سیستان در محاصره ریزگرد‌ها و خشکسالی/ وعده اعتبار ۲ همتی برای مهار گردوغبار!

از زابل، منطقه سیستان شامل شهرستان‌های زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان امروز در خط مقدم نبرد با ریزگردها و خشکسالی قرار دارد؛ پدیده‌ای که نه‌تنها طبیعت، بلکه حیات اجتماعی، سلامت مردم و اقتصاد روستایی را نیز نشانه گرفته است. خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون، مرزهای خاک و باد را جابه‌جا کرده و سکونتگاه‌های انسانی را به کانون تهدید بدل کرده است.

در همین شرایط حسن وحید، معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به‌همراه جمعی از مسئولان استانی از روستاهای «ملاعلی» و «کوهک» در شهرستان هیرمند بازدید کرد؛ مناطقی که قلب بحران ریزگرد در شمال استان محسوب می‌شوند.

گردوخاکی که هر روز از بستر خشک هامون برمی‌خیزد، به پنجره خانه‌ها، ریه کودکان و شریان زندگی کشاورزان هجوم می‌آورد. ساکنان این روستاها سال‌هاست میان ماندن و مهاجرت مردد هستند؛ اما هنوز چشم به راه وعده‌هایی هستند که شاید این‌بار به عمل برسد.

در جریان این بازدید، خسارت‌های ناشی از فرسایش بادی، کاهش کیفیت هوا، تخریب اراضی کشاورزی و تهدید سلامت مردم بررسی شد. معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تأکید کرد که مقابله با ریزگردها نیازمند نگاهی فرابخشی است و نباید تنها به اراضی ملی محدود شود؛ زیرا کانون‌های گردوغبار در تالاب خشک‌شده، مزارع رهاشده، معادن و حتی طرح‌های عمرانی شکل گرفته‌اند.

این سفر با تشکیل جلسه‌ای در فرمانداری زابل ادامه یافت؛ جایی که آخرین وضعیت پروژه‌های مهار ریزگرد، طرح‌های بیابان‌زدایی، احیای تالاب هامون و برنامه‌های توسعه شرق سیستان مورد بررسی و جمع‌بندی قرار گرفت.

بازدید میدانی و لمس مستقیم بحران

روستاهای ملاعلی و کوهک، در حاشیه تالاب خشک‌شده هامون، از نخستین نقاطی هستند که هر وزش باد، دیوارهای خاک را به‌سمت خانه‌ها و مزارع هدایت می‌کند. مردم این منطقه سال‌هاست با تنفس در هوای آلوده، تعطیلی مدارس، نابودی دام‌ها و مهاجرت جوانان دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

حسن وحید در این بازدید میدانی با مردم گفت‌وگو کرد و از نزدیک مشکلات آنان در تأمین آب، خاک‌گرفتگی مزارع، فرسایش زمین و تهدید سلامت را مشاهده کرد. وی تأکید کرد که مهار گردوغبار باید با همکاری سازمان محیط زیست، منابع طبیعی، وزارت نیرو و دیگر دستگاه‌ها در قالب «ستاد ملی مقابله با گردوغبار» دنبال شود.

اعتبار 2همتی برای مهار بیابان‌زایی

معاون منابع طبیعی از امضای تفاهم‌نامه دو هزار میلیارد تومانی میان وزارت جهاد کشاورزی و قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) برای اجرای طرح‌های احیایی در سیستان خبر داد و گفت: هیچ سقفی برای اجرای پروژه‌ها تعیین نشده است و هر میزان کار صورت گیرد، منابع مالی آن تأمین خواهد شد.

وحید با اشاره به کمبود منابع آبی گفت: باید طرح‌های بیابان‌زدایی بر پایه اقلیم خشک طراحی شود.
وی پیشنهاد استفاده از پساب شهری برای طرح‌های زراعت چوب و تثبیت شن‌های روان را مطرح کرد؛ اقدامی که می‌تواند همزمان اثر زیست‌محیطی و اقتصادی داشته باشد.

وی به نقش صنایع نفت و گاز در مسئولیت‌های اجتماعی اشاره و اضافه کرد: با استفاده از ظرفیت وزارت نفت و تفاهم‌نامه‌های زیست‌محیطی می‌توان در کاهش ریزگردها و تثبیت سکونتگاه‌های انسانی نقش‌آفرینی کرد.

سفر اخیر معاون منابع طبیعی به سیستان، تنها بازدید از یک بحران نبود، بلکه زنگ هشداری بود برای توجه دوباره به حیات انسانی در دل طوفان‌های خاک. مردمی که در ملاعلی و کوهک زندگی می‌کنند، نه تقاضای رفاه، بلکه تنها حق تنفس و ماندن در سرزمین خود را طلب می‌کنند.

باوجود مصوبات مهمی مانند تفاهم‌نامه دوهمتی و تأکید بر استفاده از پساب و ورود وزارت نفت، امید مردم سیستان زمانی زنده خواهد شد که این وعده‌ها از کاغذ عبور کنند و در میدان عمل اجرا شوند، تالاب هامون منتظر آب نیست؛ منتظر تصمیم‌های جدی است.

امروز اگر ریزگردها مهار نشوند، فردا با مهاجرت گسترده، خالی‌شدن روستاها و نابودی تمدن چندهزارساله سیستان روبه‌رو خواهیم شد. اکنون زمان تصمیم است؛ نه‌تنها برای نجات طبیعت، بلکه برای حفظ مردمی که هنوز دل در گرو خاکشان دارند.