آن را که دارای خلق و خوی استکباری است، به صورت کامل بشناسد و علاوه بر نظام سیاسی آمریکا، شناخت درستی از ترامپ داشته باشد، آنگاه به حکمت استثنا کردن آمریکا از مذاکره در دیپلماسی جمهوری اسلامی از سوی رهبر حکیم انقلاب اسلامی پی خواهد برد.

ترامپ همانند دیگر رؤسای‌جمهور آمریکا نه به حقوق بین‌الملل اعتقادی دارد و نه به عهد و پیمانی که با دیگران می‌بندد، وفادار خواهد بود. وی از همان ابتدای دوره دوم قدرت‌یابی به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، برای بالا بردن قدرت آمریکا و حفظ برتری این کشور به زعم خود برای همه خط و نشان کشید. خط و نشان کشیدن ترامپ برای بسیاری از کشور‌ها و ملت‌ها آن چنان بی‌منطق بود که عده‌ای از کارشناسان، اظهارات، درخواست‎‎ها و تهدید‌های وی را به آرزو‌های کودکانه یا مطالبات متوهمانه تشبیه کردند.

از آرزوی الحاق کشور پهناور کانادا به عنوان ایالت پنجاه‌ویکم ایالات متحده آمریکا و کوچ مردم غزه به مصر و اردن یا بازستاندن کانال پاناما که بگذریم، رفتار ترامپ با کشور اوکراین و رئیس‌جمهور به گل نشسته این کشور، برای بسیاری باید محل تأمل باشد. رفتار ترامپ با اوکراین و رئیس‌جمهورش، آقای زلنسکی نشان می‌دهد آمریکا برای تأمین منافع خود، حتی به کشور‌های همراه خود هم رحم نخواهد کرد. ترامپ برای چپاول و غارت معادن اوکراین به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار، زلنسکی را به منطور امضای توافق‎نامه به آمریکا فراخواند؛ اما از همان ابتدا با رفتاری مستکبرانه و آمرانه، رئیس‌جمهور اوکراین را آنچنان تحقیر کرد و به او اجازه حرف زدن نداد که وی به ناچار برای کمتر تحقیر شدن، زودهنگام و بدون هر توافقی از اتاق بیضی کاخ سفید خارج شد. انتشار ویدئو‌های مشاجره ترامپ و زلنسکی در جهان، بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد و مقامات برخی از کشور‌های اروپایی را متحیر کرد. «یوهان وادفول» سیاستمدار و عضو پارلمان آلمان در واکنش به رفتار ترامپ گفت: «چگونه می‌توانید از پشت به رئیس‌جمهور یک کشور مورد تهاجم خنجر بزنید؟ اروپای آزاد به اوکراین خیانت نخواهد کرد!» همچنین سناتور «کریس مورفی» در واکنش به این مشاجره گفت: «دیدار ترامپ و زلنسکی کاملاً شرم‌آور بود.»

آری! اگر کسی خوب ترامپ را بشناسد، آنگاه خوب می‌فهمد که چه حکیمانه و بهنگام، رهبر حکیم انقلاب اسلامی فرمودند: «با یک چنین دولتی، مذاکره نباید کرد؛ مذاکره کردن عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست، شرافتمندانه نیست.»