دیپلماسى ترس!/سیدیاسر جبرائیلی

بصیرت: اصلاح طلبان ادعای «استقلال سیاسی» دارند و هر شاهد و نمونه ای مبنی بر وجود زد و بند میان آنها و دشمنان ایران اسلامی را ناشی از «توهم توطئه» می دانند. اگرچه در سال های گذشته، هماهنگی کامل سیاست های این طیف با گفتار و کردار اردوگاه دشمنان ملت ایران در غرب، یا حتی شواهدی چون حمایت رسمی کاخ سفید از آنان، این تئوری را تقویت کرده است که بخشی از اصلاحات، جریانی «وابسته» است، اما اگر فرض را، و فقط فرض را، بر این بگذاریم که اصلاح طلبان مجریان دیکته های واشنگتن نیستند، دلایل هماهنگی بی بدیل آنان با ساکنان واشنگتن را باید در جای دیگری جست وجو کنیم. مراجعه به باورهای جریان موسوم به اصلاحات، برای یافتن این دلایل، راهکار مناسبی به نظر می رسد.
اصلاح طلبان تلاش کرده اند که در سیاست خارجی خود بر چند اصل بنیادین تکیه کنند که شاه بیت آنها را می توان در سه اصل کلی خلاصه کرد: اصل اول اتخاذ سیاستی با تعریفی وارونه و من درآوردی از واژه «تنش زدایی» است که سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور اصلاحات بر دو مفهوم کلیدی «تنش زدایی» و «گفت وگوی تمدن ها»، به عنوان ابزار تحقق اهداف سیاست خارجی خویش تاکید می کرد.
اصل دوم، مبنا قرار دادن عنصر «ترس از قدرت های برتر» در سیاست خارجی است. بهزاد نبوی از تئوریسین های جریان اصلاحات در جایی و در توجیه اتخاذ این استراتژی از سوی جریان متبوع خود می گوید: «کیست که از آمریکا نترسد؟ من به خاطر کشورم، به خاطر مردم و انقلابم از آمریکای تا بن دندان مسلح می ترسم.»
اصل سوم که از آن به عنوان مقصد نهایی قطار اصلاحات یاد می شود، ادغام در هنجارهای بین المللی و در یک کلام نظام بین الملل و نظم غالب در جهان است. خاتمی کوشید بر خلاف رویه انقلاب اسلامی، سیر حرکت ایران را همسو و هم جهت با نظام حاکم بین المللی قرار دهد. خاتمی بنا داشت با کمرنگ کردن نقش ایدئولوژی اسلامی در حوزه تصمیم گیری و اجرای سیاست خارجی، ابعاد دموکراتیک را به محاسبات عملگرایانه از منافع ملی اضافه کند. سیاستی که مبتنی بر اصل دوم تئوری «جوزف نای» در روابط خارجی بود: «باید بر سنت ها و ایده هایی تاکید کرد که به نرم های غالب جهانی نزدیک تر باشد.»
جریان اصلاحات مدعی است هدفش از تکیه بر این اصول ـ که با یک بررسی اجمالی می توان عنصر مشترک «ترس از مخالفت با نظام سلطه» را در آنها یافت ـ تامین منافع ملی و افزایش اقتدار ایران در عرصه بین المللی است. اینان معتقدند ایران توان مقابله و مخالفت با جریان سلطه در نظام بین الملل را ندارد و برای اینکه بتواند «بی دردسر» زندگی کند و احیانا مورد تعرض قرار نگیرد، باید خود را با نظم حاکم سازگار سازد و از اصول ناگزیر آن مانند پذیرش سلطه و خواسته های آمریکا تبعیت کند. اما به گواه تاریخ، این سیاست تنش زدایی بر مبنای هراس، در عمل هیچ گاه نتوانست منافع ملی ایران را تامین کند. برای نمونه، تسلیم اصلا ح طلبانه در برابر خواسته های غرب، موتور پیشرفت هسته ای را متوقف ساخت. یا می بینیم که همزمان با بالا رفتن پرچم گفت وگوی تمدن ها از سوی دولت اصلاحات با هدف تنش زدایی! ایران از سوی آمریکا به عنوان «محور شرارت» معرفی می شود. معنای دیگر واکنش های غرب در برابر کنش های مبتنی بر تنش زدایی ـ با تعریف وارونه مدعیان اصلاحات ـ این است که ما هر قدمی که به عقب رفته ایم، آنها پیش آمده اند.
اصلاح طلبان اما به طرز عجیبی از موفقیت استراتژی ترس سخن می گویند و ابزارهای رسانه ای و مطبوعاتی خود را نیز مامور القای «پیروزی های بزرگ» به افکار عمومی می کنند. چنانکه می بینیم در سی ام مهرماه 82 هنگامی که دولت اصلاحات پروتکل الحاقی را امضا کرده و قدم دیگری از مطالبه حقوق هسته ای عقب می نشیند، مطبوعات دوم خردادی در تیترهای اول خود این عقب نشینی را در قالب یک «موفقیت بزرگ»! به ملت ایران تبریک می گویند! بخوانید؛ «عبور از بحران» (ایران 30/7/82)، «جک استراو: ورود ایران به پروتکل الحاقی را تبریک می گویم» (آفتاب یزد 30/7/82)؛ «امضای بزرگ: ایران و اروپا برای حل بحران اتمی به توافق رسیدند» (اعتماد 30/7/82)
تمام رفتارهای اصلاح طلبان در عرصه سیاست خارجی را باید در قالب همین «ترس و هراس» تعبیر و تفسیر کرد: از تعلیق غنی سازی اورانیوم گرفته تا سینه چاکی برای رابطه و دوستی با آمریکا و یا اظهارنظرهایی چون «مسئله فلسطین به ما چه ربطی دارد؟»
تعریف اینان از منافع ملی زندگی راحت و بی دردسر است و حاضرند نوع با عزت آن را فدای راحتی با ذلت کنند. اینان از میان دو گزینه «خلق حماسه عاشورا» و «بی خیالی در برابر ستم بنی امیه» دومی را می پسندند و از همین روست که می گویند، نستجیر بالله، «امام حسین (ع) قربانی خشونت جدش شد.» اصلاح طلبان از اساس «مقاومت در برابر زورگویی» را مذموم می پندارند و اگر رویشان نمی شود که بگویند «همه دنیا پشت سر صدام جمع شده بودند و ما چون توان مقابله نداشتیم، باید بخشی از ایران را به بعثی ها می بخشیدیم تا جلوی جنگ را بگیریم»، می گویند «پس از آزادی خرمشهر جنگ نباید ادامه می یافت» و ترجمه این باور یعنی «ایران باید بی خیال آن بخش های دیگر خاک خود که در اشغال صدام بود، می شد تا نشان دهد دنبال صلح و تنش زدایی است»! اصلاح طلبان اولین کسانی نبودند که شعار تنش زدایی می دادند، قبل از آنان هم همین روحیه در قالب توافقنامه هایی چون «گلستان»ها و «ترکمنچای» ها، ایران را به زورگویان بخشیده است.
اما همانگونه که ماشاءالله شمس الواعظین پس از سال ها اصلاح طلبی اعتراف کرد، تنش زدایی و اعتمادسازی و تسلیم در برابر زورگویی، راهکار مناسبی برای تامین منافع ملی نیست و «حضور احمدی نژاد در زمان جرج بوش، یک ضرورت برای ایستادگی در مقابل رفتا رهای بوش بود». به این اظهار نظرها که در دو سه سال اخیر ایراد شده، دقت کنید: «به جای ایران، خودمان منزوی شده ایم» (برژینسکی مشاور امنیت ملی سابق آمریکا)؛ «آمریکا و اسرائیل از قدرت کوبندگی ایران خبر دارند» (هفته نامه تایم)؛ «دوره جدید دوره افول آمریکا در خاورمیانه و دوره ظهور ایران است» (ریچارد هس رئیس شورای روابط خارجی آمریکا)؛ «تحریم ایران غیر ممکن است» (هفته نامه نیوزویک). یک نمونه از این اظهارنظرها و اعتراف به شکست در برابر ایران از سوی دشمنان ما در دوره اصلاحات دیده نمی شود. علت آن هم روشن است. اصلاح طلبان ایران را نه به عنوان یک رقیب ایدئولوژیک و مانعی در برابر جهانخواهی زورگویان، که یک مانع ناچیز در برابر عظمت پوشالی غرب می خواستند که چون ظاهرا آرمان هایش با توان اجرایی اش تناسبی ندارد، باید در نظام بین الملل جذب و هضم شود. اما دیدیم که دیپلماسی ترس چه بر سر ما آورد و مقاومت دو سه سال اخیر و بی توجهی به تهدید و ارعاب دشمن، ما را در چه جایگاهی نشاند. آن روز فلان مقام ارشد دولت اصلاحات از فلان خرده مقام اروپایی اجازه داشتن پنج سانتریفیوژ آزمایشی را طلب می کرد و امروز ایران سربلند مالک بیش از هفت هزار سانتریفیوژ و صاحب فن آوری تولید سوخت هسته ای است. در شعار نامزدهای اصلاح طلب دقت کنید. بله، درست متوجه شده اید که چرا دولت های غربی این همه نسبت به پیروزی آنها در انتخابات ریاست جمهوری دهم علاقه نشان می دهند!