چكيده: بي‌ترديد سياست‌هاي روسيه در طول تاريخ گذشته و قرون معاصر (در دوران امپراتوري تزارها، و در مقطع حاكميت سوسياليسم) بر امنيت ملي ايران تأثيراتي عميق و شگرف داشته است. اين نقش با فروپاشي شوروي و استقلال بخشي از سرزمين‌هاي آن دچار تحول و دگرگوني گرديد. مقاله حاضر ابتدا به بازشناسي و تجزيه و تحليل روند سياست‌هاي منطقه‌اي فدراسيون روسيه (پس از فروپاشي) به عنوان يك موضوع مهم در مباحث امنيتي كنوني كشور اشاره دارد و همراه با تحليل رفتار مجموع بازيگران مؤثر در تحولات منطقۀ آسياي مركزي و قفقاز، به ارزيابي آثار مثبت و منفي سياست‌هاي منطقه‌اي روسيه بر امنيت ملي ايران مي‌پردازد. نتايج اين مقاله بيانگر آن است كه سياست‌هاي فدراسيون روسيه در آسياي مركزي و قفقاز، بر محورهايي چون تداوم نفوذ، مخالفت با حاكميت‌هاي متخاصم، ممانعت از نفوذ ديگر بازيگران، رهبري غير مستقيم و حفظ برتري اقتصادي و نظامي استوار است، همچنين تأثير سياست‌هاي منطقه‌اي آن كشور بر امنيت ملي ايران را مي‌توان در يك طيف گسترده از سطح همكاري و امنيت‌زايي (سطح انطباق) تا سطح تهديد، مخاصمۀ و مناقشه (سطح مقابله) ارزيابي كرد. در اين راستا اصل فروپاشي شوروي و تشكيل فدراسيون روسيه، سطح روابط في‌مابين، تضاد منافع روسيه با تركيه، برخورد منافع روسيه و اسرائيل، كنترل منازعات منطقه‌اي، مقابله با اسلام‌گرايي افراطي، مقابله با حضور سياسي، نظامي و اقتصادي بازيگران فرامنطقه‌اي با اسلام‌گرايي افراطي، مقابله با حضور سياسي، نظامي و اقتصادي بازيگران فرامنطقه‌اي و نگاه مشترك به برخي مسائل منطقه‌اي، از جمله موارد امنيت‌زا در سياست‌هاي روسيه است. همچنين نگرش سلطه‌طلبانه، سياست‌هاي معبري، مقابله با اسلام‌گرايي سياسي، انعطاف در مقابل حضور آمريكا و ناتو در منطقه، نگاه ابزاري و ترديدآميز نسبت به ايران و سياست‌هاي آن كشور در مورد رژيم حقوقي خزر از جمله موارد امنيت‌زداي روسيه محسوب مي‌گردد و حتي برخي سياست‌هاي آن كشور مي‌تواند زمينۀ مخاصمه و مناقشه با ايران را فراهم آورد.
واژه‌هاي كليدي: سياست‌هاي منطقه‌اي فدراسيون روسيه و امنيت ملي ايران
کد خبر: ۲۸۶۴۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۱۱/۰۴