صفحه نخست >>  عمومی >> آخرین اخبار
تاریخ انتشار : ۳۰ آذر ۱۳۸۷ - ۱۰:۳۳  ، 
کد خبر : ۶۶۹۵۵
تحلیل کارشناسى صبح صادق از 24 سال بسیج:

بسیج نقطه کانونى تحولات ایران


سعد الله زارعى
وقتى حضرت امام در پنجم آذرماه 58 بسیج را تشکیـل داد، 22 روز بود که دانشجـویـان سـفـارت آمریکـا را بـه تسخیـر خود درآورده بودند .به همیـن روى مهندس بازرگان در کتاب خود از تـدارک » و «وقـوع خطـر بـراى کشـور » امام «براى خنثى کردن آن سخن گفتـه است .البته پرفسور حامد الگار معتقد است بسیج نه از متن خطرها که از متن خود انقلاب اسلامى برخاسته است . او مى گوید » حتى اگر خطـرى نبود باز .«هم امام بسیج را تشکیل مى داد وقتى بسیج تشکیل شد کسانى که از » اسلام «هراس داشتند، سعى کردند آن را در چارچوب خاصى قرار دهند و به همین جهت حجت الاسلام محمد مجد از طـریـق وزارت کشور (هـاشـم صباغیان )» بسیج ملى «را تشکیل داد . طبعـاً آنچه امام خواسته بـود در قاعده نمى گنجد و این خود لزوم تحول «ملى » را تـوضیـح مـى داد .ایـنـگـونـه بـود کـه حجـت الاسـلام سید احمد خـمـیـنـى حجت الاسلام سالک که سابـقـه کـار مبارزاتى در لبنان داشت را فراخوانـد و بـه او گـفـت از ســوى حـضـرت امـام مسئول بسیج شده است . وقتى سالک مسئول » واحد بسیج مستضعفین «شد، کشور دسـتـخـوش اختلاف فراوانى شده بود .
بنى صدر که پنجم بهمن ماه 58 با حدود 66 درصد آراء مردم به ریاست جمهورى رسید بـه یک محور اساسى اختلاف تبدیل شده بود . درست در زمانى که امـام از لـزوم راه اندازى 20 » میلیـون تفنگدار «بـراى دفاع از کشور سخن مى گفت بنى صدر خود را داراى » ارتش 11 میلیونى «فرض مى کـرد !اینـگـونه بـود که بـسـیـج امـام ناخـواسته به مـصـاف بـسـیـج دیـگـرى مى رفت که اگر نه در عداد میلیونى ولى به هر حال چنـد ده هـزار نفـر را شامـل مى گردید . بسیجى که امام آن را در 5 آذر 58 تـشـکـیـل داد از هــمــان مــقــطــع بــا گـروهکـهـاى مـسـلـح در کـوچـه هـا و خیابانهـا درگیر شد؛ بـه همین جهـت گروهکها تبلیغات فـراوانى علیه بسیج به راه انداختند .
 وقتـى جنـگ تحـمیلـى شروع شـد هنوز بسیج درگیر گروهکها بود به همین جهـت بسیـج بى آ نکـه از جبـهه ا ى فارغ شود وارد جبهه بزرگ دیگرى شد .در این عـرصه بـسـیج بـیـش از آنکـه بـه لحـاظ فیـزیکـى تحـول آفریـن باشـد در عرصه فرهنگـى تحول آفرید .به عـبارت دیگر وقتى بسیج وارد جنگ شد معادله رسمى جنگ به هم خورد .از لحظه ورود بسیج نبرد سخت ا فزار در برابر نبرد نرم ا فزار زانو زد .بسیج متوکل بود و به قول محمدرضا اکبرى در کتاب » سیماى بسیجى «، در جبهه ها » شور و شعور، علم و عمـل و عشق و بنـدگـى «وارد کرد .شاید بـا همیـن نـگـاه امـام فـرمـودند ::» بـسـیـج درخـت تــنـاور و پــرثـمــرى اسـت کـه شکوفه هاى آن بوى بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق مى دهد «و لذا وقتى در عملیـات آزادسازى فاو (والفجر)8 یک فرمانده گفت » عبور از اروند محال است «بسیجى ها همان شب از آن عبور کردند ! رمضان شعبانى سارویى در کتاب «راهبـرد بسیـج مـردمى امام خمـیـنـى » معتقد است » بسیج بر مبناى فـرهنگـى و اخلاقى شکل گرفت .«از همین رو بود که موانع براى بسیجى ها مفهوم خود را از دست مى دادند .
دکتر منـوچهر محمدى در کتـاب انـقـلاب اسـلامـى در مـقــایــســه بــا » انقلاب هاى فرانسه و روسیه «مى گوید رهبـران انقلاب ها، انقلاب خـود را از طریق بسیج توده ها شکل داده اند و پس از آن با شکل گیرى دیوانسالارى جدید آن بسیج تـوده اى منحل شده اسـت . ولى امام خـمـیـنـى 9 ماه پس از آنـکـه انقلاب به پیـروزى رسید، دستـور داد بسیج تشکیل شود .این موضوع نشان دهنده آن بـود که دیوانسالارى انقـلاب نمى تواند از بسیج بى بهره باشد . سوى دیگـر بحث ، گسـتره بسیـج است .وقتى » بسیج ملى «شکل گرفت قرار نبود گسترده ا ى فراتر از یک دفتر در هر فـرماندارى داشتـه باشد و زمـانى که بــراســاس قــانــون ســال 59 شــوراى انقـلاب، بسـیج بـه سپاه واگـذار شد، گستره ا ى در حد یک » واحد «پیدا کرد ! به همیـن جهت حجت ا لاسلام سـالک اگرچه با پیوسـتن بسیج به سپاه به میزان زیادى از دغـدغه هاى بـیرونى خـلاص گردید ولـى به زودى با مسالـه ا ى مواجه شد که حل آن به درازا کشید .
وقتى بسیج وارد سـپاه شـد یـک واحـد بود در کـنـار واحدهـایى نـظیـر آموزش و تـدارکات ! معـلوم بود که چـنین واحـدى نمى توانـد را به وجود آورد «ارتش میلیونى20 امام » اما روند جنگ به گونه ا ى بود که خود به خود بسـیج را در کنار ارتش و سپـاه قرار مى داد و به همین روى وقتى جنگ تمام شد بـسیـجى هـا به انـدازه ارتش و سـپاه تجربه اندوخته بودند . اما سـه سـال پـس از آنـکـه واحـد بسیـج شـکـل گـرفت حجـت الاسـلام محمدعلى رحمانى که به دفتر حضرت امام خمینـى نزدیک بـود و ظاهراً بهتـر «مـحـسـن رضـایـى » مـى تـوانـسـت بـا کـارکند، مسـئـولیت بـسـیـج را بعهـده گرفت .دوره رحمانى یک فرصت مهم بود که 9 سال طول کشید بخش مهمى از دوره مسئـولیـت رحمانـى در جـنـگ گذشت ولى در عین حال در این دوره در سراسر کشور «پایگاههاى مقاومت » فعال شدند و شـاخـه هـاى بـسـیـج بـر اجزاى کشور سایه افکن شد . وقتى جنگ تمام شد بـسـیـارى از سازمانها متناسب با تجـربـه خـود باید متحـول مى شدند از این رو سپاه که بـا حکم حضرت امام در 26 شهریور 63 به » محسن رضایى «مامور شده بـود تا سه نـیـروى زمینـى ، هـوایى و دریـایـى تشکیل دهد، پس از جنگ سپاههـاى دهگانـه خـود را منحل کـرد و از دل آن نیـروهایـى مـتـولد شـدنـد کـه » نـیـروى مقاومت بسیج «یکى از آنها بود .
سردار علیـرضا افشار که یـکـى از نیروهاى کلیدى بـود که در دوره جنگ با عنوان » رئیس ستاد کل سپاه پاسداران انقـلاب اسلامى «شناختـه مـى شـد، «نیروى مقاومت بسیج » مامور گردید تا را به گونه اى سازمان دهد که وعده امام براى ارتش بیست میلیونى محقق شود . اما این با آن سازمانى که بسیج را شکل داده بود چندان سازگار نبود اینگونه بود که دوره 69 تـا 76 که علیـرضا افشـار سکان بسیج را در دست داشت درحالى سپـرى شد کـه » نـیـروى مـقـاومـت «از چـنـدان «واحد بسـیـج مستضعـفـیـن » فاصله نگرفته بود . وقتى سید محمد حجازى در سال 76 جاى فـرمانده خـود را گـرفت همـه تـوقع یک تـحـول فـرهنگـى در بـسـیـج داشتند چرا که او طلبه خوش فکرى بود که حالا براى تشکیل ایده مـردمى امام فرماندهـى را بـرعهده گرفته بـود .دوره مسئولیـت سردار حجازى با تحـول در حوزه نمایندگـى ولى فقیه در این نیـرو هـمـراه بـود .حـجـت الاسـلام حـیـدر مصلـحـى روحانـى شهرضایـى کـه در دوره جنگ حضور متداومى در جبهه ها داشت ، پس از یک دوره مسئولیت در رده هاى مختل نیروى زمینى اینک به نیروى مقاومت آمده بود .مصلحى بـه طلبه اى تشکیـلاتـى شـهـرت داشت .
حالا مصلحى و حجـازى دو طلبـه اى بودند که » اعتلاى فـرهنگ «بسیج را با سازوکارهایى فرهنگى دنبال کردند . در دوره اخیر بسیج به میزان زیادى به ایده حضرت امام خمینى نزدیک شده اسـت .اولـویـت فـرهنـگـى بـسـیـج و اولویت بسیج فـرهنگى بشـارت دهنده تحولى کانونى در بسیج است .امروز سؤال اساسى این است که آیا در شرایط جدید که رسانه هاى الکترونیکى مرزها را در نوردیده اند و به آسانى در دسترسى جوانان ما قراردارند، » بسیج «آنگونه که امـام مى خـواست ، مى تـواند » جبـهـه فرهنگى انقلاب «را نگه دارد؟ بسیج در دوره اخیر به خصوص در موضـوع اساتـید، دانـشجویـان ، طــــلاب و دانــــش آمــــوزان رشـــد مـحسـوسى داشـتـه است .ایـنخود نشـان دهنـده این اسـت که بـه میـزان زیادى بـسیج از آن قـالب هاى اولیـه فاصله گرفته است .

نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات