نشست شانگهای و مراسم هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم و پیروزی چین بر سلطه گری ژاپن در حالی برگزار شد که مجموع اقدامات صورت گرفته از سوی چین بیانگر طراحی بزرگ آنها برای نمایش گذاشتن نظم نوین جهانی بدون نقش آفرینی غرب است که البته با حمایت و همراهی بسیاری از کشورها نیز همراه بوده است.
نشست شانگهای و اقتدار سیاسی
در حوزه سیاسی، چین در حالی میزبان نشست شانگهای بوده که همزمان تلاش کرده تا از آن به عنوان ابزار قدرت نمایی سیاسی علیه غرب بهره گیرد. دیدارهای پینگ رئیس جمهور چین با سران دهها کشور حاضر در این اچلاس در کنار مواضع مطرح شده در اجلاس شانگهای مبنی بر مقابله با یکجانبه گرایی غربی حکایت از نتیجه بخش بودن سیاستهای چین دارد. نحوه میزبانی و کاهش نمادهای غربی از جمله کم توجهی به زبان انگلیس از جمله این اقدامات است در حوزه اقتصادی نیز در حالی محور سخنرانیها در اجلاس حول محور تعاملات دو و چند جانبه شرقی بوده است، پکن تلاش نموده تا دیدارهای پینگ نیز بر اساس رویکردهای اقتصادی باشد که تاکید بر توسعه روابط با هند، روسیه، جمهوری اسلامی ایران و.. گواهی بر این مهم است. در همین حال در حاشیه این نشست توافقات اقتصادی با حاضران صورت گرفت که از آن جمله 20 سند همکاری میان چین و روسیه بوده است. ترکیب حاضران در نشست شانگهای و مراسم نظامی پکن نیز قابل تأمل است. برخی کشورهای حاضر در نشست شانگهای همچون هند روابطی گسترده با آمریکا داشته اند. حال آنکه در این نشست به صف بندی علیه آمریکا روی آورده و مودی نخست وزیر هند رسماً بر توسعه روابط با چین و روسیه تاکید میکند. برگزاری دیدار سه جانبه روسیه، چین و مغولستان نیز نکات بارز در این مراسم است. در مراسم نظامی چین نیز کشورهایی همچون صربستان، اسلواکی، پاکستان و میانمار و... حضور داشتند که نشانگر توان پکن برای ایجاد شکاف در جبهه غرب است که واهی بودن ادعای اروپا و آمریکا مبنی بر اتحاد واحد علیه شرق را آشکارتر می سازد.
پکن به دنبال اجماع سازی اقتصادی
نشست شانگهای و شانگهای پلاس با حضور 30 کشور در حالی برگزار شد که پکن تلاش نمود تا اهداف اقتصادی را به عنوان زیر بنای اقدامات فردی و جمعی پیگیری نماید. مقامات پکن در کنار امضای توافقات تجاری و اقتصادی با برخی کشورهای حاضر در این نشستها تلاش کردند تا توجه همگانی را بر لزوم تغییر در نظم اقتصادی جهان و مقابله با یک جانبه گرایی غربی جلب نمایند که رسیدن به بانک مشترک شانگهای و شکستن انحصار طلبی دلار نمودی از این رفتار است.
در همین راستا نیز پینگ رئیسجمهور چین در سخنرانی خود در بیست و پنجمین نشست شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای گفت: سازمان همکاری شانگهای با مشارکت ۲۶ کشور، همکاری در بیش از ۵۰ حوزه و خروجی اقتصادی ترکیبی نزدیک به ۳۰ تریلیون دلار آمریکا، به بزرگترین سازمان منطقهای جهان تبدیل شده است.
رئیسجمهور چین افزود: دوم، ما باید به دنبال منافع متقابل و نتایج برد-برد باشیم. ما باید استراتژیهای توسعه خود را بهتر همسو کنیم و اجرای باکیفیت طرح کمربند و جاده را ارتقاء دهیم، به طوری که در برنامهریزی و ساخت پروژههای مرتبط با هم و بهرهمندی از آنها با هم، بتوانیم شتاب توسعه منطقهای را تقویت کرده و به خوبی بهبود بخشیم. سوم، ما باید از گشودگی و شمولگرایی حمایت کنیم. چهارم، ما باید از انصاف و عدالت حمایت کنیم. ما باید از یک جهان چندقطبی برابر و منظم و یک جهانیسازی اقتصادی فراگیر و سودمند برای همه حمایت کنیم و سیستم حاکمیت جهانی را عادلانهتر و منصفانهتر کنیم. پنجم، ما باید برای نتایج واقعی و کارایی بالا تلاش کنیم. ما باید به طور مداوم اصلاحات سازمان همکاری شانگهای را ترویج کنیم تا به امروز، حجم سرمایهگذاری چین در سایر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از ۸۴ میلیارد دلار آمریکا فراتر رفته و تجارت دوجانبه سالانه آن با سایر کشورهای عضو این سازمان از ۵۰۰ میلیارد دلار آمریکا فراتر رفته است.
این رویکرد اقتصادی با محوریت رسیدن به توسعه و رشد مشترک چنان است که در آینده، چین قصد دارد ۱۰۰ پروژه معیشتی «کوچک و زیبا» را در کشورهای عضو با چنین نیازهایی اجرا کند. این کشور در سال جاری ۲ میلیارد یوان به عنوان کمک بلاعوض به کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای ارائه خواهد داد و در طول ۳ سال آینده ۱۰ میلیارد یوان وام اضافی به بانکهای عضو کنسرسیوم بین بانکی سازمان همکاری شانگهای اعطا خواهد کرد. از سال آینده، چین تعداد فعلی بورسیههای تحصیلی ویژه سازمان همکاری شانگهای را دو برابر خواهد کرد و یک برنامه دکترای نوآورانه سازمان همکاری شانگهای را برای آموزش مشترک استعدادهای برتر در تحقیقات دانشگاهی و همچنین علمی و فناوری راهاندازی خواهد کرد. در پنج سال آینده، چین ۱۰ کارگاه آموزشی لوبان در کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای تأسیس خواهد کرد و ۱۰ هزار فرصت آموزشی منابع انسانی فراهم خواهد کرد. رئیس جمهور چین در نشست سالانه سازمان همکاری شانگهای (SCO) اعلام کرد کشورش سرمایهگذاریها و وامها به شرکا را افزایش خواهد داد و در عین حال، خواستار تأسیس سریع بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای شد.
این نوع مواضع نشان میدهد که پکن تلاش دارد الگوی جدیدی از مراودات اقتصادی را بر سیاست خارجی خود استوار سازد که از حوزه صرف تجاری خارج و به حوزه سرمایه گذاری اقتصادی برای بلند مدت و رسیدن به یک پارادایم مشترک اقتصادی میباشد. تعریف پکن از این پاردایم نظم نوین اقتصادی است که می تواند معادلات جدیدی را در صحنه جهانی به همراه داشته باشد.
در هشداری آشکار به دشمنان، رئیسجمهور چین در سخنان خودش تاکید کرد که پکن «غیر قابل توقف» شده و در برابر فشارها و زورگوییهای خارجی «هرگز مرعوب نخواهد شد.»شی گفت: «تاریخ به ما هشدار میدهد که بشریت با هم اوج میگیرد و با هم سقوط میکند. ملت چین هرگز از زورگوییها نمیهراسد و همواره با عزم راسخ به پیش میرود.»
پکن و اقتدار نظامی
چین در طی سالهای گذشته همواره بر آن بوده تا مراودات خود را بر اساس اصل اقتصاد و تعامل سیاسی استوار سازد و وارد هیچ منازعه نظامی نیز نگردد. این رویه اما با تشدید تحرکات نظامی ناتو و آمریکا علیه چین با تغییرات اساسی همراه شده است چنانکه رژه نظامی برزگ ارتش چین چهارشنبه با سخنرانی «شی جینپینگ» و رونمایی از جدیدترین دستاوردهای نظامی این کشور با حضور رهبران جهان به نمایش درآمد. این رژه که به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم برگزار شد، با حضور ۲۶ نفر از سران کشورها از جمله ایران، صربستان، اسلواکی، پاکستان و میانمار همراه بود. نکته مهم در این رژه تفاوت عمده آن با سایر مراسم های چین است. چنانکه پکن به نمایش دستاوردهای جدید نظامی خود پرداخته است. تلویزیون چین با پخش زنده مراسم رژه نظامی این کشور گزارش داد: نیروهای فضا، فضای سایبری و پشتیبانی اطلاعات برای نخستین بار در این مراسم شرکت کردند.نمونههای جدیدی از تانکها و خودروهای زرهی رزمی از نوع تایپ ۱۰۰ نیز در این مراسم شرکت داده شدند. همچنین برای نخستین بار از موشک دانگ فنگ ۵ سی که یک موشک راهبردی هستهای قاره پیما بوده و برد آن سراسر کره زمین را پوشش میدهد رونمایی شد. تلویزیون چین گزارش داد که شش نوع جدید از موشکهای پدافند هوایی از جمله HQ-19، HQ-12 و HQ-29 در این رژه نظامی در کنار پهپادهای جدید رونمایی شدند.نووستی نیز گزارش داد که در این مراسم از موشکهای مافوق صوت از جمله موشک بالستیک YJ-21 که نام قاتل ناوهای هواپیما بر به آن داده شده رونمایی شد.چین برای نخستین بار از قدرت سه گانه هستهای خود در زمین، دریا و هوا رونمایی کرد. در این مراسم از موشک هستهای جینجلی ۱، موشک قاره پیمای گولانگ۳ که از زیردریایی شلیک میشود و موشکهای دانگ فنگ ۶۱ و دانگ فنگ ۳۱ که قاره پیما هستند رونمایی شد.
در همین حال در هشداری آشکار به دشمنان، رئیسجمهور چین در سخنان خودش تاکید کرد که پکن «غیر قابل توقف» شده و در برابر فشارها و زورگوییهای خارجی «هرگز مرعوب نخواهد شد.»شی گفت: «تاریخ به ما هشدار میدهد که بشریت با هم اوج میگیرد و با هم سقوط میکند. ملت چین هرگز از زورگوییها نمیهراسد و همواره با عزم راسخ به پیش میرود.»رهبر چین گفت که ارتش کشورش باید از حاکمیت و وحدت ملی، تمامیت ارضی محافظت کند و سهم بیشتری در صلح و توسعه جهانی داشته باشد. این سخنان در کنار رزمایش بزرگ نظامی بیانگر راهبردی است که هشداری آشکار به غرب است چنانکه ترامپ در سخنانی در باب این رزمایش عنوان کرد که چین به دنبال تهدید کردن آمریکاستو