بصیرت دستاوردهای فرهنگی دولت سیزدهم را بررسی می‌کند
گام‌های بلند توسعه هنر در دوران شهید رئیسی
گزارش‌ها حاکی از رشد بی‌سابقه 700 درصدی مصرف فرهنگی نسبت به آغاز دولت سیزدهم است. این هفت برابر شدن نرخ محصولات فرهنگی، به روشنی دروغ بودن اتهاماتی را که این دولت را به کوچک‌سازی حوزه فرهنگ و هنر متهم می‌کردند، آشکار می‌سازد. این رشد نشان می‌دهد که خدماتی بزرگ به این عرصه ارائه شده، نه با سلبریتی‌محوری و شعارهای توخالی، بلکه با تلاش برای تقسیم عادلانه ابزارها و تولیدات فرهنگ و هنر میان عموم مردم.
پایگاه بصیرت / محمد محمدی
با گذشت نزدیک به یک سال از پایان عمر دولت سیزدهم و شهادت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، زمان آن فرا رسیده که با نگاهی ژرف‌تر به میراث فرهنگی این دولت بپردازیم. حوزه‌ای که همواره سنگ بنای هویت ملی، انسجام اجتماعی و قدرت نرم کشور بوده و در سالیان اخیر، نقش آن در پویایی اقتصاد بیش از پیش نمایان شده است. دولت سیزدهم، در میان امواج سهمگین همه‌گیری کرونا و فتنه‌های داخلی، رویکردی متفاوت و عدالت‌محور را در پیش گرفت که به تحولات چشمگیری در عرصه فرهنگ و هنر ایران انجامید.
توسعه بی‌سابقه زیرساخت‌های فرهنگی: فراگیرتر و عادلانه‌تر
یکی از درخشان‌ترین کارنامه‌های دولت سیزدهم، توسعه چشمگیر زیرساخت‌های فرهنگی و هنری بود. این توسعه نه فقط در پایتخت، که با نگاهی عدالت‌محور به سراسر کشور، به ویژه مناطق کمتر برخوردار، گسترش یافت. تعداد سالن‌های سینمایی از 644 به 853 سالن افزایش یافت و بیش از 10 سالن استاندارد موسیقی در نقاط مختلف کشور افتتاح شد. این گسترش فیزیکی با افزایش تقریباً 40 درصدی صندلی‌های نمایش در مناطق محروم همراه بود، که نشان از رویکردی متفاوت از سیاست‌های سرمایه‌سالارانه گذشته داشت؛ امکانات فرهنگی دیگر مختص به قشر ثروتمند جامعه نبود.
اوج این نگاه عدالت‌گستر، اجرای موفق طرح "سینما سیار" بود. این طرح با اکران بیش از 3000 فیلم در 202 شهرستان، هنر هفتم را به قلب روستاها و مناطق محروم برد. این تجربه نوین، الگویی برای توسعه سایر بخش‌های هنری شد و امکاناتی را که پیشتر تنها برای برخورداران بالاشهری فراهم بود، به سرعت به روستاها رساند.
شکوفایی مصرف فرهنگی و احیای رویدادهای ملی
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی وضعیت فرهنگی، نرخ مصرف فرهنگی است. گزارش‌ها حاکی از رشد بی‌سابقه 700 درصدی مصرف فرهنگی نسبت به آغاز دولت سیزدهم است. این هفت برابر شدن نرخ محصولات فرهنگی، به روشنی دروغ بودن اتهاماتی را که این دولت را به کوچک‌سازی حوزه فرهنگ و هنر متهم می‌کردند، آشکار می‌سازد. این رشد نشان می‌دهد که خدماتی بزرگ به این عرصه ارائه شده، نه با سلبریتی‌محوری و شعارهای توخالی، بلکه با تلاش برای تقسیم عادلانه ابزارها و تولیدات فرهنگ و هنر میان عموم مردم.
دولت سیزدهم همچنین با بازگشایی نمایشگاه رسانه‌های ایران و احیای جشنواره فجر بازی‌های رایانه‌ای، جانی دوباره به فضای فرهنگ و رسانه کشور بخشید. برگزاری بیش از 200 رویداد فاخر هنری دیگر نیز، نشان از حرکت پرشتاب فرهنگی در این دوره داشت. رویکرد هوشمندانه دولت، تغییر جهت‌گیری از صرفاً اجرای رویدادهای هنری به تقویت تولید محتوا و اقتصاد هنر بود. فعال‌سازی دبیرخانه‌های شورای توسعه صادرات فرهنگی و راه‌اندازی بازارگاه اختصاصی کتاب (bazarketab.ir) گام‌های مهمی برای ورود هنر ایران به عرصه بین‌المللی بود.
گام‌های بلند در حمایت اقتصادی از هنرمندان و فعالان رسانه
دولت سیزدهم در حوزه حمایت‌های اقتصادی از اهالی فرهنگ، هنر و رسانه، رویکردی متمایز را به نمایش گذاشت. این نگاه نه به راضی کردن تعداد محدودی از سلبریتی‌ها، بلکه به رسیدگی به وضعیت معیشتی عموم هنرمندان و کسانی که با عشق و علاقه در این عرصه فعالیت می‌کنند و ممکن است صفحات مجازی میلیونی هم نداشته باشند، معطوف بود. این اقدامات در اوج فتنه پاییز 1401 که هدفش تعطیلی کامل هنر و برنامه‌های فرهنگی کشور بود، اهمیتی دوچندان یافت و دولت سیزدهم با تمام توان، پشتیبان و حافظ منافع هنرمندان شد.
آمارها خود گویای این حمایت‌هاست:
- افزایش 319 درصدی تسهیلات به اعضای صندوق هنر، با پرداخت بیش از 358 میلیارد تومان به بیش از 21 هزار و 900 نفر.
- رشد 57 درصدی پوشش بیمه تأمین اجتماعی برای اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه (از 39 هزار به بیش از 61 هزار نفر) و افزایش سهم بیمه صندوق هنر از 12 به 27 درصد.
- افزایش 51 درصدی افراد تحت پوشش بیمه تکمیلی (از 30 هزار به بیش از 45 هزار نفر)، با پوشش رایگان بیش از 1300 نفر از دارندگان گواهینامه درجه یک هنری.
- رشد 200 درصدی بیمه خبرنگاران (از 1000 به 3000 نفر) و افزایش 150 درصدی عضویت آن‌ها در صندوق اعتباری هنر.
- افزایش هدیه روز خبرنگار از 400 هزار تومان به 2 میلیون تومان برای اولین‌بار به همه خبرنگاران کشور (بیش از 8400 نفر).
- کاهش زمان صدور مجوزهای فرهنگی-هنری از 6 ماه به 10 روز.
- اعطای بیش از 260 میلیارد تومان یارانه به بیش از 19 هزار رسانه.
- خودکفایی بی‌سابقه در تولید کاغذ تحریر (رشد از 4 هزار تن در سال 1400 به ظرفیت 130 هزار تن در سال 1402) و اختصاص 20 میلیون دلار ارز ترجیحی برای واردات کاغذ رسانه‌ای.
سینمای ایران در دوران پیشرفت: توسعه، اشتغال‌زایی و رونق گیشه
دولت سیزدهم، در سایه مدیریت شهید رئیسی، اقدامات مؤثری در راستای حمایت و توسعه سینما در کشور انجام داد. این اقدامات در سه حوزه اصلی شامل توسعه زیرساخت‌ها، حمایت از سینماگران و رونق اقتصادی سینما، تحولی شگرف در این صنعت رقم زد. تعداد سالن‌های فعال سینما از 644 به 853 سالن در سال 1402 افزایش یافت و این تعداد تا پایان دولت از مرز 900 سالن عبور کرد. این افزایش ظرفیت به بهبود دسترسی مردم به فیلم‌ها، رونق گیشه و عدالت بیشتر در حوزه سینما، به دلیل ساخت سالن‌ها در شهرستان‌ها و مناطق کمتر برخوردار، کمک شایانی کرد.
طرح‌های ملی چون اختصاص 2000 واحد مسکونی به خانواده سینماگران، حمایت از تجهیزات سینمای جوان و تاسیس شهرک سینمایی دیجیتالی، از مصوبات مهم شورای عالی سینما بود که به تأمین نیازها و بهبود معیشت سینماگران کمک کرد. این اقدامات نه فقط برای سلبریتی‌های مطرح، بلکه برای جامعه بزرگتری از سینماگران که اغلب با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند، صورت گرفت.
در حوزه آموزش، تعداد آموزشگاه‌های سینمایی از 287 باب به 364 باب افزایش یافت و با تغییر مدل آموزش و تقویت دوره‌ها در دفاتر سینمای جوان، عدالت فرهنگی در حوزه آموزش سینما نیز محقق شد. از دیگر دستاوردهای قابل توجه، افزایش تعداد تماشاگران سینماها بود که در سال 1402 به بیش از 27 میلیون نفر رسید. این رشد، حاصل رونق گیشه و تمایل بیشتر مردم به حضور در سالن‌ها پس از دوران رکود ناشی از کرونا و حوادث سال‌های گذشته بود.
احیای میراث غنی فرهنگی و تمدنی ایران
احیای میراث فرهنگی و تمدنی ایران، به عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت سیزدهم قرار گرفت. ایران با تاریخ و فرهنگ غنی خود، همواره از میراثی گرانبها بهره‌مند بوده که دولت تلاش کرد آن را زنده نگه دارد و از فراموشی‌اش جلوگیری کند.
در راستای احیای موسیقی سنتی و هنرهای اصیل ایرانی، تولید 20 قطعه سرود ملی مذهبی و ساماندهی فعالیت‌های ارکستر ملی ایران با اجرای کنسرت‌های متعدد در داخل و خارج از کشور، از جمله اقدامات بارز بود. همچنین، با ایجاد 15 دفتر مفاخر فرهنگی در استان‌های مختلف و برگزاری بیش از 300 برنامه و آیین بزرگداشت برای شخصیت‌های علمی و فرهنگی، به معرفی و تکریم مفاخر ایران پرداخته شد. تولید و انتشار بیش از 100 کتاب در معرفی حکیمان و شخصیت‌های فرهنگی نیز گام بزرگی در شناساندن این مفاخر بود.
مرمت و بازسازی آرامگاه‌های تاریخی مانند آرامگاه رودکی در تاجیکستان و حزین لاهیجی در هند، نمایانگر توجه دولت به میراث فرهنگی ایرانی در خارج از مرزها بود. تأسیس بنیاد بین‌المللی حکیم نظامی و آغاز پروژه عظیم بزرگراه حکمت از سهرورد تا همدان، با هدف ایجاد اولین منطقه فرهنگی ویژه ایران، نشان از رویکرد راهبردی این دولت به هویت تمدنی ایران داشت.
تحول عدالت‌محور در کتاب و ادبیات: از تولید تا دسترسی
حوزه کتاب و ادبیات، به عنوان ستون فقرات توسعه فکری و فرهنگی، نیز شاهد تحولات عمیقی در دولت سیزدهم بود. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های این حوزه، بحران کاغذ بود که با حمایت‌های انجام‌شده و فعال‌سازی ظرفیت کارخانه‌های داخلی، حل شد. تولید داخلی کاغذ تحریر با رشدی بیش از 3200 درصدی، از 4 هزار تن در سال 1400 به ظرفیت سالانه بیش از 130 هزار تن در سال 1402 رسید. این خودکفایی، علاوه بر کاهش چشمگیر وابستگی به واردات، موجب تثبیت قیمت کتاب شد.
دولت سیزدهم با تأکید بر عدالت فرهنگی در حوزه کتاب‌خوانی، طرح ملی "پیک دانایی" را اجرا کرد که طی آن بیش از 5 میلیون نسخه کتاب رایگان یا یارانه‌ای در اختیار دانش‌آموزان و کتاب‌دوستان مناطق دورافتاده قرار گرفت. اجرای طرح‌های فصلی خرید کتاب با یارانه، با رشد بیش از 60 درصدی در میزان فروش کتاب همراه بود. این اقدامات، عدالت فرهنگی را از یک شعار به یک برنامه عینی و اجرایی تبدیل کرد و تمرکززدایی از پایتخت در توزیع منابع مطالعاتی و فرهنگی به‌صورت نظام‌مند پیگیری شد.
احیای نمایشگاه‌های کتاب نیز در دستور کار قرار گرفت. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پس از دو سال تعطیلی ناشی از کرونا، مجدداً برگزار شد و در سال 1402 توانست با استقبال 3.5 میلیون نفر، رکورد بازدیدکننده را بشکند. همچنین 38 نمایشگاه استانی کتاب برگزار شد و نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز با موفقیت ادامه یافت. در حوزه ترجمه و صادرات فرهنگی، با تقویت مرکز طرح گرنت ایران، بیش از 300 اثر ایرانی به زبان‌های دیگر دنیا ترجمه و در نمایشگاه‌های جهانی معرفی شدند.
با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، بیش از 120 کتابخانه جدید در مناطق کم‌برخوردار افتتاح شد و 250 کتابخانه قدیمی بازسازی و به تجهیزات نوین مجهز شدند. راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند و کارت عضویت الکترونیک یکپارچه، امکان عضویت و استفاده از خدمات در سراسر کشور را تسهیل کرد و تا پایان سال 1402، بیش از 7 میلیون نفر عضو فعال کتابخانه‌های عمومی در کشور بودند.
نقطه عطف فرهنگی
دولت شهید رئیسی در مواجهه با بحران‌هایی همچون همه‌گیری کرونا و فتنه‌انگیزی‌ها، موفق شد حوزه فرهنگ را نه‌تنها حفظ بلکه تقویت کند. نگاهی که به فرهنگ و هنر نه به عنوان کالای لوکس بلکه به مثابه پایه توسعه فکری و اجتماعی ملت داشت، از نقاط درخشان عملکرد فرهنگی این دولت به‌شمار می‌رود. هرچند برخی چالش‌های ریشه‌دار همچنان باقی است، اما مسیر طی‌شده در این دولت، نویدبخش آینده‌ای با ثبات‌تر و حمایتی گسترده‌تر برای فعالان فرهنگی کشور است. تداوم این مسیر مستلزم هم‌افزایی نهادهای فرهنگی، مشارکت فعال نخبگان و همراهی مردم خواهد بود تا آینده‌ای روشن، پویا و الهام‌بخش برای فرهنگ و تمدن ایران رقم بخورد.
منبع: سایت بصیرت
نظرات بینندگان
آخرین مطلب
پربیننده ترین
پربیننده ترین
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
