بصیرت مواضع غیر سازنده وزیر خارجه ترکیه را بررسی می‌کند
قدمت روابط تهران-آنکارا بیش از تاریخ آمریکاست
سران جدید ترکیه شخص وزیر خارجه آن باید این جمله کلیدی و تاریخی عبدالله گل همتای سابق خویش را که زمانی در مقام رئیس جمهور ترکیه بود را به خاطر بیاورند که در باب درخواست آمریکا مبنی بر دوری از ایران گفته بود: قدمت روابط ایران و ترکیه بیش از 400 سال است یعنی از عمر تاسیس آمریکا بیشتر است و ما هرگز روابط تاریخی را به روابط نوظهور ترجیح نخواهیم داد
ترکیه که از زمان سقوط نظام سوریه به دنبال معرفی خود به عنوان قدرت برتر منطقه و نقش آفرین جهانی شده است و سعی دارد تا از این ابزار برای تحمیل خواسته‌های خود به اروپا و آمریکا بهره گیرد، بعضا مواضع و رویکردهایی داشته است که چندان همخوانی با حسن همسایگی و همجواری ندارد.
در همین راستا هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه مدعی شده است که ایران برای «حفظ نفوذ خود در عراق و سوریه، هزینه‌ای بسیار بیشتر از دستاوردهایش پرداخت کرده است.» به گزارش خبرگزاری «آناتولی»، هاکان فیدان در گفت‌وگو با شبکه خبری «الجزیره» که روز جمعه منتشر شد، گفت: «زمانی که قاسم سلیمانی زنده بود، این را به خودش هم گفتم. اما معتقدم که ایران در دوره جدید از تحولات اخیر درس‌های بزرگی گرفته است.» او با اشاره به این موضوع که منطقه باید از «فرهنگ سلطه‌جویی یک کشور بر دیگران رها شود»، گفت: «نه عرب‌ها، نه ترک‌ها، نه کردها و نه ایرانی‌ها؛ هیچ‌یک نباید به دنبال تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید باشند.»وزیر خارجه ترکیه تاکید کرد که «کشورها باید به جای سیاست‌های سلطه‌طلبانه، بر همکاری، همزیستی مسالمت‌آمیز و تقویت امنیت و رفاه منطقه‌ای تمرکز کنند.»
در همین راستا هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه مدعی شده است که ایران برای «حفظ نفوذ خود در عراق و سوریه، هزینه‌ای بسیار بیشتر از دستاوردهایش پرداخت کرده است.» به گزارش خبرگزاری «آناتولی»، هاکان فیدان در گفت‌وگو با شبکه خبری «الجزیره» که روز جمعه منتشر شد، گفت: «زمانی که قاسم سلیمانی زنده بود، این را به خودش هم گفتم. اما معتقدم که ایران در دوره جدید از تحولات اخیر درس‌های بزرگی گرفته است.» او با اشاره به این موضوع که منطقه باید از «فرهنگ سلطه‌جویی یک کشور بر دیگران رها شود»، گفت: «نه عرب‌ها، نه ترک‌ها، نه کردها و نه ایرانی‌ها؛ هیچ‌یک نباید به دنبال تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید باشند.»وزیر خارجه ترکیه تاکید کرد که «کشورها باید به جای سیاست‌های سلطه‌طلبانه، بر همکاری، همزیستی مسالمت‌آمیز و تقویت امنیت و رفاه منطقه‌ای تمرکز کنند.»
نکاتی پیرامون یک نظر
اینکه اهداف و دلایل رویکرد وزیر خارجه ترکیه به بیان این سخنان مغایر با روابط دوستانه و همسایگی ایران و ترکیه چه بوده است در جای خود جای تامل دارد اما به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از مباحث و حقایق غیر قابل انکاری وجود دارد که توجه به آنها می‌توانست مانع از چنین اشتباه محاسباتی و رفتار غیر سازنده وزیر خارجه ترکیه گردد.
اینکه اهداف و دلایل رویکرد وزیر خارجه ترکیه به بیان این سخنان مغایر با روابط دوستانه و همسایگی ایران و ترکیه چه بوده است در جای خود جای تامل دارد اما به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از مباحث و حقایق غیر قابل انکاری وجود دارد که توجه به آنها می‌توانست مانع از چنین اشتباه محاسباتی و رفتار غیر سازنده وزیر خارجه ترکیه گردد.
1-ایران همواره بر حسن همسایگی و حمایت از همسایگان تاکید داشته است که حضور در کنار نیروهای عراقی برای مقابله با تروریسم و پذیرش آوارگان این کشور و نیز چهار دهه میزبانی از مهاجرین افغان سندی بر این حقیقت است. ایران همواره بر دموکراسی و حفظ تمامیت ارضی کشورها تاکید داشته است چنانکه از یک سو در سال 2016 ایران اولین کشوری بود که حمایت از حاکمیت ترکیه در خنثی سازی کودتای ضد اردوغان ایفای نقش داشت که حداقل رویکرد آنکارا به آن اقدام بزرگ قدرشناس بودن و خودداری از رویکردهای غیر سازنده است. ایران همچنین همواره بر لزوم یک پارچگی و امنیت کشورهای منطقه تاکید داشته است که از ابعاد آن را نیز مخالفات با گروه‌های تجزیه طلب و تروریست تشکیل می‌دهد چنانکه ایران همواره از مخالفان پ.ک.ک بوده و از بیانیه پایان اقدامات مسلحانه این گروه حمایت کرد. تهران همواره بر لزوم امنیت دسته جمعی تاکید دارد چنانکه در این راستار ابتکار عمل‌های متعددی همچون ابتکار صلح هرمز را مطرح کرده است که متاسفانه رویکرد وابسته محور و تحت سلطه ناتو بودن برخی کشورهای منطقه مانع از تحقق این همگرایی شده است.
2-حضور ایران در سوریه برای مبارزه با تروریسم بوده است چنانکه جهانیان اذعان دارند که اگر عملکرد موفق و به موقع ایران و مردانی همچون سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی نبود تروریسم امروز سران جهان از جمله ترکیه را فرا گرفته بود. دولتمردان ترکیه بد نیست که مروری بر سخنان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق داشته باشند که می‌گوید وقتی داعش به سمت اربیل آمد تنها ایران بود که به حمایت از ما برخواست و سردار سلیمانی ما را نجات داد در حالی که آمریکایی‌ها و سایر همسایگان اقدامی برای ما انجام ندادند.
3-ایران نیز همچون ترکیه تاکید دارد که منطقه باید توسط اجماع و همگرایی منطقه‌ای داره و به ثبات و امنیت برسد. منطقه باید به ظرفیت‌سازی درونی برای اهداف اقتصادی، امنیتی ، اجتماعی و فرهنگی مشترک دست یابد بویژه آنکه همگان از مولفه‌ای مشترک به نام اسلام برخوردار هستند. ایران در این راستار خواستار پایان سلطه گری و اشغالگری و مداخله گری آمریکا به عنوان کشوری ورای منطقه و بحران ساز شده است حال آنکه ترکیه سالهاست که میزبان نظامیان آمریکا و ناتویی است که جز ناامنی منطقه کارکردی نداشته‌اند.
4-توجه به تحولات سوریه نشان می‌دهد که اشتباه محاسباتی ترکیه در حمایت از تحریرالشام علیه نظام اسد، در نهایت نه تنها به سود مردم ترکیه نشد بلکه به گفته سازمان ملل 90 درصد مردم سوریه در فقر به سر می‌برند و از سوی دیگر نیز رژیم صهیونیستی بخش‌های گسترده‌ای از خاک سوریه را اشغال کرده و حاضر به عقب نشینی نیست. اکنون افکار عمومی جهان این پرسش را دارد که چگونه سران ترکیه ادعای حمایت از یکپارچگی و مردم سوریه را سر می دهند و مدعی حمایت از فلسطین هستند حال آنکه در برابر اشغالگری صهیونیست‌ها در سوریه سکوت کرده‌اند.؟ اگر این رفتار خیانت به سوریه، فلسطین، منطقه و جهان اسلام نیست پس چیست؟
5-شواهد امر نشان می‌دهد که برخی کشورهای منطقه در تصور برخوردار شدن از وعده‌های ترامپ برای رسیدن به جایگاه منطقه‌ای و تبدیل شدن به هاب انرژی و اقتصاد منطقه هستند. تجربه های متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد وعده‌های ترامپ و آمریکا سرابی بیش نیست چنانکه نمونه آشکار آن رفتارهای امروز آمریکا با زلنسکی رئیس جمهور اوکراین است که سه سال به خاطر آمریکا کشورش را به نابودی کشاند و مزدش در نهایت تحقیر شدن در کاخ سفید نزد چشم جهانیان بود. سران ترکیه باید به یاد داشته باشند که چگونه در سال 2011 پس از سقوط مبارک در مصر، قذافی در لیبی و... فریاد خاورمیانه جدید و شمال آفریقا جدید به سبک عدالت و توسعه را سر دادند اما دیری نپایید که آمریکایی‌ها راه خیانت در پیش گرفته و سرنگونی مرسی و مجازات سران اخوان و نزدیکان ترکیه را اجرا کردند.
6-منطقه قفقاز برای ایران دارای اهمیت بسیار است چنانکه در کنار تاکید بر همگرایی همسایگان بر غیر قابل قبول بودن تغییر ژئوپولیتیک منطقه تاکید دارد. برخی گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که آنکارا پس از سقوط نظام سوریه در تصور قدرت مطلق شدن است و با حمایت غرب به دنبال پیگیری طرح‌هایش در قفقاز از جمله دالان زنگزور و سلطه بر ارمنستان و جمهوری آذربایجان است. این رویا پردازی که بازی قطعی در زمین غرب است قطعاً نه مورد حمایت کشورهای منطقه خواهد بود و نه دستاوردی جز تشدید تنش‌ها برای ترکیه حاصلی به همراه داردو سخنان تهدید آمیزی نظیر آنچه از سوی فیدان درباره ایران مطرح شده نیز نمی‌تواند موجب تغییر دیدگاه ایران در قبال این منطقه گردد.
نکته پایانی آنکه به نظر می‌رسد دولتمردان ترکیه با دستاوردهای موقتی که در سوریه و در مقابل پ.ک.ک داشته‌اند بر این تصور قرار گرفته اند که می‌توانند با بازیگری در زمین آمریکا و صهیونیست‌ها به موقعیت بهتر منطقه‌ای و جهانی دست یابند. این دیدگاه و اشتباه محاسباتی با پیشینه‌های تاریخی متعدد قطعا با سرنوشت شکست همراه خواهد شد. به نظر می رسد سران جدید ترکیه شخص وزیر خارجه آن باید این جمله کلیدی و تاریخی عبدالله گل همتای سابق خویش را که زمانی در مقام رئیس جمهور ترکیه بود را به خاطر بیاورند که در باب درخواست آمریکا مبنی بر دوری از ایران گفته بود: «قدمت روابط ایران و ترکیه بیش از 400 سال است یعنی از عمر تاسیس آمریکا بیشتر است و ما هرگز روابط تاریخی را به روابط نوظهور ترجیح نخواهیم داد. »
منبع: سایت بصیرت
نظرات بینندگان
آخرین مطلب
پربیننده ترین
پربیننده ترین
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
