علت درگیری هند و پاکستان چه بود؟ آیا امکان درگیری مجدد وجود دارد؟

1. مناقشه کشمیر از زمان تجزیه هند از سوی بریتانیا در 1947 و ایجاد هند و پاکستان به‌عنوان دو کشور مستقل، محور اصلی تنش بین این دو بوده است. هر دو کشور ادعای مالکیت بر کل منطقه کشمیر را دارند، اما این منطقه بین آن‌ها تقسیم شده و خط کنترل (Line of Control) آن‌ها را از هم جدا می‌کند.

2. حمله مرگبار به گردشگران در منطقه پهلگام (Pahalgam) در کشمیرِ تحتِ کنترلِ هند در آوریل 2025، که منجر به کشته شدن 26 نفر شد، به‌عنوان جرقه اصلی تشدید تنش‌ها مطرح شده است. هند این حمله را به شبه‌نظامیان مورد حمایت پاکستان نسبت داد.

3. در مقابل، پاکستان ادعا می‌کند که هند از گروه‌های جدایی‌طلب مانند ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) در پاکستان حمایت می‌کند.

4. هند اخیراً معاهده آبی 1960 (Indus Waters Treaty) را که برای 65 سال حتی در زمان جنگ‌ها پابرجا بود، تعلیق کرده است. این اقدام از سوی پاکستان به‌عنوان "اقدام جنگی" تلقی شده و یکی از عوامل اصلی تشدید تنش‌ها بوده است.

5. کنترل هند بر سرشاخه‌های رود سند، توانایی این کشور برای فشار اقتصادی بر پاکستان را افزایش داده و به‌عنوان یک ابزار استراتژیک در این درگیری عمل کرده است.

6. هند از حمایت گسترده ایالات متحده برخوردار است که آن را به‌عنوان وزنه‌ای در برابر چین در منطقه می‌بیند. لابی قدرتمند هندی در واشنگتن و معافیت هند از تحریم‌های قانون کاتسا (CAATSA) برای خرید تسلیحات روسی، قدرت نظامی و دیپلماتیک هند را تقویت کرده است.

7. پاکستان، با روابط نزدیک با چین، در تلاش است تا جایگاه خود را در برابر هند حفظ کند. این رقابت‌های ژئوپلیتیکی، تنش‌ها را تشدید کرده است.

8. در هند، دولت نارندرا مودی تحت فشار ناسیونالیست‌های هندو قرار دارد تا پاسخ قاطعی به حملات شبه‌نظامیان نشان دهد. این فشار داخلی، هند را به سمت اقدامات نظامی و تعلیق معاهده آبی سوق داد.

9. درباره سناریوهای آینده، باید گفت که هر چند تنش‌های اخیر بالاترین سطح تنش‌ها را در چند سال اخیر داشت ولی از سال 1971 تا به امروز تقابل طرفین به صورت‌های مختلفی از حیث نظامی تداوم داشته است. برای مثال در فوریه سال 2019 و در حمله انتحاری پولواما ، بیش از ۴۰ سرباز هندی کشته شدند. گروه جیش محمد(مستقر در پاکستان) مسئولیت را پذیرفت. پس از این موضوع یک سری درگیری‌ها ادامه یافت‌که مانند تحولات این‌ روزها به آتش بس منجر شد. بر این اساس می‌توان گفت که تحولات اخیر هم مانند سایر تحولات فیمابین به احتمال زیاد در حال فریز تنش و تعلیق عملیات‌ها باقی بماند.

منبع: پرسمان سیاسی هفته شماره 6