اژه‌ای: اثر رفتار یک قاضی از حکم صادره توسط او بیشتر است

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای طی سخنانی در آئین تحلیف کارآموزان قضائی، با اشاره به آیه «إِنَّ اللهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی أَهْلِها وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ»، اظهار کرد: شما قضات با سوگندی که امروز یاد کردید تعهدی سنگین و مسئولیتی خطیر را پذیرفتید. شما امروز متعهد شدید که در انجام مأموریت خطیر خود، هیچگاه خدا را فراموش نکنید و هیچگاه به غیر از «ماانزل‌الله» حکم نکنید و هیچگاه از شئون کار قضاوت خارج نشوید.

رئیس قوه قضائیه بیان داشت: شما قضات با سوگندی که امروز یاد کردید در قبال مردم متعهد شدید که در موعد قضاوت و صدور حکم، نهایت عدالت، دقت، احتیاط، بی‌طرفی و همه‌جانبه‌نگری را داشته باشید. شما که امروز به کسوت قضاوت درآمدید باید بدانید که مورد اعتماد و وثاقت مردم هستید و مردم، شما را افرادی معتمد و امین می‌دانند؛ مردم برای حق‌ستانی و استیفای حق خود به شما مراجعه می‌کنند، فلذا جایگاهی رفیع در نزد مردم دارید؛ بنابراین شایسته است این اعتماد مردم را قدر بدانید و با احکام عادلانه‌ای که صادر می‌کنید بر دامنه این اعتماد بیفزایید.

رئیس دستگاه قضا گفت: شما از امروز در جایگاهی قرار می‌گیرید که کانون تزریق آرامش در جامعه و کانون استیفای حق مردم و ملجأ و پناهگاه ستمدیدگان است؛ از همین‌رو جایگاه شما مورد طمع و وسوسه شیطان و شیطان‌صفتان است؛ بنابراین ضروری است که از جایگاه خود، مراقبت و صیانت پیوسته داشته باشید و کاری کنید که تحت هیچ شرایطی اسیر خطوات شیطان و شیطان‌صفتان نشوید.

رئیس عدلیه تصریح کرد: هوشیاری و فطانت از لوازم کار قضاوت است؛ کاملاً هوشیار باشید که خدای‌ناکرده ناخواسته در مسیری غلط و مسیر تبعیت از خطوات شیطان قرار نگیرید.
قاضی‌القضات بیان داشت: مشورت با صاحب نظران منافاتی با استقلال مقام قضاوت ندارد؛ بنابراین شما که از امروز در کسوت قضاوت قرار می‌گیرید در شئونی نظیر فهم و تشخیص موضوع، استنباط قانون، فهم حکم و انطباق آن با قانون، با صاحب نظران و نخبگان مشورت داشته باشید.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای اظهار کرد: شما قضات به آنچه که در حوزه و دانشگاه آموخته‌اید بسنده نکنید و مستمراً دانش و اطلاعات خود را ارتقا دهید. بسیاری از مسائل و موضوعات در حوزه کار قضاوت، در زمره مسائل مستحدثه می‌گنجد، فلذا نیاز به تدبر و روزآمدی اطلاعات در قبال آنها است.

رئیس قوه قضائیه تصریح کرد: من همواره اعتقاد داشته و دارم که یک قاضی باید تجربیات و سلسله مراتب را طی کند. زمانی که ریاست کمیسیون نقل و انتقالات قضات را بر عهده داشتم این گلایه از من می‌شد که چرا اجازه نمی‌دهم یک قاضی بلافاصله پس از طی کردن مراحل آموزشی، به مرتبه دادرسی ارتقا یابد و در دادگاه به صدور حکم بپردازد؛ بعضاً به من گفته می‌شد که در شرایط اضطرار قرار داریم و باید چنین اجازه‌ای داده شود؛ اما من چنین استدلال می‌کردم که وقتی یک قاضیِ تازه آموزش‌دیده هنوز صورت یک حکم را انشا نکرده و با طرفین هیچ پرونده‌ای مواجه نشده، چطور می‌تواند یک‌مرتبه به مقام دادرسی نائل شود؟

رئیس دستگاه قضا بیان داشت: یکی دیگر از الزامات کار قضاوت، بهره‌مندی قاضی از صبر و حوصله است؛ گاهی طرفین پرونده اصطلاحاً از کوره در می‌روند و عصبی می‌شوند؛ گاهی نیز عمداً عصبی می‌شوند تا قاضی را به اشتباه بیندازند و او را خشمگین کنند تا بدین واسطه بتوانند از او شکایت کنند. گاهی یکی از طرفین پرونده، اگر چه ادله‌ای ندارد، اما ذی‌حق است و وقتی نمی‌تواند به حقش برسد خشمگین می‌شود؛ گاهی نیز یکی از طرفین پرونده می‌تواند لب مطلب را بیان کند؛ در تمامی این موارد، قاضی ما باید متانت به خرج دهد و تلاش کند که از مدار صبر و حوصله خارج نشود.

رئیس عدلیه تصریح کرد: حُسن خلق و حُسن رفتار از دیگر الزامات کار قضاوت است؛ بعضاً اثر رفتار یک قاضی از حکم صادره توسط او بیشتر است. همه ما در دستگاه قضائی باید خود را مکلف به تکریم ارباب رجوع و حُسن خلق داشتن با مردم کنیم.

قاضی‌القضات اظهار داشت: همه شما بزرگواران که از امروز به کسوت قضاوت نائل می‌شوید علاوه بر تلاش و مجاهدت برای تجهیز به لوازم کار قضاوت؛ همواره از خداوند متعال استمداد بطلبید تا مبادا ناخواسته حقی را پایمال کنید. من در دی ماه ۵۸ به سبب شرایط انقلاب و اضطراری که وجود داشت برای فعالیت به دستگاه قضائی دعوت شدم؛ از همان زمان از خداوند متعال استمداد طلبیدم که به من کمک کند مبادا ناخواسته حقی را تضییع کنم. وقتی من وارد دستگاه قضائی شدم متهمان پرونده‌های ما عناصر گروهکی، ساواکی و کودتاچی بودند؛ در سال ۵۹ با دو پرونده مهم مواجه شدم؛ علی‌رغم اینکه به میل خودم به دستگاه قضائی نیامده بودم و ترجیحم حضور در قم بود، اما تحت هیچ شرایطی نمی‌خواستم از رسیدگی به پرونده‌های مهم شانه خالی کنم؛ فلذا در زمان رسیدگی به آن دو پرونده مهم نیز از خداوند متعال استمداد ویژه طلبیدم و پروردگار نیز مرا برای کشف حقیقت یاری کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای اظهار کرد: التزام به قانون یک اصل اساسی است و بدون رعایت این اصل، تحقق عدالت ممکن نیست.