یارانه؛ به نام فقرا به کام اغنیا

هر چند نظام پرداخت یارانه‌ها برای کمک به افراد کم درآمد طراحی شده است، اما اجرای آن در کشور ما به نوعی است که هر کس مصرف بیشتـری دارد، از یـارانـه بیـشتری هـم بهره‌مند می‌شود و از آنـجـا کـه پر مصرف‌ها، ثروتمندترند،‌ بیشترین حجم یارانه‌ها به ثروتمندان می‌رسد! این تناقض آشکار در نحوه مصرف یارانه‌ها باعث شده که دولت به طور جدی به فکر اصلاح نظام کنونی تخصیص یارانه‌ها بیافتد.
هر چند همه چیز از اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها در حوزه انرژی شروع شده است، اما در حوزه آب و برق هم به طور مشخص میزان زیادی یارانه تخصیص می‌یابد و با هدر رفت آن، منابع مالی اختصاص یافته برای کمک به افراد کم درآمد هم از بین می‌رود.
در سال 1386 جمع یارانه‌های اختصاص یافته به پنج حامل انرژی شامل بنزین، نفت گاز، نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع به اضافه گاز طبیعی و برق بیش از 80 میلیارد دلار و به عبارت دیگر بیش از 739 هزار میلیارد ریال بوده است.
نسبت یارانه حامل‌های انرژی به بودجه عمرانی کل کشور در همین سال حدود پنج برابر بوده و این بدان معناست که در سال 1386 کشور با صرف یارانه حامل‌های انرژی در بخش ساخت و ساز می‌توانست شاهد تحقق پنج برابری پروژه‌های عمرانی باشد!
گاز طبیعی هم به طور مشخص به دلیل این که پرمصرف ترین حامل انرژی کشور است در همان سال بیش از 352 هزار میلیارد ریال یارانه به خود اختصاص داده و قیمت فروش آن در داخل180 ریال کمتر از قیمت منطقه‌ای این فرآورده به ازای هر لیتر بوده است.
از آنجا که برق کشور ما در نیروگاه‌های آبی یا بخار تولید می‌شود و این تولید رابطه مستقیمی با میزان مصرف آب و گاز دارد، بد نیست یارانه‌های این بخش را نیز بررسی کنیم.
در سال 1386 متوسط قیمت تمام شده برق در کشور642 ریال در هر کیلووات بوده است که از متوسط نرخ فروش آن 478 ریال در هر کیلووات بیشتر بوده است.
با احتساب فروش 152 میلیارد کیلووات ساعت برق در آن سال، معادل 97 هزار میلیارد ریال یارانه در این بخش پرداخت شده است. این در حالی است که تعرفه برق بخش صنعتی تقریبا دو برابر تعرفه برق بخش خانگی بوده است.
در سال 1386 قیمت تمام شده هر متر مکعب آب در شرکت‌های آب و فاضلاب شهری 1599 ریال بوده که با زیانی معادل 714 ریال در هر متر مکعب به فروش می‌رسیده است! این رقم در بخش آب و فاضلاب روستایی معادل 2264 ریال برای هر متر مکعب بهای تمام شده و زیان 1834 ریال برای فروش بوده است.
جمع ارقام مربوط به یارانه اختصاص یافته به بخش تامین و توزیع آب و دفع فاضلاب نشان می‌دهد در سال 1386 به این سه بخش رقمی حدود 97 هزار میلیارد ریال یارانه تخصیص یافته است.
این رقم معادل بیش از 65درصد بودجه عمرانی همان سال بوده است!
هرچند میزان دقیق هدررفت آب در حوزه توزیع و انتقال کشور وجود ندارد، اما با فرض همان رقم شفاهی یک پنجم اعلام شده، چیزی حدود 19.5 هزار میلیارد ریال در سال بدون هیچ دلیل موجهی در بخش آب هدر می‌رود.
وزیر نیرو با بیان اینکه اعتبارات بخش آب در لایحه بودجه امسال بالغ بر شش هزار میلیارد تومان است، می‌گوید که اعتبارات بخش آب در سال جاری نسبت به سال گذشته 40درصد افزایش یافته است.
وی این را هم می‌گوید که بیشترین هدررفت آب و برق کشور در شبکه‌های انتقال رخ می‌دهد و برای اصلاح شبکه‌های انتقال بودجه زیادی نیز می‌خواهد به طوری که با هدفمندکردن یارانه‌ها می‌توان این موضوع را جبران کرد.
گل‌ها را آب می‌دهیم، حمام می‌کنیم، خودرو، ظروف، فرش و دستهای‌مان را می‌شوییم و آب می‌نوشیم.
اما همه این آب را از یک منبع تهیه می‌کنیم. چرا؟! چرا آبی را که باید مدت‌ها منتظر بارش آسمان، مدت‌ها منتظر لوله کشی‌های گسترده و هزینه بر و به مقدار زیادی شاهد هدررفت آن در مسیر رسیدن آن تا محل استفاده‌اش باشیم، به سادگی هدر بدهیم؟
این آب سخت به دست آمده که مبالغ کلانی یارانه به آن اختصاص می‌یابد، چرا باید به سادگی به فاضلابی تبدیل شود که برای جمع آوری آن هم مبالغ کلانی یارانه تخصیص یابد؟