(روزنامه اطلاعات ـ 1394/08/17 ـ شماره 26298 ـ صفحه 12)
حضور نظامي روسيه در سوريه و عقب‌نشيني غربي‌ها
رئيس موسسه استراتژيک و سياست جهاني واستاد دانشگاه تگزاس با اشاره به بروز شکاف ميان کشورهاي خواهان سقوط بشار اسد، واکنش سخت آمريکا به حملات روسيه به مواضع تروريست ها را منتفي دانست. درحاليکه جنگ در سوريه ادامه دارد و مخالفان حکومت سوريه تلاش هاي خود را براي براندازي حکومت اين کشور ادامه مي دهند، «بشار اسد» رئيس جمهوري سوريه، در اقدامي که حکايت از قدرتمندي جبهه مقاومت و شکست توطئه‌هاي غربي-عربي داشت به روسيه سفر و با «ولاديمير پوتين» رئيس جمهوري اين کشور، ديدار کرد.در همين رابطه براي تحليل بهتر اوضاع سوريه و همچنين اقدامات آمريکا و روسيه در خاورميانه خبرگزاري مهر با دکتر «سليمان اوزريرل» به گفتگو نشسته است .دکتر اوزريل از اساتيد دانشگاه تگزاس بوده و رياست موسسه استراتژيک و سياست جهاني را برعهده دارد. وي همچنين در مرکز بين المللي تروريسم و جنايات فراملي فعاليت دارد. متن اين مصاحبه به شرح زير است:
* حملات روسيه به مواضع تروريست‌هاي حاضر در سوريه در حالي آغاز شد که کمتر کسي انتظار اتخاذ چنين رويکردي را از جانب مسکو داشت، شما دليل اتخاذ اين رويکرد از سوي کرملين را چطور ارزيابي مي کنيد؟
** حملات روسيه به مواضع تروريست ها در حالي آغاز شد که پوتين به دليل سياست هاي خود در مورد اوکراين تحت انتقادات شديد کشورهاي غربي قرار داشت به نظر من پوتين براي کم کردن اين فشارها اقدام به بمباران مواضع گروه‌هاي شورشي در سوريه کرده است.
روسيه در هفته هاي اخير حمايت خود را از حکومت سوريه افزايش داده است. روسيه با اعزام نيرو به سوريه و حمايت مستقيم از حکومت سوريه و حمله به مواضع داعش، القاعده، و ديگر گروه هاي شورشي سوري «قدرت سخت» خود را سوريه نشان داده است.
حملات روسيه به مواضع گروه‌هاي تروريستي در سوريه بر اساس توافق چهار جانبه اي بوده که ميان مسکو، تهران، دمشق و بغداد به عمل آمده اما با اين وجود کشورهاي غربي نسبت به آن معترض هستند و اين مي تواند به اين دليل باشد که حملات روسيه مي تواند حملات ائتلاف ضد داعش را به حاشيه ببرد. روسيه اين حملات را بر اساس جنگ عليه داعش انجام مي دهد. بر اساس گفته هاي مقامات روس حدود 2000نفر از شهروندان روس در ميان اعضاي داعش و يا ديگر گروه هاي تروريستي حاضر در سوريه حضور دارند و همين امر نگراني هاي زيادي را براي مسکو بوجود آورده است.
* با آغاز حملات روسيه به مواضع تروريست‌ها در سوريه به نظر مي‌رسد کشورهايي که پيشتر از اين گروه‌هاي تروريستي در اين کشور حمايت مي کردند سياست‌هاي خود را تغيير داده اند. به اعتقاد شما دليل اين تغيير موضع چيست؟
** زمانيکه جنگ سوريه آغاز شد حکومت سوريه با توجه به حمايت هايي که از ايران، روسيه، و چين دريافت کرد و بعدها عراق نيز به جمع حاميانش پيوست توانست در برابر مخالفان ايستادگي کند. در آن سوي ميدان آمريکا و ديگر کشورهاي غربي به همراه عربستان، قطر و ترکيه به حمايت و تسليح شورشيان سوري پرداختند.
به اعتقاد من اختلاف نظر در بلوک کشورهاي حامي شورشيان سوري از زماني بوجود آمد که گروه‌هاي مرتبط با القاعده همچون جبهه النصره و داعش فعاليت خود را در سوريه آغاز کردند. با آغاز به کار اين گروه‌ها در سوريه بحث حمايت از گروه هاي شورشي گرفتار شک و ترديد شد و اکنون به نظر مي‌رسد که کشورهايي همچون آمريکا، انگليس، فرانسه و برخي ديگر از کشورهاي غربي موضع قبلي خود يعني کنار رفتن بشار اسد از قدرت را تعديل کرده اند.
* حملات روسيه به مواضع گروه هاي تروريستي در سوريه با واکنش منفي ائتلاف ضد داعش مواجه شده اما با اين وجود برخي از تغيير رويکرد واشنگتن در سوريه سخن مي گويند. به نظر شما آيا آمريکا موضع خود را در قبال سوريه تغيير داده است؟
** هر چند وضعيت سوريه به گونه اي است که نمي توان آن را يک جنگ نيابتي ميان بازيگران منطقه‌اي خاورميانه ناميد اما با اين وجود سوريه تبديل به مکان ديگري براي تقابل روسيه با آمريکا شده است.
اظهارات روساي جمهور روسيه و آمريکا در مجمع عمومي سازمان ملل بخصوص در در مورد سوريه نشانگر مواضع متفاوت واشنگتن و مسکو در مورد سوريه است. در اين ميان چهار سال جنگ در سوريه و وجود گروه هاي مختلف در اين کشور وضعيتي بوجود آورده که امکان رسيدن به صلح در اين کشور در آينده اي نزديک امري بسيار مشکل است.
اين نکته قابل توجه است که آمريکا و کشورهاي غربي موضع قبلي خود در مورد لزوم کنار رفتن اسد از قدرت را تغيير داده و اکنون از دوران انتقالي سخن مي گويند دوراني که بشار اسد نيز در آن حضور دارد.
البته کشورهاي غربي اگر بخواهند در برابر اقدامات روسيه در سوريه مقابله کنند مي توانند دست به اقدامات گوناگوني بزنند براي مثال شرايط را براي ادامه کار دولت بشار اسد سخت تر کنند و در اين ميان خبرهايي وجود دارد که اعراب حاشيه خليج فارس و کشورهاي اروپايي مي خواهند حمايت هاي خود را از شورشيان سوري افزايش بدهند. اما در مورد آمريکا بايد بگويم دولت اوباما حرکت سفت و سختي را در سوريه نخواهد داشت و اين امر تغيير ناپذير است. در حقيقت دولت اوباما اوضاع را زير نظر داشته و منتظر نتيجه اقدامات روسيه در سوريه است .
راز دگرديسي گروه‌هاي مسلح در سوريه
يک رسانه عرب زبان در گزارشي به بررسي فعل و انفعالات گروه‌هاي تروريستي در سوريه و ارتباط اين تحرکات اين گروه‌ها با بحث سياسي آينده اين کشور پرداخته است.به گزارش گروه بين‌الملل خبرگزاري تسنيم، شبکه المنار با اشاره به شکل‌گيري گروه‌هاي مسلح و فعل و انفعالات آنها آورده است:با توجه به نبردهاي سوريه، نقشه جديد گروه هاي مسلح در حال شکل گيري است و نوعي رقابت شديد از سوي گروه هاي اساسي و ابسته به گروه هاي مسلح در جريان است.
اين رسانه لبناني مي نويسد: حدود يکماه قبل، زهران علوش شروع به بيعت گرفتن از عشاير در غوطه شرقي کرد و رسانه هاي وابسته به آن تصاويري از اين محافل منتشر کردند.اين موضوع مخالفت بسياري از گروه ها از جمله احرار الشام و جبهه النصره را به دنبال داشت و آنها اين اقدام را الگويي داعشي مي دانستند.از آن زمان تاکنون بحث از ادغام گروه ها مطرح است که معروف ترين آن ادغام صقور الشام تحت فرماندهي واحد همزمان با فروپاشي جبهه اسلامي بود.
اخيرا به شکل قابل توجه بحث پيوستن گروه هاي مسلح کوچک به گروه هاي بزرگ مطرح شده است.هدف اين است که جنگي رواني عليه نظام سوريه ايجاد کنند اما ارتش و مسئولان نظام سوريه از آغاز بحران با هر گروهي که سلاح در دست گرفته به عنوان تروريست رفتار کرده‌اند.المنار مي‌نويسد: ائتلاف جديد در سوريه به مثابه آتش زير خاکستر است.گروه هاي اصلي شامل احرار الشام، جبهه النصره، جيش الحر، جيش الاسلام و داعش به دنبال ملحق کردن افراد مسلح به صفوف خود و توسعه بخشيدن به دايره نفوذ خود هستند.همه به دنبال امارت خاص خود هستند تا هيچ گروه ديگري در آن نباشد.آخرين ائتلاف‌بندي‌ها ملحق‌شدن کتائب ابوعماره در حلب به احرار الشام مورد حمايت ترکيه و قطر بود.همانطور که الوية توحيد دمشق نيز قبلا به احرار الشام ملحق شده بود. کتيبه سيف الله که اعضاي آن را چچني ها تشکيل مي‌دهند به همراه جيش المهاجرين و الانصار با جبهه النصره شاخه سوري القاعده بيعت کردند و اين پس از تغيير سرکرده آن يعني صلاح‌الدين چچني بود.جبهه النصره به دنبال ملحق کردن تروريست‌هاي خارجي به صفوف خود بود به ويژه گروه‌هايي که حامي تفکر القاعده هستند.جيش‌الاسلام وابسته به عربستان سعودي به دنبال ملحق کردن گروه هاي مسلح موجود در غوطه است.در حلب در شمال سوريه چند روز قبل از تاسيس جيش الشام که از بطن احرار الشام متولد شده خبر داده شد.
برخي سرکرده هاي سابق احرار مانند ابو العباس الشامي خود را مخالف رژيم هاي جاهلي ضد اسلام مي داند و به دنبال تشکيل گروهي جديد است تا خود را به عنوان مخالفان ميانه رو معرفي کند.اين گروه با دشمني با جبهه النصره به دنبال تحقق اهداف خود يعني معرفي شدن به عنوان مخالف ميانه‌رو است.
المنار مي نويسد: اين تحرکات تصادفي نيست بلکه در راستاي تلاش هاي سياسي بين المللي براي تشديد بحران سوريه است.با توجه به اينکه مذاکرات بين المللي و منطقه‌اي براي حل بحران سوريه مطرح است از همين رو کشورهاي حامي گروه‌هاي مسلح به دنبال وحدت آنها براي امتياز گرفتن در عرصه سياسي سوريه هستند.اين در شرايطي است که ديدگاه جامعه بين‌المللي در قبال بسياري از موضوعات مربوط به بحران سوريه از جمله ماندن بشار اسد در قدرت تغيير کرده است.المنار در ادامه مي‌نويسد: با وجود اينکه اين ادغام گروه‌هاي مسلح و فعل و انفعالات آن تاثيري بر روند نبرد با ارتش سوريه ندارد سئوالات زيادي در اين باره مطرح است،اما نکته مهم اين است که اين تشکيلات يکي از برگه هاي بازي منطقه اي است که راه به جايي نمي‌برد به ويژه که روسيه به عنوان يک عامل قوي براي حل بحران سوريه وارد شده است.
از زمان شروع بحران در سوريه ائتلاف هاي تروريستي متعددي به وجود آمده است اما هيچگاه نتوانسته‌اند دوام بياورند و بيشتر مقطعي و موقت بوده اند و بر اساس شرايط و حمايت خارجي شکل گرفته‌اند اما با توجه به اختلافات فراوان حاميان اين گروه ها و حضور جبهه النصره و داعش به عنوان عامل جذب اول همه گروه ها، بي فايده بوده است .
تزريق روح جديد به ارتش سوريه
يک رسانه عرب زبان با اشاره به وضعيت جبهه هاي جنگ در شمال و جنوب سوريه، گشودن 10 جبهه به طور همزمان را يکي از شيوه‌هاي منحصر به فرد ارتش سوريه دانسته است. روزنامه الاخبار در مطلبي با اشاره به وضعيت جبهه‌هاي جنگ در سوريه اعلام کرد، در ماه ژوئن گذشته ارتش سوريه مرکز تيپ 52 در حومه شمال شرق و متعاقب آن بصري الشام و تدمر را از دست داد و شرايط به گونه‌اي بود که تصور مي شد جنگ به پايان خود نزديک مي‌شود و گروه‌هاي مسلح خواهند توانست دمشق و حماه، لاذقيه و طرطوس را به اشغال خود درآورند.الاخبار نوشت: برخي از حاميان مخالفان سوري اين گونه تبليغ مي کردند که پرواز هوايي از فرودگاه الثعله در شمال شرق درعا به فرودگاه دمشق برقرار مي‌شود.گروه‌هاي مسلح به فرودگاه الثعله يورش برده بودند و از حمايت گسترده اتاق عمليات موک بهره مي بردند.آنها به دنبال يورش در همه محورها بودند و هدف تسلط بر شهر درعا و جاده‌اي که از اين شهر به دمشق مي‌رود بود .
يکي از فرماندهان ارتش سوريه در آن هنگام گفت: ارتش به دنبال تثبيت خطوط دفاعي است و توان عمليات ندارد.هدف ايجاد خط دفاعي براي مقابله با پيشروي تروريست‌ها به سوي جنوب دمشق است.فقط بايد پايداري کرد و حملات گروه‌هاي مسلح را دفع کرد و پس از اين که توان گروه‌هاي مسلح کم شد ما مي توانيم عمليات خود را شروع کنيم.
الاخبار مي‌نويسد: در اين مدت مشکلات لجستيکي برطرف شد و پس از سه ماه، گروه هاي مسلح با وجود يورش‌هاي متوالي نتوانستند توفيقي به دست آورند و همه يورش‌هاي آنها شکست خورد و توان اين گروه‌ها فرسوده شد.
در حال حاضر ارتش سوريه عمليات را آغاز کرده و بر منطقه المنشيه در جنوب درعا مسلط شده است و به مرزهاي اردن نزديک شده است و در شهر شيخ مسکين در شمال درعا نزديک به جاده دمشق-امان پيشروي‌هايي داشته است.در قنيطره نيز گروه‌هاي مسلح طي ماه‌هاي گذشته پيشروي‌هايي داشته‌اند اما ارتش سوريه و نيروهاي همپيمان آن با پايداري توانستند آنچه از دست داده بودند را دوباره پس بگيرند.وضعيت منطقه جنوبي سوريه مشابه شمال نيست، ادلب از دست رفته است و فرماندهان به دشواري اوضاع آگاه هستند اما در عين حال مي دانند که آنچه گروه هاي مسلح از مارس گذشته به دست آورده‌اند ادامه‌دار نيست.در حال حاضر طرحي در حال تهيه است که گروه‌هاي مسلح را غافلگير خواهد کرد احدي فکر نمي کرد روسيه دخالت مستقيم در سوريه انجام دهد.
مذاکرات روسيه-ايران و سوريه به طور محرمانه صورت گرفت و به موازات آن ارتش سوريه اقدام به جذب گسترده نيروهاي کرد و کساني که مايل به دفاع از شهرها و روستاهاي خود بودند کرد و سپاه چهارم ايجاد شد.ارتش سوريه از داوطلبان استفاده کرد و به اين ترتيب برخي از مشکلاتي که ارتش از آن رنج مي برد حل شد و کمبود مهمات و سلاح برطرف شد.جنگنده‌هاي روسي آمدند تا بخشي از بار را بر دوش بکشند و از حجم بار بر روي خلبانان سوري و مشکلات تعمير و نگهداري و قطعات يدکي بکاهند.بايد تفاوت نيروي هوايي سوريه و روسيه را نيز از ياد نبريم .الاخبار نوشت: حملات هوايي روسيه نوعي پوشش هوايي براي ارتش سوريه ايجاد کرد و ارتش سوريه نيز دست به شيوه هاي جديد در عمليات زميني زد.
اما نکاتي که بايد مورد توجه داشت عبارتند از؛
- ارتش سوريه و نيروهاي همپيمان آن پس از پايداري استراتژيک در جنوب موفق شدند که ابتکار عمل را در دست بگيرند و دست به عمليات در درعا و قنيطره بزنند جايي که جنگنده هاي روسي هم حضور نداشتند .
- جبهه شمالي وسيع تر از جبهه جنوبي است و حجم تروريست هاي القاعده و همپيمانان آن نياز به پوشش هوايي ارتش سوريه و همپيمانان را ضروري مي کند.در حال حاضر حملاتي از 10 محور عملياتي شامل لاذقيه، سهل الغاب، محور مورک،کفرزيتا، خان شيخون، حومه شمالي حماه، حومه جنوب غربي حلب، حومه شمالي حلب، حومه شرقي حلب، محور السفيره-کويرس انجام مي شود .براي اولين بار ارتش سوريه در حجمي با اين همه محور عملياتي مشارکت مي کند و علاوه بر آن در حومه حمص و غوطه شرقي نيز مشارکت دارد و محورهاي درعا و قنيطره را اداره مي کند و با يورش‌هاي داعش در فرودگاه ديرالزور و اطراف آن مقابله مي کند.
در فوريه گذشته ارتش به دنبال گشودن تعداد زياد جبهه در آن واحد برآمد؛ در لاذقيه و حومه شمالي حلب و مثلث قنيطره-حومه درعا-دمشق و جبهه اشغال در نزديکي سهل الروج در ادلب را نيز به آن افزود و پيشروي هايي جزيي در جبهه هاي اول و دوم به دست آوردد و طرح هاي خود را در جبهه سوم اجرا کرد اما ميزان آمادگي نيروها و عدم توان براي گشودن جبهه هاي ديگر اجازه پيشروي بيشتر را نداد.
پس از دفع تحرکات گروه هاي مسلح در جنوب و عقب نشيني از تدمر وادلب، اکنون ارتش سوريه به دنبال گشودن جبهه هاي متعدد ، گسترده و فعال است.اين شيوه سبب پراکنده شدن گروه هاي مسلح به ويژه پس از ضربات مهلک نيروي هوايي روسيه به انبار تسليحات و مراکز و راه هاي امداد رساني آنها مي شود.
الاخبار مي نويسد: عمليات شمال به دنبال تحقق سه هدف در مرحله نخست است؛ بازپس گيري جسر الشغور، بازپس گيري جاده حماه-حلب، سيطره ارتش سوريه بر حومه شرقي حلب ضد داعش و متعاقب آن شکستن محاصره فرودگاه کويرس.تحقق اين اهداف مقدمات خود را طلب مي کند به طور مثال عمليات آزاد سازي مناطق حومه لاذقيه و حماه براي رسيدن به جسرالشغور.در اين حالت ارتش سوريه مجبور به تامين امنيت مناطق اطراف جسر الشغور براي ممانعت از تکرار يورش هاي تروريست‌ها براي تسلط بر آنها خواهد بود.
در جبهه جنگ وضعيت گروه‌هاي مسلح متفاوت است به گونه‌اي که در برخي جبهه ها پا به فرار گذاشته اند و استحکامات آنها در هم کوبيده شده است اما در برخي جبهه ها به سختي دفاع مي کنند زيرا مي دانند که اگر منطقه اي را از دست بدهند ديگر نمي توانند آن را بازپس بگيرند به ويژه که وضعيت جبهه ها در عرصه سياسي مهم است و حاميان گروه هاي مسلح را در تنگنا قرار خواهد داد.
الاخبار آورده است: محافل رسمي در دمشق مي دانند که گشودن اين جبهه ها بدون تبعات نخواهد بود و سوري ها و همپيمانان آنها به خوبي مي دانند که کشورهاي حامي گروه هاي مسلح از هيچ تلاشي براي حمايت اين گروه ها دريغ نخواهند کرد و از همين رو محافل رسمي در دمشق و همپيمانان آنها اين موضوع را مد نظر دارند اما آن را مانعي براي پيشروي در ادلب و حلب نمي دانند. دولت سوريه اميدوار است که اين پيشروي ها روند آشتي ملي در برخي مناطق به ويژه حومه دمشق، درعا و قنيطره را تسريع بخشد به ويژه که طي روزهاي گذشته کانال هاي ارتباطاتي ميان چهره هاي سرشناس برخي مناطق با کميته هاي آشتي ملي در حومه دمشق و درعا فعال شده اند هر چند که انتظار نمي رود به سرعت آشتي صورت گيرد.
الاخبار در پايان نوشت: خلاصه اينکه نبردهاي کنوني در شمال سوريه ارتش سوريه خون تازه‌اي تزريق کرده و آن را وضعيت دفاعي در جنوب و عقب نشيني در شمال خارج کرده تا بتواند در 10 جبهه همزمان به يکباره شرکت کند. ادامه دارد...