(روزنامه اعتماد – 1394/10/09 – شماره 3427 – صفحه 10)
برنامه جامع اقدام مشترك به «روز اجرا» نزديك‌تر مي‌شود. يك كشتي روسي روز دوشنبه ايران را به مقصد روسيه ترك كرد تا گام بزرگ ديگري از سوي تهران براي اجراي برجام برداشته شده باشد. محموله اين كشتي ١١ تن اورانيوم غني‌شده ايران بود كه بايد بر اساس توافق انجام شده ميان تهران و ١+٥ در مذاكرات هسته‌اي به خارج از خاك ايران منتقل مي‌شد. روسيه پيش از آنكه بار اين كشتي را تكميل كرده و آب‌هاي ايران را ترك كند ميزان ١٩٧ تن كيك زرد را به ايران منتقل كرده بود.
تعهد ايران براساس برجام
پيوست يك برنامه جامع اقدام مشترك به دست آمده در ١٤ جولاي ميان ايران و ١+٥، اقدام‌هاي هسته‌اي را شامل شده است كه تهران بايد براي ورود برجام به فاز رسمي اجرا و همچنين در مدت ١٠ سال عمر اين توافق با جامعه جهاني انجام دهد. در بخش ذخاير اورانيوم غني‌شده بندهاي ٥٦ تا ٦٠ به بايد‌و‌نبايدهاي ايران در اين حوزه اشاره شده است: در بند ٥٦ آمده است كه ايران به مدت ١٥ سال ذخيره اورانيوم غني‌شده خود را تا حد كمتر از ٣٠٠ كيلوگرم گاز UF ٦ با غناي تا ٦٧/ ٣ درصد حفظ خواهد كرد.
در بند ٥٧ جزييات فني بيشتري در خصوص ذخيره اورانيوم غني‌شده ايران قيد شده است: تمام اورانيوم غني‌شده مازاد بر ٣٠٠ كيلوگرم گاز UF ٦ با غناي تا 3/67 درصد، يا به سطح غناي طبيعي رقيق خواهد شد يا اينكه در عوض تحويل اورانيوم با غناي طبيعي به ايران، در بازارهاي بين‌المللي به خريدار فروخته خواهد شد. ايران براي خريداري و انتقال اورانيوم غني‌شده مازاد بر ٣٠٠ كيلوگرم گاز UF ٦ در مقابل برگشت اورانيوم با غناي طبيعي به ايران، يك قرارداد تجاري با نهادي خارج از ايران منعقد خواهد كرد.
در بند ٥٨ هم آمده است كه تمام اكسيد اورانيوم غني‌شده به بين ٥ درصد و٢٠ درصد به سوخت صفحه‌اي رآكتور تهران تبديل خواهد شد يا اينكه بر اساس يك معامله تجاري به خارج منتقل شده يا اينكه به غناي ٦3/67 يا كمتر رقيق خواهد شد. ضايعات اكسيد يا ساير اشكال، كه در داخل صفحه نيستند و امكان استفاده براي ساخت سوخت صفحه‌اي رآكتور تهران را ندارند، براساس يك معامله تجاري به خارج از ايران منتقل خواهد شد يا اينكه به غناي 3/67 يا كمتر رقيق خواهد شد.
در صورت تامين اكسيد اورانيوم (U٣O٨) با غناي 19/75درصد در آينده براي سوخت صفحه‌اي رآكتور تهران، تمام ضايعات اكسيد يا ساير اشكال، كه در داخل صفحه نيستند و امكان استفاده براي ساخت سوخت رآكتور تهران را نداشته و داراي اورانيوم با غناي بين ٥ درصد و٢٠ درصد هستند، ظرف شش ماه از تاريخ توليد آنها براساس يك معامله تجاري به خارج از ايران منتقل شده يا اينكه به غناي 3/67يا كمتر رقيق خواهد شد. صفحههاي سوخت ضايعاتي نيز براساس يك معامله تجاري به خارج از ايران منتقل خواهد شد. معامله تجاري بايد براي عودت مقدار معادل اورانيوم غني‌شده به ايران تنظيم شود. براي ١٥ سال، ايران تاسيساتي كه براي تبديل صفحههاي سوخت يا ضايعات به UF٦ باشد را نساخته يا عملياتي نخواهد كرد.
تحقق شرط رهبري و اجراي تعهد ايران
ايران براي رسيدن به روز اجرا در برنامه جامع اقدام مشترك و برداشته شدن تحريم‌هاي رنگارنگ ناعادلانه بيش از كشورهاي اعمال‌كننده اين محدوديت‌ها انگيزه دارد. در شرايطي كه تا زمان فرارسيدن روز اجرا، توافقنامه موقت ژنو مصوب نوامبر ٢٠١٣ همچنان ميان ايران و ١+٥ جاري است اما تهران به دنبال كوتاه كردن اين زمان و رسيدن به روز اجرايي است كه مذاكره‌كنندگان ايران مي‌گويند اواخر دي ماه خواهد بود. ايران پس از عبور برجام از فازهاي تصويب در داخل و خارج، عملا روند وفاي به تعهدهاي خود را آغاز كرد و دو مساله انتقال اورانيوم به خارج از كشور و پروژه مدرن‌سازي رآكتور اراك و خارج كردن قلب رآكتور به دستور مقام معظم رهبري منوط به مختومه اعلام شدن پرونده مورد ادعاي غرب موسوم به ابعاد احتمالا نظامي برنامه هسته‌اي ايران شد.
روز ٢٤ آذرماه شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با راي قاطع به قطعنامه پيشنهادي ١+٥ عملا پرونده موسوم به پي‌ام دي را به تاريخ واگذار كرد و شروط مورد نظر ايران كه هم در برجام تعيين شده و هم در نامه مشروط رهبري تامين شد. پس از آن ايران اعلام كرد كه به بازه زماني ١٠ روز براي انتقال مواد مازاد ٣٠٠ كيلوگرم نياز دارد و البته كيك زرد را دريافت كرده است. علاوه بر بحث انتقال اورانيوم كه روز دوشنبه با موفقيت به پايان رسيد مساله خروج قلب رآكتور اراك هم باقي مانده است كه مسوولان سازمان انرژي اتمي بازه زماني دو هفته‌اي را براي به پايان رساندن آن از زمان جرقه زدن كار با حضور ناظران آژانس تعيين كرده بودند.
١١ در برابر ١٩٧ تن
علي اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي كه در چند ماه منتهي به حصول برجام تيم مذاكره‌كننده را همراهي كرده بود پس از اتمام پروسه انتقال اورانيوم به خبرنگاران گفت: يكي، دو روز پيش عمليات تبادل سوخت كامل شد و حدود ١٩٧ تن كيك زرد وارد كشور و قريب كلا ١١ تن اورانيوم غني‌شده‌مان را صادر كرديم. وي در توضيح انجام اين كار تاكيد كرد: ما اول كيك زرد را تحويل گرفتيم و بعد اورانيوم خود را صادر كرديم و اين هم براساس نامه مقام معظم رهبري بود كه فرموده بودند در تبادل حتما به‌گونه‌اي كار انجام شود كه محموله ما اول دريافت و بعد آنچه بايد صادر شود، صادر كنيم. ما در اين چارچوب عمل كرديم و بحمدالله يك مورد مهم را پشت سر گذاشتيم و موارد كوچك ديگري نيز هست كه داريم اقدام مي‌كنيم. اميدواريم هرچه زودتر شاهد عملياتي شدن برجام باشيم كه براساس آن كليه تحريم‌ها رفع مي‌شود و شرايط از بعد بانكي و تجاري و اقتصادي و مصاديقي از اين دست به شرايط عادي بازخواهد گشت.
علي‌اكبر صالحي در گفت‌وگويي جداگانه با شبكه اول سيما ضمن تاييد پايان تبادل اورانيوم غني‌شده با كيك زرد با ذكر اين نكته كه سه راه براي اين امر متصور است، افزود: يا اينكه اورانيوم مازاد را به مجتمع‌هاي سوخت تبديل كنيم كه دو، سه سال طول مي‌كشد و راهي نيست كه ما اتخاذ كنيم چون زمانبر است. راه دوم اينكه اورانيوم غني‌شده را رقيق كنيم كه بايد از اورانيوم توليد شده استفاده كنيم كه كار نامعقولي است كه اين همه زحمت كشيديم و غني‌سازي كرديم و آن را به حالت اول برگردانيم و راه سوم كه منطقي‌تر و سهل الوصول بود اين بود كه ما اورانيوم غني‌شده مازاد خود را مبادله يا عرضه كرده و بفروشيم و در اين فروش هم هزينه غني‌سازي، هزينه تبديل اورانيوم و هزينه مواد اوليه را بگيريم.
لذا تحت عنوان تبادل سوخت اين را مطرح مي‌كنيم. در بين كشورهاي در حال توسعه كشوري را سراغ نداريم كه بتواند وارد بازار خريد و فروش اورانيوم غني‌شده شود و ما نخستين كشور در اين زمينه هستيم. اگر براساس محاسبات بايد انجام مي‌داديم ما بايد ٨٠ تن مي‌گرفتيم؛ ولي شرايطي پيش آمد كه به نحو بسيار مطلوبي از اين فرصت استفاده كرديم.
معامله پر سود ايران
بهروز كمالوندي، معاون و سخنگوي سازمان انرژي اتمي در خصوص انتقال اورانيوم غني‌شده به روسيه و دريافت كيك زرد گفت: ايران ابتدا كيك زرد را تحويل گرفت و بعد اورانيوم غني‌شده را ارسال كرد. روز دوشنبه مرحله آخر كه ٦٠ تن محموله كيك زرد بود از قزاقستان وارد كشور ما شد. اين غير از موادي بود كه از روسيه گرفته بوديم كه جمعا حدود ٢٠٠هزار كيلو زرد دريافت كرديم كه اين قدم بزرگي است نه تنها در اجراي برجام، بلكه حتي اگر خارج از برجام عمل مي‌كرديم هم معامله پر سودي است و هم خود معامله نتيجه كار حساب شده چند ماهه دوستان در سازمان انرژي اتمي و وزارت خارجه بود. ما از لحاظ ذخاير اورانيوم، كشور ثروتمندي نيستيم و داشتن كيك زرد به تنهايي از اهميت بسيار بالايي برخوردار است.
كمالوندي كه با بخش خبري ساعت ١٣ شبكه خبر گفت‌وگو مي‌كرد با بيان اينكه در امريكا مبناي محاسبه كيلوگرم است نه پوند، خاطرنشان كرد: مبناي استفاده از «پوند» براي محاسبه ميزان كيك زرد يك حيله رسانه‌اي است كه اين موضوع را به گونه ديگري جلوه دهند. اين معامله خوب و پرسود انجام شد و ما بعد از دريافت محموله خود اجازه داديم كشتي حامل اورانيوم غني‌شده ما به مقصد (روسيه) ارسال شود. بخشي از مواد قرار است دوباره بازگردد كه اينها قراضه‌هاي توليد ٢٠ درصد است كه مي‌توانيم دوباره استفاده كنيم.
سخنگوي سازمان انرژي اتمي درباره اقداماتي كه ايران بايد انجام دهد، گفت: ما بايد سه كار اصلي را انجام دهيم. يكي كاهش تعداد سانتريفيوژها كه تقريبا مراحل پاياني را مي‌گذراند. دوم مبادله مواد كه ديروز به سرانجام رسيد و سوم بازطراحي رآكتور اراك. قراردادي امضا و مقدمات كار انجام شده و قرار است قراردادهاي جانبي هم داشته باشد. همه شرايط مهياست كه ما به زودي قدم آخر را كه بيرون آوردن هسته مياني رآكتور اراك است انجام بدهيم و بخش عمده اين رآكتور باقي مي‌ماند. آن چيزي كه بايد تغيير يابد هسته مركزي است كه توسط همكاران ما بايد طراحي شود. در رابطه با آب سنگين وظيفه ايران است كه بايد مازاد ١٣٠ تن آب سنگين را صادر كند كه معامله بسيار پرسودي خواهد بود. با صادر كردن آن، ما به جمع كشورهاي محدود صادر‌كننده آب سنگين خواهيم پيوست.
ايران به جمع صادر‌كنندگان مواد‌غني‌شده هسته‌اي پيوست
حميد بعيدي نژاد، مديركل امور سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه كه چندماه گذشته را در وين به شكل فشرده سرگرم به پايان رساندن ريزه‌كاري‌هاي فني ميان ايران و نمايندگان ١+٥ بوده است پس از انتشار خبر اتمام انتقال ذخاير اورانيوم مازاد به روسيه در صفحه اينستاگرام خود از زاويه ديگري به اين فرآيند نگاه كرد و نوشت: طي روز گذشته (دوشنبه) يكي از سخت‌ترين مفاد برجام در يكي از پيچيده‌ترين عمليات نقل و انتقال ذخاير اورانيوم از ايران به اجرا درآمد. اجراي اين عمليات حداقل حاصل دو ماه كار شبانه‌روزي بود و اجراي اين عمليات پيچيده در هماهنگي با روسيه و قزاقستان صورت گرفت. نروژ و آذربايجان نيز در اين عمليات مهم نقش داشتند.
در اين عمليات ايران ذخاير اضافي اورانيوم غني‌شده و همچنين ضايعات مربوط به صفحات سوخت توليد شده خود را به كشور روسيه فروخت و بر اساس قيمت استاندارد بين‌المللي معادل آن از روسيه كيك زرد خريداري و وارد كرد. به اضافه بر اساس ترتيبات تفاهم‌شده صفحات نيمه‌ساخته سوخت هسته‌اي نيز در روسيه نگهداري و با اعلام نياز ايران جهت تكميل با وساطت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به كشورمان باز گردانده خواهند شد. به اين ترتيب براي نخستين بار با يك قدم بلند كشورمان به جمع صادر‌كنندگان مواد غني‌شده هسته‌اي پيوست.
با پيوستن كشورمان به صادر‌كنندگان سوخت هسته‌اي تمام صنعت هسته‌اي كشورمان به تعريف جديدي در تبيين هدف‌گذاري خود با تعاريف متعارف صنعتي و تجاري جهان دست يافت و به نوعي از يك عمليات دور كه بر محور غني‌سازي و انبار آن در داخل بود رهايي يافت. براي نخستين بار پس از آغاز به كارسوخت هسته‌اي در ايران، فرآيند غني‌سازي در ايران وجهه‌اي كاملا تجاري و صنعتي پيدا كرد. اين در حالي است كه تجارت مواد غني‌شده سوخت هسته‌اي در دنيا تنها در انحصار كشورهايي به اندازه انگشتان يك دست است. اين نخستين عمليات فروش مواد غني‌شده سوخت هسته‌اي از سوي ايران در بازارهاي بين‌المللي بود. در عمليات تكميلي، همچنين به‌طور همزمان ايران توانست مجموعا در دو بخش ٢٠٠ تن كيك زرد از مرغوب‌ترين نوع آن در جهان از روسيه و قزاقستان وارد كند كه بعد از آخرين واردات كيك زرد در قبل از انقلاب اسلامي از آفريقاي جنوبي، نخستين حجم واردات كيك زرد به كشورمان است.
براي آنكه تصوري از حجم قابل ملاحظه ٢٠٠تن واردات كيك زرد به كشور داشته باشيد فقط بايد در نظر بگيريد كه كل ميزان كيك زرد مصرف شده در فرآيند غني‌سازي ايران از ابتداي آغاز غني‌سازي تا امروز بالغ بر ١٢٠ تن كيك زرد بوده است. با اين واردات ذخاير كيك زرد، پيشبرد تمامي برنامه غني‌سازي كشورمان تا سال‌هاي طولاني تضمين شده است. اين عمليات در شرايطي اجرا شده كه واردات كيك زرد توسط ايران بر اساس قطعنامه‌هاي موجود شوراي امنيت ممنوع بوده است.
وعده جان كري به تعهد آمريكا در قالب برجام
قريب به پنج ماه از روزي كه ايران و شش قدرت جهاني در هتل پله كوبرگ وين به توافقي تاريخي در حوزه هسته‌اي دست يافتند، مي‌گذرد و در اين مدت ايران و پنج عضو جبهه مقابل تمام تلاش خود را براي فرارسيدن روز اجراي برجام به كار گرفته‌اند اما در شش‌ضلعي مقابل ايالات متحده تنها كشوري بوده است كه هر روز مانع جديدي را پيش روي برجام قرار داده است. تناقض امريكايي ميان سياست‌هاي اعلام شده از سوي كاخ سفيد و اقدام‌هاي اجرايي كنگره عملا پيشبرد برجام در ١٠سال آتي را با نگراني‌هايي همراه كرده است.
در حالي كه ايران، كشورهاي اروپايي، روسيه و چين تلاش مي‌كنند از فرصت‌هاي به دست آمده در سايه برجام براي عبور از گذشته پرتنش استفاده كنند اما امريكا توسل به تهديدهاي ناشي از پديده برجام را سرلوحه اقدام‌هاي خود قرار داده است. پس از آنكه در چند هفته گذشته كنگره امريكا چندين طرح تحريمي جديد به بهانه‌هاي واهي حمايت ايران از تروريسم و نقض حقوق بشر را در دستور كار روزهاي پيش از تعطيلات سال نو قرار داده است، جان كري وزير امور خارجه اين كشور تلاش مي‌كند با ارسال نامه به همتاي ايراني خود و همچنين صدور بيانيه‌اي مطبوعاتي از زهر اقدام‌هاي سياسي قانونگذاران كنگره بكاهد. در تازه‌ترين اين اقدام‌ها جان كري در بيانيه مطبوعاتي كه پايگاه اينترنتي وزارت خارجه امريكا، آن را منتشر كرد به بيان تازه‌ترين وضعيت برجام پرداخته است.
در اين گزارش كه با عنوان «گزارش به‌روز‌رساني پيشرفت به سمت روز اجراي برنامه جامع اقدام مشترك» منتشر شده، آمده است: پنج ماه پس از آنكه ما، اتحاديه اروپا و شركاي ما در پنج به‌علاوه يك، برنامه جامع اقدام مشترك با ايران (برجام) را نهايي كرديم، من همچنان به تيم ما در دستيابي به آن چيزي كه واقعا يكي از مهم‌ترين دستاوردها در سال ٢٠١٥ بود، افتخار مي‌كنم (اين دستاورد) تضمين مي‌كند كه برنامه هسته‌اي ايران در ادامه، منحصرا صلح‌آميز است.
درحالي كه ما به روز اجرا نزديك‌تر مي‌شويم - كه مرحله بعدي مهم در برجام است - من خشنودم گزارش بدهم كه ما نشانه‌هاي مهمي از پيشرفت چشمگير به سمت اجراي تعهدات كليدي ايران در توافقنامه را شاهد بوده‌ايم. روز اجرا زماني فراخواهد رسيد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاييد كند كه ايران به همه تعهدات هسته‌اي خود عمل كرده است، كه (عمل به اين تعهدات) افزايش زمان گريز هسته‌اي ايران در دستيابي به مواد هسته‌اي كافي براي توليد يك بمب اتم، را باعث خواهد شد و آن را به يك سال افزايش خواهد داد درحالي كه اين زمان (گريز) قبل از برجام، كمتر از ٩٠روز بود.
امروز (دوشنبه) يكي از مهم‌ترين گام‌هاي ايران به سمت اجراي تعهدات (اين كشور)، زماني برداشته شد كه يك كشتي حامل بيش از ٢٥هزار پوند (حدود ١١هزار و ٣٤٠كيلوگرم) مواد اورانيوم غني‌شده با درصد كم، ايران را به مقصد روسيه ترك كرد. اين محموله شامل حذف تمام مواد هسته‌اي ايران به ميزان غني‌شدگي ٢٠ درصد را شامل مي‌شود كه هنوز به شكل صفحات سوخت براي رآكتور تحقيقاتي تهران در‌نيامدند. انتقال اين مواد غني‌شده به خارج از ايران، گامي مهم به سمت عمل كردن ايران به تعهدات خود است كه براساس آن، اين كشور تا روز اجرا نبايد بيشتر از ٣٠٠ كيلوگرم اورانيوم غني‌شده با درصد كم، داشته باشد.
انتقال محموله، زمان گريز هسته‌اي ايران به سمت دستيابي به اورانيوم قابل به‌كارگيري در توليد يك سلاح هسته‌اي را كه دو تا سه ماه بود، به سه برابر افزايش مي‌دهد و بخشي مهم از معادله فني است كه تضمين مي‌كند زمان گريز احتمالي تا روز اجرا، دست‌كم به يك‌سال برسد. تعدادي از معاملات تجاري باعث شدند كه (انتقال) اين محموله امكان‌پذير شود، بسياري از كشورها نيز نقش‌هاي مهمي را در اين تلاش ايفا كردند. روسيه به عنوان يكي از كشورهاي حاضر در برجام و به عنوان كشوري كه تجربه قابل توجه در انتقال و تامين مواد هسته‌اي دارد، با انتقال اين مواد به خارج از ايران و دادن اورانيوم طبيعي در ازاي آن، نقشي اساسي ايفا كرده است. قزاقستان نيز با فراهم كردن اورانيوم طبيعي كه ايران در ازاي مواد غني‌شده دريافت كرده است و نيز با كمك به تسهيل انتقال محموله، به اين تلاش كمك زيادي كرد.
كمك قزاقستان علاوه بر ميزباني اين كشور در دوره‌هاي اوليه گفت‌وگوهاي پنج‌به‌علاوه يك است كه منجر به انعقاد موفقيت‌آميز برجام شد. من امروز با ادريسوف، وزير امور خارجه (قزاقستان) صحبت كردم تا تشكر امريكا از همه اين تلاش‌ها را اعلام كنم. آذربايجان نيز نقشي كليدي و مهم در تسهيل اين محموله ايفا كرد. در ادامه بيانيه جان كري آمده است: من همچنين مي‌خواهم مراتب تشكر كامل و صادقانه امريكا را از پادشاهي نروژ اعلام كنم؛ كشوري كه مدت‌هاي مديدي است متعهد به عدم اشاعه است و با اقدام خود به اين تعهد عمل مي‌كند. نروژ در اين مورد بسيار مهم، معاملات بازرگاني براي كاهش ميزان اورانيوم غني‌شده در ايران را تامين مالي كرد، نروژ همچنين تخصص لازم براي مديريت برخي از اين معاملات را تامين كرد. اين تلاش‌ها نشان‌دهنده كمك مهم نروژ به يك دنياي امن‌تر است.
اكنون بايد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي راستي‌آزمايي كند كه ميزان ذخاير اورانيوم غني‌شده ايران ٣٠٠ كيلوگرم يا كمتر است، همچنين بايد تاييد كند كه ايران به همه گام‌هاي هسته‌اي مهم خود در برجام قبل از فرارسيدن روز اجرا، عمل كرده است. اين گام‌ها شامل برچيدن بخش زيادي از زيرساخت غني‌سازي اورانيوم مي‌شود. براساس آنچه ما مي‌دانيم ايران سريعا براي دستيابي به آن حركت مي‌كند. ايران همچنين بايد هسته رآكتور اراك را بردارد و غير‌عملياتي كند و عملا مسير پلوتونيوم براي سلاح هسته‌اي را مسدود كند. ما درحالي كه به سمت راستي‌آزمايي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از عمل كردن ايران به همه تعهدات هسته‌اي كليدي‌اش حركت مي‌كنيم، همچنان اقدام به مشورت نزديك با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و ديگر اعضاي پنج به‌علاوه يك خواهيم كرد.
آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز به آمادگي‌هاي خود براي اجراي رژيم گسترده نظارت و راستي‌آزمايي از كل برنامه هسته‌اي ايران، طبق آنچه در برجام مشخص شده است، ادامه مي‌دهد. در پانزدهم دسامبر، شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قطعنامه‌اي را با اجماع تصويب كرد تا تمام تلاش‌هاي آژانس را به سمت اجراي كامل برجام و ابزارهاي راستي‌آزمايي و نظارت پيشرفت، معطوف كند. همه تاسيسات هسته‌اي اعلام شده ايران شامل آسياب‌هاي اورانيوم و تاسيسات توليد سانتريفيوژ، تا روز اجرا، تحت نظارت گسترده خواهند بود كه يك الزام برجامي است. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اين تلاش نظارتي همچنين از فناوري‌هاي مدرن مثل مهر‌و‌موم‌هاي الكترونيك بهره خواهد برد و شمار بازرسان علي‌الارض (ميداني) در ايران را افزايش خواهد داد.
زماني كه ما به روز اجرا مي‌رسيم، امريكا به‌طور كامل متعهد باقي خواهد ماند و در مسير اجراي تعهدات مرتبط با تحريم‌ها براساس برجام و نيز همه تعهدات ديگر ما در برجام، باقي خواهد ماند. تيم ما سخت كار مي‌كند تا براي روز اجرا آماده باشد و زماني كه آن روز فرا برسد، برداشتن تحريم‌هاي مرتبط با هسته‌اي براساس برجام اجرايي خواهد شد. سياست امريكا جلوگيري از فعاليت‌هاي تجاري مجاز با ايران نيست. وزير خارجه امريكا ادامه داد: در حالي كه ما به روز اجراي برجام نزديك مي‌شويم، ما همچنان هوشيار باقي خواهيم ماند تا اطمينان حاصل كنيم كه اجراي (برجام) دقيقا دستيابي به همان چيزهايي است كه ما در آغاز اين مذاكرات تعيين كرده بوديم، يعني اطمينان حاصل كنيم كه برنامه هسته‌اي ايران صرفا براي مقاصد صلح‌آميز است و هميشه نيز اين‌گونه باقي خواهد ماند.
هدف ١+٥ از مذاكرات تامين شد
پايان انتقال اورانيوم مازاد بر ٣٠٠ كيلوگرم ايران به روسيه در رسانه‌هاي بين‌المللي هم بازتاب گسترده‌اي داشت. نيويورك تايمز با اشاره به اين اتفاق نوشت: «ايران با انتقال ١١ تن از اورانيوم خود در حقيقت گام بسيار مهمي را در اجراي توافقي برداشت كه در تابستان گذشته ميان تهران و ١+٥ به دست آمد. اين نخستين‌بار در يك دهه گذشته بود كه چنين نقل و انتقال مواد هسته‌اي ميان ايران و يك كشور ثاني انجام شد و در حقيقت با اين انتقال زمان گريز هسته‌اي ايران هم بيشتر شد.» اصلي‌ترين هدف غرب در مذاكره با ايران افزايش دادن زمان ممكن براي رسيدن به بمب هسته‌اي به يك سال بود كه سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا مي‌گويد با انتقال مواد مازاد ايران به خارج از كشور اين هدف تامين شده است. نيويورك تايمز در ادامه مي‌نويسد: «پايان پروسه انتقال اورانيوم مازاد ايران به تاييد روسيه و امريكا هم رسيده است و جان كري وزير امور خارجه امريكا انتقال مواد را برداشته شدن گام بسيار مهمي از سوي ايران براي عمل به تعهدات اين كشور در برجام توصيف كرده است.
مقام‌هاي امريكايي در نتيجه تكميل اين فرآيند مي‌گويند كه احتمالا تنها چند هفته تا رسيدن به روز اجرا باقي مانده است.» پس از حصول برجام در ماه جولاي بسياري از مقام‌هاي ١+٥ و حتي چهره‌هاي فني تيم‌هاي كارشناسي آنها ادعا مي‌كردند كه پس از روز تصويب برجام، ايران به حداقل شش ماه زمان راي اجراي تعهدهاي خود نياز خواهد داشت و اين در حالي است كه ايران به كمك كارشناسان سازمان انرژي اتمي اين بازه زماني را به كمتر از سه ماه رسانده است. نيويورك تايمز در ادامه اين مطلب مي‌نويسد: «در روز اجرا، قريب به ١٠٠ ميليارد دلار از دارايي‌هاي بلوكه شده ايران آزاد خواهد شد و اين كشور ديگر براي فروش نفت خود در بازارهاي جهاني با هيچ گونه محدوديت اقتصادي و تجاري روبه‌رو نخواهد بود. براي باراك اوباما رييس‌جمهور ايالات متحده، انتقال اورانيوم مازاد ايران به خارج از كشور پس از بيش از يك دهه مذاكره با اين كشور، موفقيت بسيار مهمي در عرصه سياست خارجي به حساب مي‌آيد.
ايران و ١+٥ در حالي به روز اجرا نزديك مي‌شوند كه در هفت سال گذشته امريكايي‌ها اجماع قابل‌توجهي براي تحريم ايران در سطح بين‌المللي را آغاز كرده بودند و براي متوقف كردن برنامه هسته‌اي ايران از حملات سايبري به تاسيسات اين كشور و همچنين تهديد به گزينه نظامي هم متوسل شده بودند. كمتر از يك سال پيش بود كه بسياري در دولت باراك اوباما در همصدايي با لابي‌هاي صهيونيستي تاكيد داشتند كه ايران به تعهدهاي خود بر اساس توافق هسته‌اي عمل نخواهد كرد و تداوم مذاكره با ايران را بي‌دليل مي‌دانستند.
لابي‌هاي جريان صهيونيستي همواره با طرح ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران ادعا مي‌كردند كه تهران توانايي خود براي دستيابي به بمب هسته‌اي در كمتر از يك سال را از دست نخواهد داد.» ايران در چند سال گذشته همواره تاكيد داشته است كه برنامه هسته‌اي اين كشور صلح‌آميز است و هيچ گونه ابعاد نظامي ندارد و اين مساله در گزارش اخير يوكيا آمانو در مورد برنامه هسته‌اي ايران در گذشته تحت عنوان «ارزيابي نهايي» هم مورد تاييد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار گرفت. در آن گزارش آمانو به صراحت اعلام كرد كه هيچ‌گونه انحرافي در مواد هسته‌اي ايران يافت نشده است.
نيويورك تايمز در ادامه به ديگر گام‌هاي ايران در سايه برجام اشاره كرده و مي‌نويسد: ايران هنوز در ميانه مسير جمع‌آوري سانتريفيوژها است و همچنين بايد رآكتور اراك را هم بر اساس توافق انجام گرفته به گونه‌اي بازطراحي كند كه ضمن حفظ آب سنگين آن، ميزان پلوتونيوم توليدي آن به حداقل برسد. ايران در ١٠ سال آينده مي‌تواند كمتر از ٣٠٠ كيلوگرم مواد اورانيوم با غناي پايين را نگاهداري كند و فلسفه طرف مقابل اين است كه ايران با اين ميزان ذخيره ديگر نمي‌تواند مواد هسته‌اي لازم براي توليد يك بمب را در اختيار داشته باشد.
اين رسانه امريكايي در ادامه به اختلاف‌هاي سياسي ميان ايران و امريكا اشاره كرده و مي‌نويسد: با وجود آنكه توافق هسته‌اي در حال پيش رفتن در مسير مثبت است اما خصومت و بي‌اعتمادي ميان ايران و امريكا هر روز در حال افزايش است. ايراني‌ها به‌شدت از قانون قيد شده در لايحه بودجه سال ٢٠١٦ امريكا خشمگين هستند. بر اساس اين قانون شهروندان ٣٨ كشور كه بيشتر آنها هم اروپايي هستند اگر در پنج سال گذشته به ايران سفر كرده باشند بايد درخواست ويزا بدهند. اين در حالي است كه تا پيش از اين اروپايي‌ها براي سفر به امريكا به ويزا نيازي نداشتند. ايران مي‌گويد اين قانون مانع تجارت آزاد با تهران مي‌شود و آن را خلاف برجام مي‌داند. علاءالدين بروجردي، رييس كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي اخيرا در نامه‌اي به همتاهاي اروپايي خود و روسيه و چين از آنها خواست كه به اين اقدام امريكا در تحت‌الشعاع قرار دادن برجام اعتراض كنند.
برجام و تهديدهاي بالقوه
گاردين در گزارش پوشش انتقال اورانيوم ايران به روسيه نوشت: توافق هسته‌اي به دست آمده در ماه جولاي يكي از مهم‌ترين موفقيت‌هاي باراك اوباما در دوران رياست‌جمهوري‌اش بوده است. اين موفقيت با استقبال جمهوريخواهان روبه رو نشد و بسياري از نامزدهاي اين حزب در انتخابات رياست‌جمهوري ٢٠١٦ هم اعلام كرده‌اند كه اين توافق را پاره خواهند كرد. جان كري، وزير امور خارجه امريكا از انتقال اورانيوم ايران استقبال كرده و تاكيد داشته است كه با اين اقدام ايران اورانيوم مورد نياز براي ساخت بمب اتم را در اختيار نخواهد داشت.
كري همچنين از روسيه كه تجربه فوق‌العاده‌اي در انتقال امن مواد اتمي دارد بابت مشاركت در اين پروژه قدرداني كرده است. در حال حاضر ١+٥ پس از اعلام پايان انجام اقدام‌هاي ايران منتظر گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در خصوص تاييد راستي‌آزمايي اقدام‌هاي ايران هستند. بن كاردين، دموكرات ارشد در كميته سياست خارجي مجلس سناي امريكا اخيرا اعلام كرده است كه احتمالا رسيدن به روز اجرا براي ايران و ١+٥ زودتر از زماني است كه پيش‌بيني شده بود و شايد اين روز در ماه آتي ميلادي فرابرسد.
گاردين در ادامه اين گزارش، به تهديدهايي كه پيرامون برجام قرار دارد نوشته است. اين رسانه انگليسي هم قانون جديد صدور ويزا براي كساني كه به ايران در پنج سال گذشته سفر كرده‌اند را خطري براي برجام خوانده است. اين رسانه به سخنان جابري انصاري، سخنگوي وزير امور خارجه ايران هم اشاره كرده كه هشدار داده بود هر اقدام خلاف برجام از سوي ايران بي‌پاسخ باقي نخواهد ماند. گاردين همچنين تداوم آزمايش‌هاي موشكي ايران را هم خطري براي برجام خوانده بود و اين در حالي است كه آزمايش‌هاي موشكي ايران حتي در شرايطي كه نقض قطعنامه تازه مصوب شده ٢٢٣١ هم باشد باز هم ناقض برجام نخواهد بود.
http://etemadnewspaper.ir/Default.aspx?NPN_Id=331&PageNO=10
ش.د9405182