- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
به گزارش مونیتورینگ اخبار خارجی راگی عمر تهیه کننده سری برنامه های مستند شبکه الجزیره این ویژه برنامه یک ساعته را با عنوان کالبدشکافی یک انقلاب تهیه کرده است راگی عمر در حالی که تصاویری از تظاهرات پیش از انقلاب پخش می شود می گوید پس از چندین دهه حکومت پادشاهی ایران دستخوش اشوب شد بطوریکه میلیونها ایرانی در خیابانها تظاهرات کردند این تظاهرات حرکتی مردمی برضد رژیمی بود که ستمگر فاسد و نامشروع تلقی می شد یکی از سران جبهه مشارکت ایران اسلامی من در زمان انقلاب دانشجو بودم و ان موقع احساس می کردیم که شاه و رژیمش ما را تحقیر می کند در عرصه داخلی رژیم شاه با دیکتاتوری حکومت می کرد در کشور هیچ گونه ازادی وجود نداشت.
راگی عمر نیروهای انقلابی تحت رهبری ایت الله العظمی خمینی(ره)شاه ایران را به زندگی در تبعید وادار کردند پس از این رویداد حکومت شاه سرنگون شد و یک نظم اسلامی جدید جایگزین ان شد ابوالحسن بنی صدر نخستین رئیس جمهور ایران پس از انقلاب مردم سراسر ایران امام خمینی زه را انتخاب کردند انها می خواستند وی رهبرشان باشد چنین انقلاب مردمی پیش از ان در تاریخ سابقه نداشت راگی عمر افزود انقلاب اسلامی ایران را در مسیر جدیدی قرار داد این مسیر ایران را به جنگ با همسایه اش کشاند و به مناقشه جاری با غرب منجر شد همه اینها در حالی بود که یک ملت کاملا سرکش و لجوج و مستقل در حال شکل گیری بود.
راگی عمر در ادامه این ویژه برنامه به سراغ کاخ سعداباد می رود و می گوید این کاخ در قلب یکی از شلوغترین و پرترافیک ترین شهرهای جهان قرار دارد این باغ تماشایی با فواره ها و کاخش زمینی به مساحت بیش از یکصد و شصت هزار متر را در تهران اشغال کرده است در داخل دیوارهای این بنا نشانه های یک زندگی مجلل دیده می شود این کاخ به موزه تبدیل شده است تا به نسل جدید یاداور شود چرا والدین انها به زور انقلاب کردند برای مدت چندین سال این کاخ محل زندگی خاندان سلطنتی بود جالب توجه این است که مکانی که محل اختصاصی زندگی شاه و خانواده اش بود هم اکنون به پارکی تبدیل شده است که اعضای خانواده ها و دوستان ایرانی می توانند در ان راه بروند اما عظمت این مکان و مساحت ان چشمگیر است درواقع این مکان به منزله یک ییلاق خصوصی در قلب یک شهر است.
با این اوصاف تعجبی ندارد شاهی که در این مکان و پشت دیوارهای این کاخ زندگی می کرد احساس می کرد منزوی است و از زندگی مردم معمولی ایران دور است محمد رضا شاه پهلوی که خودش را شاهنشاه خوانده بود از سال 1941 ر ایران حاکم بود وی جانشین پدرش شد که پس از اشغال ایران از جانب نیروهای اتحاد جماهیر شوروی و انگلیس در دوران جنگ جهانی دوم سرنگون شد انتظار می رفت که شاه جدید ایران محمد رضا دربرابر خواسته های این دو قدرت انعطاف پذیرتر باشد و به انها اجازه دهد بر منابع راهبردی این کشور نفت خیز کنترل بیشتری داشته باشند اما نزدیک شدن شاه به قدرتهای خارجی باعث شده بود همواره ایرانی ها مشروعیت وی را زیرسوال ببرند یرواند ابراهیمیان استاد تاریخ دانشگاه باروک این نگرش ایرانی ها برخاسته از ان بود که حکومت ایران پادشاهی بود این نظام سلطنتی بواسطه زور انگلیس قوام گرفت و در نتیجه تسلیم قدرت امپریالیستی بود در چنین فضایی احساسات ملی گرایانه در ایران قدرت می گرفت تا اینکه ایران از شر سلطنت خاندان پهلوی خلاص شود.
راگی عمر بذر نارضایتی در سالهای نخست دوران حکومت شاه پهلوی دوم پاشیده شد مهمترین منبع طبیعی ایران یعنی نفت در کنترل انگلیس بود اکثر ایرانی هایی که در ابادان زندگی می کردند در بیغوله روزگارشان را سپری می کردند و این درحالی بود که انگلیسیها زندگی بسیار مجللی داشتند پرویز مینا کارمند سابق شرکت نفت ایرانانگلیس من عادت داشتم به شهر ابادان بروم تا چیزهایی خریداری کنم در ایستگاههای اتوبوسی می ایستادم که شرکت نفت ایرانانگلیس ان را اداره می کرد در گرمای شدید هوای شهر در تابستان که به 50 درجه می رسید حدود نیم ساعت در ایستگاه اتوبوس منتظر می ماندم دهها اتوبوس از مقابل ما عبور می کردند اما از انجا که نیروهای انگلیسی از این اتوبوسها استفاده می کردند من نمی توانستم سوار این اتوبوس شوم ما منتظر اتوبوسهایی می شدیم که ما را سوار می کردند در ابادان باشگاه معروفی وجود داشت که کارکنان انگلیسی شرکت نفت از ان استفاده می کردند در این باشگاه تابلویی وجود داشت که روی ان نوشته شده بود سگها اجازه ورود ندارند منظور از سگها ایرانی ها بودند.
راگی عمر محمد مصدق که بسیار نگرشهای ملی گرایانه داشت و به صورت دموکراتیک انتخاب شده بود ملی کردن صنعت نفت ایران را ماموریت خود قرار داده بود این خط مشی کنترل انگلیس را بر صنعت نفت ایران تهدید می کرد در دورانی که جنگ سرد بسیار داغ بود امریکا گرایشهای سوسیالیستی مصدق را مایه دردسر می دانست امریکا از ان بیم داشت که ایران به اردوگاه اتحاد جماهیر شوروی بپیوندد در چنین شرایطی انگلیسی ها و امریکایی ها در این نکته اتفاق نظر داشتند که مصدق باید سرنگون شود دانیل برومبرگ استاد دانشگاه جرج تاون امریکا بسیاری از ایرانی ها مصدق را قهرمان تلقی می کردند البته عده ای نیز درباره وی تردید داشتند و او را یک عوام فریب می دانستند اما نوع برخورد غرب با وی و اهریمنی جلوه دادن وی سبب تقویت این نگرش ایرانی ها شد که قدرتهای خارجی همواره در امور داخلی ایران دخالت می کنند راگی عمر سازمان سیا کودتای سال هزار و نهصدو پنجاه و سه را طراحی کرد که براساس ان شاه کاملا در مسند قدرت قرار گرفت مصدق روزهای پایانی عمرش را در منزل شخصی اش در حصر خانگی سپری کرد قهرمان روزگار نوین ایران ساکت شد و هرگونه صحبت درباره این رهبر سابق کشور نیز خفه شد.
شائول بخاش استاد تاریخ در دانشگاه جرج میسون امریکا به نظر من مصدق تا زمانیکه سرنگون شد بسیار محبوب بود بنابراین وقتی سرنگون شد در ایران فردی محو و ناپدید شد در سال 1960 یعنی 7 سال پس از سرنگونی دولت مصدق هنوز هم ایرانی ها نمی توانستند در مطبوعات و روزنامه ها نام مصدق را ببرند زیرا حکومت شاه می خواست وی به فراموشی سپرده شود راگی عمر اما به نظر مخالفان شاه مصدق هرگز قابل فراموش شدن نبود به موازات ان که شاه روابط نزدیکتری با دولتهای غربی برقرار می کرد احساسات ضدامریکایی شدت می گرفت هاشم صباغیان وزیر کشور ایران در دولت موقت مهندس بازرگان اشتباه شاه این بود که خودش تصمیم نمی گرفت بلکه مشاوران خارجی بویژه مستشاران خارجی تصمیمات را اتخاذ می کردند این افراد نقش اساسی در برنامه ریزی برای شاه داشتند راگی عمر به نظر منتقدان شاه دغدغه وی بیشتر معطوف به بوجود اوردن شیوه زندگی مجلل بود تا اینکه توجهش به اداره کشور معطوف باشد به صورت مکرر تصاویری از شاه و خانواده وی به همراه بانفوذترین افراد در جهان پخش می شد شاه غالبا میهمانی های بسیار پرخرجی ترتیب می داد در سال 1963 شاه برنامه بلندپروازانه مدرنیزه کردن کشور را اعلام کرد.
شائول بخاش پروفسور تاریخ در دانشگاه جرج میسون امریکا به نظر من در ان روزها چنگالی که پس از رویدادهای سال 1953 و سرنگونی دولت مصدق بوجود امده بود به نوعی شکست و شاه می خواست خودش ازادی های بیشتری بدهد راگی عمر جریان به اصطلاح انقلاب سفید شامل برنامه هایی به منظور تقسیم اراضی و اصلاحات گسترده اجتماعی بود برای نخستین بار به زنان اجازه داده می شد تا حق رای داشته باشند به نظر می رسید شاه که در طول زندگی اش طرفدار فرهنگ غربی زندگی بود در تلاش است ایده های غربی را بر کشور تحمیل کند در ادامه این برنامه بخشهایی از اظهارات شاه معدوم درباره انقلاب سفید مشارکت زنان در انتخابات و اصلاحات ارضی پخش شد عباس میلانی استاد مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد امریکا تردیدی وجود نداشت که شاه می خواست چهره ایران را تغییر بدهد بطوریکه اقتصاد فئودالی را از بین ببرد و اقتصاد نوین سرمایه داری را جایگزین ان کند راگی عمر اما همه ایرانی ها از این اصلاحات به خوبی استقبال نکردند این اصلاحات سبب تحلیل رفتن قدرت مالکان زمین و روحانیون شد بسیاری از روحانیون خشمگین شده بودند.
حجت الاسلام سید حمید روحانی مورخ ایرانی زمین های مکانیزه را استثناءکردند و تقسیم نکردند بلکه زمینهای غیرزراعی به کشاورزان محروم فروخته شد کشاورزان مجبور بودند به مدت پانزده سال هزینه تجهیزات کشاورزی را پرداخت کنند با این رویه دیگر برای روستاییان هیچ چیزی باقی نماند و انها روستاهایشان را به حال خود رها کردند و وسیله امرار معاششان را از دست دادند شاه به نفع مردم هیچ کاری نکرد راگی عمر یک عالم دینی به صورت خاص منتقد اقدامات شاه بود و تاکید داشت که هدف انقلاب سفید تقویت منافع خارجی ها در ایران است و سنتهای شیعی ان را بیش از پیش از بین می برد ایت الله العظمی روح الله موسوی خمینی(ره)گفت تنها چیز سفید این انقلاب نفوذ کاخ سفید است یرواند ابراهیمیان استاد تاریخ دانشگاه باروک غالبا گفته می شود تحولات سال 1963 یعنی انقلاب سفید اصلاحات اراضی و احیای حقوق زنان سبب اغاز انقلاب امام خمینی زه شد این سخن تاحدودی درست است اما به نظر من نکته مهمتر این است که شاه در سال 1963 حقوق بیشتری برای نظامیان امریکایی قائل شد این اقدامات سبب تقویت این نگرش ملی گرایانه در ایران شد که شاه واقعا وطن پرست نیست در این شرایط امام خمینی (ره) تاکید کرد که این شیوه شاه به معنای کرنش و تسلیم در برابر امپریالیسم غربی و اعطای حق کاپیتولاسیون به غربی ها است.
راگی عمر انتقادهای امام خمینی(ره)از اصلاحات و شاه شدید و سازش ناپذیر بود و پاسخ شاه به این سخنان دستگیری امام خمینی زه و زندانی کردن وی بود این اقدام سبب بروز اعتراضهایی در شهر مقدس قم شد که پایگاه امام خمینی زه بود این اعتراضها به سرعت به دیگر شهرهای ایران سرایت کرد که این امر نشانه های محکمی دال بر افزایش محبوبیت امام خمینی زه بود نیروهای امنیتی شاه در پاسخ به این وضعیت سرکوب مردم را اغاز کردند که این امر سبب تظاهرات بیشتر در سراسر کشور شد شائول بخاش پروفسور تاریخ در دانشگاه جرج میسون امریکا وقتی امام خمینی(ره)دستگیر شد تظاهراتی به صورت خودجوش اغاز ول بخاش استاد تاریخ در دانشگاه جرج میسون امریکا به نظر من ده سال فاصله میان سالهای 1963 تا 1973 دوره ای بود که من ان را دوره مدیریت خوب توصیف می کنم در این دوران وضعیت اقتصادی ایران بسیار خوب بود نرخ تورم در کشور بسیار پایین بود اثار شکوفایی اقتصادی در طبقه متوسط جامعه احساس می شد فرصتهای تحصیلی برای همه ایرانی ها به سرعت توسعه پیدا کرد درست است که توزیع درامد و ثروت عادلانه و برابر نبود اما به هر حال همه در درامدها سهیم بودند.
راگی عمر شاه در تلاش بود با تکیه بر موفقیت اقتصادی اش موقعیت خودش را به عنوان رهبر بلامنازع کشور تثبیت کند شاه که دست کم برای مقعطی ایت الله خمینی زه را به حاشیه رانده بود توجه خود را به مخالفان چپ معطوف ساخت درشرایطی که جنگ سرد در دوران اوج خود قرار داشت و در حالی که اتحاد جماهیر شوروی قدرتمندترین همسایه ایران بود شاه مصمم بود که محبوبیت فزاینده کمونیسم و سوسیالیسم را در کشور ریشه کن کند وی خطاب به مردم کشورش این خطر را به انها گوشزد کرد هدایت متین دفتری رهبر جبهه دموکرات ملی ایران من به نسلی از جنبش ملی گراها و مصدقی ها تعلق دارم که جنبشی برای دموکراسی و استقلال بود ما کسانی بودیم که در تلاش بودیم دربرابر شاه مقاومت کنیم این درحالی بود که انها همه احزاب و جریانهای سیاسی را سرکوب می کردند حتی در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 یعنی زمانی که جبهه ملی ایران تلاش می کرد خودش را سازماندهی کند ساواک حداکثر تلاش خود را صورت داد تا جریان ملی گرایی جدید را از بین ببرد.
راگی عمر ساواک یا همان دستگاه اطلاعات داخلی ایران در سال 1957 با کمک موساد و سازمان سیا بوجود امده بود شیوه های ساواک در بازداشتهای گسترده و شکنجه و اعدام به سرعت سبب ایجاد فضای رعب و وحشت در کشور شد عباس میلانی استاد مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد امریکا کاری که ساواک در انجام دادن ان موفق بود ایجاد چهره ای از خودش بود که بسیار قدرتمندتر از سطح واقعی اش بود تصور جاری در ایران ان بود که از هر چهار یا پنج نفر در ایران یک نفر ساواکی است درباره ساواک اغراق می شد اما درباره اینکه ایا ساواک بیرحم بود باید گفت بله همین طور بود ساواک زندانیان را شکنجه می کرد راگی عمر براساس امار و گزارشهای گروههای مدافع حقوق بشر در دوران حکومت شاه حدود یک هزار مخالف سیاسی اعدام شدند و حدود 4500 نفر دیگر زندانی شدند هدایت متین دفتری رهبر جبهه دموکرات ملی ایران در یک جا که خودروها متوقف شده بودند مرا ربودند انها مرا گرفتند و چشمانم را بستند و به مکانی انتقال دادند که مشخص شد زندان اوین بوده است انها مرا شلاق زدند و سپس بار دیگر چشمانم را بستند انها سپس مرا به بالای تپه ها بردند و به درون دره ای پرتاب کردند.
راگی عمر شیوه های مورد استفاده از جانب ساواک سبب افزایش مخالفتها با رژیم شاه شد مردم ایران به صورت فزاینده ای به وی به چشم یک دیکتاتور می نگریستند که به هیچ وجه نارضایتی را تحمل نمی کند این درحالی بود که شاه تصور می کرد برنامه های توسعه اقتصادی اش به او کمک خواهد کرد تا هرگونه خصومت با اقداماتش در سرکوب ازادی های سیاسی از بین برود شاه امیدوار بود که درامدهای نفتی سبب رونق کشور شود عبدالمجید مجیدی مدیر سازمان برنامه و بودجه ایران در فاصله سالهای 1973 تا 1977 هدف غایی این بود که ایران به گونه ای شود که با ژاپن در ان زمان قابل مقایسه باشد گفته می شود ایران باید میان ژااسخ بدهد زیرا توقعات بسیار عظیم و غیرقابل تحقق بود راگی عمر خبرنگار الجزیره امام خمینی زه از تبعیدگاهش انتقادهای گزنده اش را برضد شاه ادامه داد و پیام وی از طریق مساجد ایران و شبکه گسترده روحانیون در کشور پخش می شد حجت الاسلام سید علی اکبر محتشمی پور عضو مجمع روحانیون مبارز ما پیامها و سخنرانی های امام را از طریق تلفن به ایران منتقل می کردیم ما در شهرهای ایران رابط هایی داشتیم ما شب با انها تماس می گرفتیم و پیام سخنرانی های همان روز امام را از طریق تلفن برای انها می فرستادیم انها این سخنرانی ها را ضبط می کردند و روز بعد این سخنرانی ها را در جلسات و مراسم دانشگاهها و مساجد سراسر ایران پخش می کردند و بدین ترتیب مردم از سخنان ایشان اطلاع پیدا می کردند راگی عمر جریان موسوم به انقلاب نوار در جریان بود.
عبدالمجید مجیدی رئیس سازمان برنامه و بودجه ایران در فاصله سالهای 1973 تا 1977 امام خمینی زه نوارهایی را می فرستاد که در ان شاه و دولت تقبیح می شدند این امر نقطه شروع انقلاب بود در مقطعی من مسئول حزب پیشروی رستاخیز بودم که تنها حزب ایران بود من به سراسر کشور سفر می کردم و سخنرانی هایی ایراد می کردم و به مردم می گفتم بدانید که چه وضعیتی برایتان پیش خواهد امد راگی عمر اما واقعیت این بود که مردم ایران گوش نمی کردند در فضای جدید بوجود امده این پیام امام خمینی زه بود که مخاطب داشت یرواند ابراهامیان استاد تاریخ دانشگاه باروک انها ایرانی ها امام خمینی زه را نماد مخالفت مطلق با سلطنت تلقی می کردند روحانیون بسیاری وجود داشتند که با شاه مخالف بودند اما تلقی از این افراد این بود که انها اماده سازش هستند امام خمینی زه با بیان این مطلب که به نظام سلطنت مشروعه باز نخواهد گشت و اینکه خواهان یک جمهوری کاملا جدید است در مرتبه ای بالاتر از همه دیگر روحانیون قرار گرفته بود وی تاکید می کرد که جمهوری اسلامی می خواهد بدون ان که واقعا بگوید منظورش چیست.
راگی عمر شاه که نفوذ فزاینده این روحانی صریح اللهجه را احساس می کرد تصمیم گرفت انتقام بگیرد وی در ژانویه سال 1976 ماموریت نگارش مقاله ای موهن را مشخص کرد که در ان به شخص امام خمینی زه بسیار حمله شده بود شاه دستور داد این مقاله در صفحه نخست بزرگترین روزنامه ایران قرار بگیرد وی در محاسباتش در خصوص عواقب این اقدام به شدت دچار اشتباه شده بود علی انصاری استاد تاریخ دانشگاه سن اندروز این مقاله بدون نام در روزنامه منتشر شد که در ان امام خمینی زه هندی و یک غیرایرانی و جاسوس انگلیس توصیف شده بود که عادات بسیار زشتی دارد در این مقاله به صورت مفصل این مسائل برای مردم توضیح داده شده بود انتشار این مقاله سبب برپایی تظاهراتی بویژه در قم شد راگی عمر تظاهرات به سرعت به سراسر ایران کشانده شد در ان سال موج فزاینده اعتصابها و تظاهرات ادامه داشت این تظاهرات و اعتصابها وجه مشترک چندانی نداشتند و تنها وجه اشتراک انها مخالفت صریحشان با سلطنت بود.
هدایت متین دفتری رهبر جبهه دموکرات ملی ایران ایرانی هایی همانند خود من از جمله هزاران کارمند دولتی و حتی کارگران کارخانه ها که برای مدت شش ماه اعتصاب کرده بودند بغیر از ازادی هیچ تقاضای دیگری نداشتند روشنفکران ایرانی که خواهان رار می شد که در ان وزرا افسران و نیروهای امنیتی رژیم سابق محاکمه و به اعدام محکوم و در نهایت اعدام شدند هر روز شاهد ان بودیم که در روزنامه ها تصاویر تکان دهنده ای از اجسادی گلوله باران شده منتشر می شد که شب گذشته اعدام شده بود راگی عمر به موازات ان که دامنه این اقدامات به شمار بیشتری از نزدیکان و هواداران شاه کشانده شد برخی به این نتیجه رسیدند که انقلاب مسیر خودش را گم کرده است عباس عطار غکاس ایرانی روزی که نظر من درباره انقلاب تغییر کرد روزی بود که تصاویر جنازه های چهار ژنرالی را مشاهده کردم که اعدام شده بودند یکی از این افراد نصیری رئیس ساواک بود ژنرال دیگر رحیمی مسوول امنیت تهران بود خسروداد و ناجی دو ژنرال دیگر بودند این افراد پس از محاکمه ای مخفیانه اعدام شده بودند ما عناصر ملی گرای انقلاب خواهان محاکمه علنی این افراد بودیم زیرا در وهله نخست می خواستیم انها فرصتی برای دفاع از خودشان داشته باشند.
راگی عمر اما بسیاری از روحانیون که به تازگی قدرت را در دست گرفته بودند تصور می کردند این محاکمه ها کاملا موجه است ایت الله یوسف صانعی فقط خلخالی مسئول این محاکمه ها نبود وی در مبارزه با مواد مخدر فعال بود دادگاه انقلاب و شورای انقلاب قوانین را می نوشتند و خلخالی نیز از ائین نامه های انها تبعیت می کرد کسانی که مردم و جوانان را شکنجه کرده و در خیابانها کشته بودند باید محاکمه می شدند ایا باید انها را نگاه می داشتیم و ناهار و شام به انها می دادیم در این صورت انها چه کار می کردند راگی عمر در ادامه این ویژه برنامه به سراغ ایت الله منتظری می رود راگی عمر زمانی قرار بود ایت الله منتظری جانشین ایت الله خمینی(ره)و رهبر ایران شود تا اینکه میان این دو اختلافهایی بروز کرد وی ادعا می کند که بسیاری از احکام دادگاههای انقلاب خودسرانه بود راگی عمر در شرایطی که هواداران شاه از سر راه برداشته شده بودند و نظامیان نیز پایبندی خود را به نظام اعلام کردند در اول اوریل سال 1979 به صورت رسمی پایه گذاشته شد همه نمادهای غربی که فاسد تلقی می شدند نابود شدند دیگر حکومت شاه برای همیشه پایان یافته بود اما توان شاه برای تحریک مخالفان ناچیز بود وی پس از خروج از ایران در بسیاری از کشورها درخواست پناهندگی کرد در اکتبر سال 1979 رای درمان سرطانش وارد امریکا شد ورود وی به امریکا سبب بروز خشم مردم در ایران شد و احساسات مردم را تحریک کرد این وضعیت سبب شد زنجیره ای از رویدادها رخ بدهد که اثار ان سه دهه بعد نیز همچنان پژواک دارد.
(بدلیل ناقص دریافت شدن، متن کامل نیست)
