کد خبر: ۲۵۲۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۱۰/۱۰
دکتر یدالله جوانی
چکیده:
وحدت ملی در هر کشوری به عنوان یکی از عوامل اصلی ثبات و ایجاد بسترها و زمینه‌های توسعه و پیشرفت به شمار می‌آید. وجود اقوام با تفاوتهای نژادی، فرهنگی و مذهبی در هر کشور را نیز باید از عوامل تهدیدکننده وحدت ملی و در نهایت برهم زننده امنیت داخلی کشورها دانست. بر همین اساس کشورهای کثیرالقوم، همواره در معرض آسیب‌های امنیت داخلی قرار دارند. در کشورهای برخوردار از اقوام مختلف، زمینه‌های نفوذ و بسترهای بیشتری برای مداخله بیگانگان وجود دارد. جمهوری اسلامی به دلیل برخورداری از اقوام مختلفی ایرانی، در ردیف کشورهای کثیرالقوم به حساب می‌آید و تاریخ معاصر ایرانی در مقاطع مختلف، شاهد وقوع یک سلسله بحرانهای قومی بوده است. در شرایط کنونی، دشمنان انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، تحریکات قومی در ایران را برای ایجاد بی‌ثباتی و تحت فشار قرار دادن نظام اسلامی در دستور کار خود قرار داده‌اند. بنابراین آسیب‌شناسی امنیتی قومیت‌ها در ایران و تلاش برای مرتفع ساختن آن و همچنین اتخاذ راهبردهای مناسب برای خنثی‌سازی توطئه‌ها و دسایس دشمنان در مناطق قومیتی با هدف تأمین امنیت داخلی، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. این نوشتار در پی آن است تا با بررسی اجمالی مسائل – سیاسی امنیتی قومیت‌های مهم ایرانی، ضمن آسیب‌شناسی امنیت در مناطق قومیتی، راهبردهای مناسب برای تأمین امنیت پایدار را پیشنهاد نماید.
کلید واژه‌ها: قومیت، هویت ملی، ناسیونالیسم قومی، جنبش قومی، سیاست‌های قومی، امنیت، امنیت ملی
مقدمه:
ژئوپلتیک قومیت‌ها در ایران، بیانگر تنوع قومی در کشور می‌باشد. شکل‌گیری ایده‌های کردستان بزرگ، بلوچستان بزرگ، آذربایجان واحد و ... تحت تاثیر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی طی دهه‌های گذشته و وقوع بحرانهای قومیتی در تاریخ معاصر ایران به ویژه در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، میزان تهدیدات و آسیب‌پذیریهای امنیتی از ناحیه قومیت و قوم‌گرایی را، در ایران نشان می‌دهد. امنیت در هر کشوری در صدر منافع ملی قرار دارد و بر همین اساس، تمامی سیستم‌های سیاسی، تامین امنیت را در رأس اهداف خود قرار می‌دهند. موفقیت یک سیستم و نظام سیاسی در تأمین و حفظ امنیت ملی و امنیت اجتماعی، به توانایی‌های آن سیستم در جهت شناسایی دقیق و صحیح تهدیدات و آسیب‌پذیریهای امنیتی برمی‌گردد. قومیت و قوم‌گرایی در عصر دولتهای مدرن، از جمله چالش‌های جدی امنیتی برای وحدت ملی به حساب می‌آیند. هر چند ایران کشوری چند قومیتی به حساب می‌آید، لکن وحدت ایرانیان و همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام ایرانی طی هزاران سال در این سرزمین، نشأت گرفته از یک روح کلی و فرهنگ غالب با مشترکات بنیادین بوده و بر همین اساس، تحریکات قومی همواره در برابر هویت ایران رنگ باخته است. اما در مقطع کنونی که تهدیدات امنیتی جمهوری اسلامی از ناحیه قدرت‌های جهانی با توجه به آرمان‌های انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن افزایش یافته و این دشمنان کینه‌توز در کشورهای همسایه ایران اردو زده‌اند، باید تحریکات قومی در ایران از ناحیه بیگانگان را جدی گرفت و به آسیب‌شناسی امنیتی قومیت‌ها پرداخت. در سالهای اخیر پس از یک دوره آرامش نسبی در سیستان و بلوچستان و به دنبال حضور بیگانگان در افغانستان، شاهد شکل‌گیری جریان سیاسی قومی با تحرکات مسلحانه در این استان با عنوان «جندالله» یا در واقع «جندالشیطان» به سرکردگی عبدالمالک ریگی هستیم. در مناطق کردنشین کشور به ویژه مناطق شمالی آذربایجان غربی تحرکات گروهک پژاک با حمایت و پشتیبانی غربی‌ها و صهیونیست‌ها، ناامنی‌هایی را در این مناطق به وجود آورده است. در خوزستان به دنبال اشغال عراق و استقرار انگلیسی‌ها در جنوب این کشور، تحریکات قومی واگرا در این استان انجام گرفته است. در مناطق آذری‌نشین تحریکات سیاسی قومی نسبت به گذشته افزایش چشمگیری پیدا کرده است. کالبد شکافی این تحرکات قومی نشان می‌دهد ایران از ناحیه قومیت‌ها به دلایل گوناگون در مقطع کنونی آسیب‌پذیر بوده و این آسیب‌ها در صورت غفلت می‌تواند به تهدیدات امنیتی تبدیل گردد. برای شناخت آسیب‌های امنیتی قومیت‌ها در ایران، باید با علل و زمینه‌های رشد ناسیونالیسم قومی و شکل‌گیری جنبش‌های قومی در ایران در دهه‌های اخیر آشنا بود و شناخت کامل پیدا کرد. در این مقاله ضمن بررسی تئوریک مسائل قومیت‌ها از منظر امنیتی، وضعیت سیاسی- امنیتی چهار قوم عمده کشور شامل کردها، بلوچ‌ها، آذری‌ها و عرب‌ها در دو مقطع قبل و بعد از انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار داده و در پایان راهبردهای کلی جهت کاهش آسیب‌های امنیتی پیشنهاد می‌گردد.
کد خبر: ۲۴۱۷۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۶/۱۱